24 tiết khí (4): Lập xuân và Vũ thủy

Tác giả: Trương Tuệ Châu – Đan Dương

[ChanhKien.org]

Lập xuân

Lập xuân là tiết khí đầu tiên trong 24 tiết khí và cũng là tiết khí bắt đầu mùa xuân. Tiết Lập xuân bắt đầu từ ngày 4 hoặc ngày 5 tháng 2 (dương lịch), khi Mặt Trời di chuyển đến đường hoàng kinh 315°. Sách “Nguyệt lệnh thất thập nhị hậu tập giải” viết: “Tiết tháng riêng, lập là kiến lập… Lập hạ, lập thu hay lập đông cũng như vậy”. Lập xuân là tiết khí đầu tiên trong “Tứ Lập” (Lập xuân, Lập hạ, Lập thu, Lập đông), các tiết khí mở đầu bốn mùa trong năm.

“Lập” mang ý mở đầu, Lập xuân mở màn cho mùa xuân, “dương hòa khởi trập, phẩm vật giai xuân” (tạm dịch: mùa xuân đến vạn vật thức dậy sau mùa đông, sinh cơ bừng bừng), ý nói rằng mùa xuân vạn vật bắt đầu khôi phục. Lúc đó cây liễu đương mềm mại rủ bóng bắt đầu đâm chồi, cỏ cây trong bùn đất cũng nóng lòng chờ đợi để mọc ra, tất cả đã mang đến cảnh tượng “xuân đáo nhân gian thảo mộc tri” (xuân đến nhân gian cây cỏ biết). Lúc này con người cũng bắt đầu đi chơi xuân, trải nghiệm ý xuân tinh tế kỳ diệu.

Vũ thủy

Vũ thủy là tiết khí thứ hai trong 24 tiết khí. Tiết Vũ thủy bắt đầu từ ngày 19 hoặc ngày 20 tháng 2 (dương lịch), khi Mặt Trời đi đến đường hoàng kinh 330°. Sách “Nguyệt lệnh thất thập nhị hậu tập giải” viết: “Vũ thủy là tiết trong tháng riêng, thiên nhất sinh thủy (tham khảo thêm Đạo của chữ số (1) (Phần 2)). Mùa xuân thuộc mộc, sinh ra mộc tất phải là thủy, vì lẽ đó sau Lập xuân là Vũ thủy. Hơn nữa gió đông làm tan băng tuyết, băng tuyết tan cũng là mưa vậy”.

Vào tiết Vũ thủy băng tuyết tan chảy, không khí có độ ẩm cao, nhiệt độ bắt đầu tăng lên, thời tiết chuyển ấm, lượng mưa dần dần nhiều lên làm thực vật sinh trưởng xanh tươi. “Mưa xuân quý như dầu”, lúc này lượng mưa giáng xuống phù hợp là điều đặc biệt quan trọng cho việc sinh trưởng của thực vật. Tiết Vũ thủy thời tiết thay đổi bất định, là thời điểm có nhiều luồng không khí lạnh nhất trong năm, thời tiết chợt nóng chợt lạnh, ấm lên rồi lại lành lạnh trong đó, tiết khí này có ảnh hưởng rất lớn đối với thực vật đã nảy mầm, và sinh trưởng xanh tươi cũng như là sức khỏe của con người.

Trong ngạn ngữ về thời tiết có câu nói mà ta có thể dựa vào tiết Vũ thủy để dự báo thời tiết, “tiết Vũ thủy mưa rơi, xầm xầm xì xì đến Cốc vũ” [1], hay như “băng Vũ thủy, noãn Kinh trập” [2] hoặc “noãn Vũ thủy, băng Kinh trập” [3].

Dịch từ:

https://media.zhengjian.org/media/zjbooks/chinesecalendar/1.html https://media.zhengjian.org/media/zjbooks/chinesecalendar/2.html

Chú thích:

[1]: Ý nghĩa là, nếu Vũ thủy có mưa rơi thì đến Cốc vũ cũng sẽ có mưa.

[2]: Vũ thủy mà lạnh thì đến Kinh trập sẽ ấm.

[3]: Vũ thủy mà ấm thì đến Kinh trập sẽ lạnh.