Tác giả: Quán Minh
[ChanhKien.org]
Khổng Tử với phẩm hạnh và đạo đức cao thượng đã tận tâm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục; mặc dù cả đời nghèo khổ, gần như chưa từng giữ chức quan lớn, nhưng vẫn được coi là bậc “Chí Thánh Tôn Sư” của muôn đời. Trái lại, Tần Cối từng giữ chức Tể tướng triều Tống, quyền thế lẫy lừng, chức quan không hề thấp; thế nhưng, hành vi xấu xa hãm hại người trung nghĩa, bán nước cầu vinh của ông ta đã để lại tiếng xấu muôn đời. Từ đó có thể thấy, một cuộc đời thành công không nhất thiết có liên quan đến việc có làm quan hay không, cũng không phụ thuộc vào chức vị cao hay thấp. “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di” (nghĩa là: Giàu sang không thể làm sa ngã, nghèo hèn không làm thay đổi ý chí) mới là phẩm hạnh mà một người tốt cần phải kiên trì giữ vững.
Vào thời nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc cổ đại, Hoàng Bá và Lệnh Hồ Tử Bá là đôi bạn thân cùng quê. Khi Lệnh Hồ Tử Bá giữ chức Tể tướng nước Sở, Hoàng Bá vẫn chỉ là một viên quan nhỏ ở địa phương. Một hôm, Lệnh Hồ Tử Bá sai con trai mang thư đến cho Hoàng Bá. Khi vị khách quý này rời đi, Hoàng Bá bỗng ngồi bệt xuống ghế, mãi vẫn chưa thể đứng dậy được. Vợ ông cảm thấy rất lạ, bèn hỏi: “Rốt cuộc đã xảy ra chuyện gì vậy?”
Hoàng Bá đáp: “Vừa rồi ta thấy con trai của Lệnh Hồ Tử Bá dung mạo rạng rỡ, dáng vẻ đường hoàng, phong thái đĩnh đạc; còn ta thì lôi thôi nhếch nhác, trông chẳng khác nào một ông già tồi tàn. Thấy người ta thành đạt, lại nghĩ đến sự bất tài của bản thân. Ta thân bại danh liệt thì cũng chẳng sao, nhưng nghĩ đến việc mình không thể đem lại cho con cái một cuộc sống tốt đẹp như vậy, ta cảm thấy vô cùng hổ thẹn”.
Nghe xong, vợ của Hoàng Bá vô cùng tức giận, lập tức tỏ ý không đồng tình và nói: “Chú trọng sự liêm khiết và giữ gìn phẩm hạnh, sống thanh bần, không ham công danh lợi lộc – đó là điều phu quân vẫn kiên trì từ trước đến nay. Bây giờ, Lệnh Hồ Tử Bá trông có vẻ phát đạt và quyền quý, nhưng đó cũng chỉ là do lựa chọn cuộc đời khác nhau của mỗi người. Hà tất phải đem ra so sánh? Cớ gì phu quân lại vì thế mà cảm thấy hổ thẹn về chí hướng ban đầu của mình, hay cảm thấy hổ thẹn thay cho đám trẻ chứ?”
Sau khi được vợ nhắc nhở, Hoàng Bá vô cùng kính phục trước sự sáng suốt và tấm lòng hiểu thấu nghĩa lớn của vợ. Đúng vậy, giữa những cám dỗ vô hình trong chốn hồng trần cuồn cuộn, nếu một người không có ý chí kiên định thì quả thật rất dễ lo được lo mất, thậm chí lay chuyển cả chí hướng và phẩm hạnh ban đầu của mình. Tuy nhiên, bậc chính nhân quân tử chân chính, một khi đã lập chí, đều sẽ như vợ của Hoàng Bá mà làm được “nghèo hèn không làm thay đổi ý chí” và có được phẩm hạnh cùng ý chí kiên định như vậy. Dù không có chức vị hiển hách hay thành tựu lớn trong đời, họ vẫn dễ dàng nhận được sự tôn kính và công nhận của người đời, lấy đạo đức và phẩm hạnh cao quý mà soi sáng một phương.
Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/33798
