Tác giả: Mai Vũ
[ChanhKien.org]
Trước đây, có một số người thân và bạn bè của tôi có hoàn cảnh kinh tế không được tốt, họ cũng không có kỹ năng đặc biệt nào. Vì thương cảm, mỗi dịp lễ Tết tôi thường gửi cho họ một ít tiền. Ý định ban đầu của tôi chỉ đơn giản là muốn giúp họ giải quyết khó khăn cấp bách trước mắt, nhưng lâu dần tôi mới nhận ra rằng việc gửi tiền không khiến tình hình kinh tế của họ khá lên, ngược lại còn khiến họ sinh ra tâm ỷ lại. Lúc ấy tôi mới nhận ra rằng, thay vì gửi tiền, tôi nên dạy họ cách kiếm tiền thì tốt hơn. Ngoài ra, ngăn cản ai đó làm điều xấu trong chốc lát thì dễ, nhưng muốn thay đổi cái tâm làm điều xấu của người đó thì rất khó. Cổ ngữ có câu: “Lãng tử hồi đầu kim bất hoán” (có ý nghĩa là: Kẻ lầm đường quay đầu còn quý hơn vàng), điều này cho thấy việc khiến một người bỏ ác theo thiện là vô cùng khó. Mà nếu một người không thật sự từ trong tâm mà bỏ ác hướng thiện, thì ở những nơi người khác không nhìn thấy, họ vẫn sẽ tiếp tục làm điều xấu.
Tôi từng nghe một câu chuyện Phật giáo như sau: Có một người ăn mày chỉ còn một tay, đến một ngôi chùa xin ăn trước trụ trì. Vị trụ trì không chút khách sáo gì, chỉ vào đống gạch trước cổng rồi nói với người ăn mày: “Ông giúp ta chuyển số gạch này ra hậu viện đi”. Người ăn mày tức giận đáp: “Tôi chỉ có một tay, làm sao mà chuyển được? Không muốn cho thì thôi, hà tất phải giễu cợt người ta như vậy?” Vị trụ trì nhìn ông ta một cái, rồi dùng một tay nhấc lên một viên gạch, nói: “Việc như thế này, chỉ một tay cũng làm được”. Thấy vậy, người ăn mày không còn cách nào khác, đành dùng một tay chuyển gạch, mất hai canh giờ mới chuyển hết chỗ gạch đó. Trụ trì đưa cho người ăn mày mấy nén bạc, người ăn mày vô cùng cảm kích, nói: “Cảm ơn ngài!” Trụ trì đáp: “Không cần cảm ơn ta, đây là số tiền ông tự mình lao động mà có được”. Người ăn mày cúi rạp người hành lễ thật sâu, nói: “Tôi sẽ mãi ghi nhớ ân tình của ngài”. Rồi ông đứng dậy, tiếp tục lên đường.
Qua vài ngày, lại có một người ăn mày đến chùa, trụ trì cũng dẫn ông ta ra phía sau nhà, chỉ vào đống gạch rồi nói với ông ta: “Chuyển gạch ra trước nhà sẽ được nhận bạc”. Nhưng người ăn xin hai tay lành lặn này lại coi thường, không thèm liếc nhìn một cái và bỏ đi. Các đệ tử không hiểu hỏi trụ trì: “Lần trước ngài bảo người ăn mày chuyển gạch từ trước nhà ra sau nhà, lần này lại bảo chuyển từ sau ra trước, rốt cuộc ngài muốn đặt ở trước nhà hay sau nhà?” Trụ trì đáp với đệ tử: “Gạch đặt ở trước hay sau nhà đều như nhau, nhưng có chuyển hay không thì đối với người ăn mày lại khác nhau”.
Vài năm sau, một người có khí chất hơn người đến chùa, nhưng điều chưa trọn vẹn là ông ta chỉ có một tay. Ông chính là người ăn mày từng dùng một tay chuyển gạch trước đây. Sau lần chuyển gạch cho trụ trì, ông bắt đầu làm việc kiếm tiền từ những công việc trong khả năng, nhờ nỗ lực và cố gắng của bản thân cuối cùng đã đạt được thành công to lớn, trở thành một thương nhân giàu có, nổi tiếng một vùng. Còn người ăn mày có hai tay lành lặn kia thì giờ vẫn đang xin ăn ở trước cổng chùa.
Từ đó có thể thấy, độ nhân ắt phải độ tâm. Thức ăn ở thế gian có thể giải trừ cơn đói tạm thời, nhưng đó không phải là nguồn sống đích thực của sinh mệnh. Tiền bạc ở thế gian có thể thỏa mãn dục vọng nhất thời của con người, nhưng cũng không phải là ánh sáng thật sự của sinh mệnh. “Bần phú đô nhất dạng, Đại nạn vô xứ tàng“ (Tạm dịch: “Giàu nghèo cũng như nhau, Đại nạn không chỗ trốn”), mỗi người đều có Phật tính và bản chất thiện lành, dùng lương tri để đánh thức sự chân thành và thiện lương trong lòng người, mới có thể từ căn bản cứu độ họ thoát khỏi cái ác, ra khỏi biển khổ. Cùng đạo lý ấy, tặng người một túi tiền cũng không bằng khai mở thiện tâm của họ, bởi vì thành tâm thiện niệm mới là bảo đảm căn bản nhất để một sinh mệnh có thể tiến tới tương lai.
