Tài liệu giảng dạy Văn hóa sơ cấp – Đệ tử quy (18)

Ban biên tập tài liệu giảng dạy Văn hóa Chánh Kiến

[ChanhKien.org]

Nguyên văn:

凡出言(1)，信(2)為先；詐(3)與妄(4)，奚(5)可焉(6)？

說話多，不如少；惟其(7)是，勿佞巧(8)。

刻薄(9)話，穢(10)污詞；市井氣(11)，切戒(12)之！

Bính âm:

凡(fán) 出(chū) 言(yán)， 信(xìn) 為(wéi) 先(xiān)；

詐(zhà) 與(yǔ) 妄(wàng)，奚(xī) 可(kě) 焉(yān)？

說(shuō) 話(huà) 多(duō)， 不(bù) 如(rú) 少(shǎo)；

惟(wéi) 其(qí) 是(shì)， 勿(wù) 佞(nìng) 巧(qiǎo)。

刻(kè) 薄(báo) 話(huà)， 穢(huì) 污(wū) 詞(cí)；

市(shì) 井(jǐng) 氣(qì)， 切(qiè) 戒(jiè) 之(zhī)！

Chú âm:

凡(ㄈㄢˊ) 出(ㄔㄨ) 言(ㄧㄢˊ)， 信(ㄒㄧㄣˋ) 為(ㄨㄟˊ) 先(ㄒㄧㄢ)；

詐(ㄓㄚˋ) 與(ㄩˇ) 妄(ㄨㄤˋ)， 奚(ㄒㄧ) 可(ㄎㄜˇ) 焉(ㄧㄢ)？

說(ㄕㄨㄛ) 話(ㄏㄨㄚˋ) 多(ㄉㄨㄛ)， 不(ㄅㄨˋ) 如(ㄖㄨˊ) 少(ㄕㄠˇ)；

惟(ㄨㄟˊ) 其(ㄑㄧˊ) 是(ㄕˋ)， 勿(ㄨˋ) 佞(ㄋㄧㄥˋ) 巧(ㄑㄧㄠˇ)。

刻(ㄎㄜˋ) 薄(ㄅㄛˊ) 話(ㄏㄨㄚˋ)，穢(ㄏㄨㄟˋ) 污(ㄨ) 詞(ㄘˊ)；

市(ㄕˋ) 井(ㄐㄧㄥˇ) 氣(ㄑㄧˋ)， 切(ㄑㄧㄝ) 戒(ㄐㄧㄝˋ) 之(ㄓ)！

Âm Hán Việt:

Phàm xuất ngôn, tín vi tiên; trá dữ vọng, hề khả yên?

Thuyết thoại đa, bất như thiếu; duy kỳ thị, vật nịnh xảo.

Khắc bạc thoại, uế ô từ; thị tỉnh khí, thiết giới chi!

Lời dịch:

Lời đã nói, tín làm đầu; lời dối trá, sao nói được?

Nói nhiều lời, không bằng ít; phải nói thật, chớ xảo nịnh.

Lời khắc bạc, từ dơ bẩn; giọng thô tục, phải bỏ đi!

Từ vựng:

(1) xuất ngôn (出言): mở miệng, nói ra. Ngôn: lời nói.

(2) tín (信): chữ tín, uy tín, tin dùng, có tín nhiệm.

(3) trá (詐): lừa gạt, lừa dối, đánh lừa.

(4) vọng (妄): nói bậy, nói bừa, nói loạn.

(5) hề (奚): sao, vì sao, tại sao.

(6) yên (焉): từ ngữ khí, tương đương với “Ni” 呢 (ne) : đâu, đây, đấy, nhé.

(7) duy kỳ (惟其): ý tứ là hãy nói đúng, nói thật, chỉ có nói đúng nói thật. Duy: chỉ có. Kỳ: hãy.

(8) nịnh xảo (佞巧): giỏi hoa ngôn xảo ngữ nịnh bợ người. Nịnh: nịnh hót, nịnh nọt, giỏi nói lời ngon ngọt, vuốt ve, tâng bốc để được lòng người. Xảo: xảo trá, dối trá, giả dối, gian xảo, tinh vi xảo quyệt.

