Truyền thuyết dân gian: Nguồn gốc của câu “Đừng động thổ trên đầu Thái Tuế”

Tác giả: Như Chi

[ChanhKien.org]

Người ta thường nói “Đừng động thổ trên đầu Thái Tuế”, nghĩa là bạn không thể dùng trứng chọi đá, hay động chạm đến những người hoặc sự việc mà mình không đủ sức đối phó. Vậy rốt cuộc thì “Thái Tuế” là gì?

Theo ghi chép lịch sử, Thái Tuế còn được gọi là Thái Tuế Tinh Quân hoặc Tuế Quân, cụ thể là chỉ Sao Mộc trên trời. Trước thời Chiến Quốc, dựa vào quỹ đạo chuyển động của Sao Mộc, người ta chia bầu trời lần lượt từ Bắc sang Tây, Nam, Đông thành mười hai phần. Do Sao Mộc đi hết quỹ đạo một vòng mười hai tháng nên người xưa gọi Sao Mộc là Tuế Tinh hoặc Thái Tuế. Người xưa tin rằng mỗi một hành tinh (ngôi sao) đều có thần linh cai quản, do đó Thái Tuế Tinh Quân được dân gian tôn thờ là vị Thần cai quản năm. Trong cuốn tiểu thuyết thần thoại Phong Thần diễn nghĩa, con trai của Vua Trụ là Ân Giao được tôn là Thần Thái Tuế cai quản năm, phụ trách việc tốt xấu trong năm. Dương Nhậm là Thần Thái Tuế Giáp Tý, chịu trách nhiệm giám sát hành vi của nhân gian. Khi Sao Thái Tuế trên trời di chuyển đến khu vực nào thì ở khu vực tương ứng dưới lòng đất sẽ có một vật hình dạng như miếng thịt, đó chính là hóa thân của Thái Tuế. Nếu động thổ ở khu vực này sẽ làm kinh động đến Thái Tuế, đụng chạm đến thần linh, sẽ gặp tai họa.

Thái Tuế hoá thân trong thế giới con người thế nào? Trong Sơn Hải Kinh, một cuốn sử sách thần thoại thời đầu Trung Quốc, hóa thân của Thái Tuế trong nhân gian là “nhục nguyên” và “thị nhục”. Cuốn sách ghi lại: “Nhục nguyên có mắt nhưng không có dạ dày, trông khá giống Ma Lặc Pha, trông rất kỳ lạ, ăn vào có vị nhạt nhẽo”. Nhà học giả thời nhà Tấn, Quách Phác, trong phần chú thích sách Sơn Hải Kinh đã giải thích về “thị nhục” như sau: “Hình cục thịt, giống gan bò, có hai mắt. Ăn mãi không hết, ăn rồi lại mọc như cũ. Học giả thời Đường, Vu Thế Nam, trong tác phẩm Bắc Đường Thư Sao, đã chép lại ghi chép từ Lâm Hải Dị Vật Chí về “thổ nhục”, nội dung mô tả như sau: “Thổ nhục màu đen tuyền, to như một đứa trẻ sơ sinh, tay dài năm tấc. Có bụng nhưng không có miệng và mắt, có 30 chân, lớn như thân cây trâm, có thể ăn được”. Danh y nổi tiếng thời Minh, Lý Thời Trân, trong Bản Thảo Cương Mục, đã xếp “nhục nguyên” vào loại “thượng phẩm” trong dược điển, và mô tả về “nhục nguyên” như sau: “Nhục nguyên là một loài sinh vật có hình dạng giống như cục thịt, bám vào những tảng đá lớn, có đầu và đuôi. Có loại màu đỏ giống san hô, loại màu trắng như cục mỡ, loại màu đen như cây sơn, loại màu vàng như vàng tía”.

Theo sách Luận Hành của Vương Sung thời nhà Hán, từ thời Tây Hán người ta đã tin rằng khi động thổ xây nhà, di dời, cưới gả, v.v, cần phải tránh những phương vị mà Thái Tuế đi qua. Câu nói “Đừng động thổ trên đầu Thái Tuế” phản ánh sự tôn kính của người xưa đối với thần linh. Trong sách cổ cũng có ghi chép về những trường hợp không tin vào câu nói này mà gặp phải báo ứng, như trong cuốn sách Du Dương Tạp Tỏa thời Đường có ghi chép: “Có một người tên là Vương Phong, đào hố trên đầu Thái Tuế, thấy một khối thịt to bằng con bò đang chầm chậm di chuyển, vội lấp đi, khối thịt càng lấp càng to lên. Vương Phong sợ hãi bỏ đi. Sau một đêm, khối thịt to kín cả nhà. Các anh chị em của Vương Phong chết đột ngột trong vòng vài ngày, chỉ còn lại một cô con gái”.

Việc thờ cúng Thái Tuế ban đầu không được ghi chép trong điển lễ quốc gia, cho đến khoảng thời nhà Nguyên mới trở thành một nghi thức cúng tế quốc gia. Sang thời nhà Minh, người ta còn lập riêng đàn tế. Về sau, Thái Tuế trở thành một trong những vị Thần của Đạo giáo và được dùng trong “Thần sát luận” để dự đoán vận mệnh con người. Ví dụ, thông thường nếu năm sinh của một người tương đồng với năm Thái Tuế thì dân gian gọi là phạm Thái Tuế, còn nếu năm sinh trùng với năm Thái Tuế thì gọi là xung Thái Tuế. Đây chính là nguồn gốc của câu nói “Đừng động thổ trên đầu Thái Tuế”.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/48159