Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp – Đệ tử quy (25)

Ban biên tập tài liệu giảng dạy Văn hóa Chánh Kiến

[ChanhKien.org]

Nguyên văn:

己有能，勿自私(1)；人有能，勿輕訾(2)。

勿諂(3)富(4)，勿驕(5)貧(6)；勿厭故(7)，勿喜新。

人不閒(8)，勿事攪(9)；人不安(10)，勿話擾。

Bính âm:

己(jǐ) 有(yǒu) 能(néng)，勿(wù) 自(zì) 私(sī)；

人(rén) 有(yǒu) 能(néng)，勿(wù) 輕(qīng) 訾(zǐ)。

勿(wù) 諂(chǎn) 富(fù)，勿(wù) 驕(jiāo) 貧(pín)；

勿(wù) 厭(yàn) 故(gù)，勿(wù) 喜(xǐ) 新(xīn)。

人(rén) 不(bù) 閒(xián)，勿(wù) 事(shì) 攪(jiǎo)；

人(rén) 不(bù) 安(ān)，勿(wù) 話(huà) 擾(rǎo)。

Chú âm:

己(ㄐㄧˇ) 有(ㄧㄡˇ) 能(ㄋㄥˊ)， 勿(ㄨˋ) 自(ㄗˋ) 私(ㄙ)；

人(ㄖㄣˊ) 有(ㄧㄡˇ) 能(ㄋㄥˊ)， 勿(ㄨˋ) 輕(ㄑㄧㄥ) 訾(ㄗˇ)。

勿(ㄨˋ) 諂(ㄔㄢˇ) 富(ㄈㄨˋ)， 勿(ㄨˋ) 驕(ㄐㄧㄠ) 貧(ㄆㄧㄣˊ)；

勿(ㄨˋ) 厭(ㄧㄢˋ) 故(ㄍㄨˋ)， 勿(ㄨˋ) 喜(ㄒㄧˇ) 新(ㄒㄧㄣ)。

人(ㄖㄣˊ) 不(ㄅㄨˋ) 閒(ㄒㄧㄢˊ)， 勿(ㄨˋ) 事(ㄕˋ) 攪(ㄐㄧㄠˇ)；

人(ㄖㄣˊ) 不(ㄅㄨˋ) 安(ㄢ)， 勿(ㄨˋ) 話(ㄏㄨㄚˋ) 擾(ㄖㄠˇ)。

Âm Hán Việt:

Kỷ hữu năng, vật tự tư; nhân hữu năng, vật khinh tí.

Vật siểm phú, vật kiêu bần; vật yếm cố, vật hỷ tân.

Nhân bất nhàn, vật sự giảo; nhân bất an, vật thoại nhiễu.

Lời dịch:

Mình có tài, chớ ích kỷ; người có tài, chớ phê bình.

Chớ nịnh giàu, chớ khinh nghèo; chớ ghét cũ, chớ thích mới.

Người không rảnh, chớ làm phiền; người bất an, chớ nói nhiễu.

Từ vựng:

(1) tự tư (自私): ích kỷ, chỉ vì lợi ích của mình, không nghĩ cho người khác.

(2) khinh tí (輕訾): tùy ý phê bình người khác. Khinh: tuỳ tiện. Tí: phê bình, phỉ báng, nói xấu, chê trách.

(3) siểm (諂): nịnh nọt, dùng ngôn ngữ nịnh bợ, lấy lòng người khác.

(4) phú (富): giàu có.

(5) kiêu (驕): kiêu ngạo tự đại.

(6) bần (貧): nghèo khó.

(7) cố (故): trước đó, cũ.

(8) bất nhàn (不閒): không rảnh. Nhàn: nhàn rỗi.

(9) giảo (攪): quấy nhiễu, phiền nhiễu, làm phiền.

(10) bất an (不安): không an tâm, bất ổn, không vui vẻ, lo lắng.

Lời giải thích:

Mình có năng lực thì không được chỉ lo cho bản thân, từ chối giúp đỡ người khác. Người khác có tài năng thì không được đố kỵ, không được nói xấu họ.

Không được xu nịnh lấy lòng người giàu có, cũng không được đối đãi với người nghèo khó bằng thái độ kiêu ngạo; không được chán ghét những thứ đã cũ hoặc những người thân và bạn bè cũ, không được chỉ thích những thứ mới hoặc những người bạn mới.

Khi người khác không rảnh rỗi thì không được quấy rầy họ bằng những chuyện vặt vãnh; khi người khác có tâm trạng không vui, đừng nói quá nhiều làm phiền họ.

Câu chuyện tham khảo:

Tống Hoằng giàu sang không đổi vợ

Tống Hoằng là người Trường An tỉnh Thiểm Tây, thời Hán Quang Vũ Đế ông làm quan trong triều đình, ông đem tất cả bổng lộc của mình phân chia cho họ hàng thân thích trong dòng tộc, còn nhà ông thì không có tài sản gì. Ông nổi tiếng là người có phẩm hạnh thanh cao.

Khi Quang Vũ Đế nói chuyện với chị gái là công chúa Hồ Dương về các đại thần trong triều đình, công chúa nói: “Tống Hoằng bụng dạ rộng rãi, đạo đức cao thượng, trong quần thần không có ai có thể sánh với ông ấy được”. Quang Vũ Đế muốn gả công chúa cho Tống Hoằng, bèn triệu ông vào và nói: “Tục ngữ có câu ‘giàu đổi bạn, sang đổi vợ’, đây là lẽ thường tình của con người chăng?”. Tống Hoằng nói: “Thần chỉ nghe nói ‘người bạn kết giao lúc nghèo khó không được quên, người vợ từ thời đầu gian khó (tào khang) không được bỏ’” (nguyên văn: bần tiện chi giao bất khả vong, tao khang chi thê bất hạ đường). Thế là Quang Vũ Đế đành nói với công chúa: “Chuyện hôn nhân này không tác thành được rồi!” (Tài liệu tham khảo: “Hậu Hán Thư”)

Bản ghi âm tiếng Trung:

http://media.zhengjian.org/media/2008/11/12/dizigui-25.mp3

Dịch từ:

http://big5.zhengjian.org/node/47685

https://www.epochtimes.com/b5/10/11/11/n3081994.htm