(9) khắc bạc (刻薄): cay nghiệt, chế nhạo người khác. Khắc: tổn thương, bóc lột. Bạc: không đôn hậu.

(10) uế (穢): bẩn thỉu, không sạch sẽ.

(11) thị tỉnh khí (市井氣): khẩu khí thô tục, giọng điệu thô tục.

(12) giới (戒): cải chính, khuyên răn, từ bỏ, cấm, cai chừa.

Lời giải thích:

Hễ nói ra điều gì thì đều nhất định phải giữ chữ Tín. Nói chuyện lừa gạt người khác hoặc tùy tiện nói bậy bạ, là việc tuyệt đối không được làm!

Nói nhiều mà làm không được, chẳng bằng nói ít một chút vẫn tốt hơn. Hơn nữa, nói chuyện phải nói lời chân thật; không được lời ngon tiếng ngọt hoặc nói ‘hoa ngôn xảo ngữ’ để lấy lòng người khác.

Lối nói chua ngoa cay nghiệt, lời khiếm nhã và giọng điệu thô tục đều cần phải sửa đổi.

Câu chuyện tham khảo:

Quý Trát treo kiếm

Quý Trát là con trai vua nước Ngô thời nhà Chu. Có một lần, Quý Trát phải đi sứ nước Lỗ, trên đường đi phải qua nước Từ, thế là ông thuận đường đến bái kiến vua nước Từ. Quý Trát là một vị quân tử rất có khí chất và hàm dưỡng, giữa lúc hai người nói chuyện, ánh mắt của vua Từ luôn bị thu hút bởi thanh kiếm bên hông Quý Trát.

Vua nước Từ nghĩ thầm, thanh kiếm này của Quý Trát không những được rèn rất tốt, hơn nữa mấy viên đá quý được khảm trên đó cũng rất tao nhã, hoa lệ không làm mất đi vẻ trang trọng. Chỉ có người quân tử như Quý Trát mới xứng với thanh kiếm này. Mặc dù vua nước Từ rất thích thanh kiếm này, nhưng vì ngại không nói ra, nên chỉ có thể cứ nhìn mãi vào thanh kiếm không rời mắt. Quý Trát biết tâm ý của vua nước Từ, thầm nghĩ trong lòng rằng sau khi hoàn thành sứ mệnh đi sứ nước Lỗ, nhất định sẽ trở lại đây dâng tặng thanh kiếm này cho vua nước Từ.

Sau này, khi Quý Trát từ nước Lỗ trở về qua nước Từ, mới hay vua nước Từ đã qua đời. Quý Trát ngậm ngùi đến bên bia mộ vua Từ, treo thanh kiếm của mình lên cây, thầm nói trong lòng: “Tuy rằng Ngài đã qua đời, nhưng lời hứa hẹn trong lòng tôi vẫn còn đó, hôm nay tôi đem thanh kiếm này dâng tặng Ngài, cũng là dùng thanh kiếm này để nói lời từ biệt Ngài”. Quý Trát khom người bái lạy trước bia mộ rồi mới quay người rời đi.

Hành động của Quý Trát khiến người tùy tùng cảm thấy rất nghi hoặc, không hiểu được liền hỏi ông: “Vua nước Từ đã qua đời, ngài treo thanh kiếm này ở đây có lợi ích gì?”. Quý Trát nói: “Mặc dù Ngài ấy đã qua đời, nhưng trong lòng ta đã từng hứa rằng sau khi ta từ nước Lỗ trở về nhất định phải dâng tặng Ngài ấy thanh kiếm này. Làm một bậc quân tử, điều cần coi trọng chính là giữ chữ tín và đạo nghĩa, làm sao có thể vì Ngài đã qua đời, liền làm trái đạo làm người, phải nên giữ chữ tín chứ?”

Đức “Tín” này của Quý Trát được người đời sau vô cùng cảm động và tôn kính.

Bản ghi âm tiếng Trung:

http://media.zhengjian.org/media/2008/11/12/dizigui-18.mp3

Dịch từ:

http://big5.zhengjian.org/node/45083

https://www.epochtimes.com/b5/10/8/10/n2991589.htm