Giáo dục hạnh phúc (19): Thượng sỹ cẩn hành

Tác giả: Đồng Hân

[ChanhKien.org]

Chương 2: Nỗ lực vươn lên không ngừng

Mục 3: Tinh tấn chính Đạo – Nỗ lực vươn lên không ngừng

1. Thượng sỹ cẩn hành

Vấn đề thứ ba là nỗ lực vươn lên không ngừng, khi nói về “Đạo”, ta thường nhắc đến câu nói của Lão Tử, “Thượng sỹ văn Đạo, cần nhi hành chi. Trung sỹ văn Đạo, nhược tồn nhược vong. Hạ sỹ văn Đạo, đại tiếu chi; bất tiếu, bất túc dĩ vi Đạo”. Câu này có ý nghĩa là gì? Thượng sỹ nghe đạo, cảm thấy đạo lý này quá hay, tôi phải nỗ lực học tập, hơn nữa còn phải kiên trì, thực hành theo. “Trung sỹ văn Đạo, nhược tồn nhược vong”, đạo lý này thật hay, biết phải thành tín, thế nhưng ra xã hội lúc nào cũng bị lừa, vậy không được, mình cũng phải học thông minh một chút, thế thì phải thay đổi. Còn “Hạ sỹ văn Đạo, đại tiếu chi; bất tiếu, bất túc dĩ vi Đạo”, các vị nói phải khiêm nhường, những món đồ tốt không để tâm, tiền, nhà cứ để tôi lấy vậy. Thật ra, đây mới là ngốc nhất, vô cùng ngốc. Vật chất kim tiền, theo người xưa nói, trăm năm sau cũng không mang theo được. Hơn nữa liều mạng kiếm tiền bao nhiêu năm không hẳn sẽ kiếm được tiền, dù kiếm được rất nhiều tiền thì lại bắt đầu sợ người ta cướp mất, sợ người ta trộm, lừa gạt mất, còn phải mất công nghĩ xem nên che đậy, cất giấu ra sao, làm sao để không bị mất, tâm của anh ta mệt mỏi biết bao!

Nếu chúng ta có thể hiểu ra, có thể làm được, thì sẽ cảm nhận được sự tốt đẹp thật sự, làm như thế mới phù hợp với đạo đức. Khổng Tử nói về giới hạn tiêu chuẩn, không nên thấy lợi quên nghĩa; người quân tử thánh hiền cần biết xả thân vì nghĩa, những lợi ích nào không phù hợp với đạo đức thì chúng ta không cần, những lợi ích nào phù hợp với đạo đức thì chúng ta mới lấy. “Thượng sỹ văn Đạo, cần nhi hành chi”, mọi người đều biết đạo lý ấy là tốt, nhưng làm được đến đâu thì ắt là việc của bản thân mình. Sau khi làm được điều đó, bạn sẽ phát hiện, đúng là “Học nhi thời tập chi bất diệc thuyết hồ!” (dịch nghĩa: Học mà thường xuyên ôn tập thực hành chẳng phải vui lắm sao!) (1)

Khi đã làm được, tấm lòng sẽ rộng mở hơn. Ví như vì một chuyện gì đó, bạn bè của bạn không hiểu, nổi giận với bạn, bạn sẽ làm thế nào? Hãy nghĩ về Tôn Ngộ Không, lộn nhào một cái là mười vạn tám nghìn dặm, nhảy thoát ra khỏi sự việc, thoát khỏi nó mà xem xét, tư tưởng của bạn liền khai thông, không có chuyện gì lớn đến nỗi không thể vượt qua được.

(1) Tham khảo: https://chanhkien.org/2023/10/tinh-giai-luan-ngu-3-hoc-ma-thuong-xuyen-on-tap-thuc-hanh-chang-phai-vui-lam-sao.html

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017