Tác giả: Quá Khách
[ChanhKien.org]
“Tứ” (四, số bốn) trong Giáp cốt văn sớm nhất được viết là bốn đường gạch ngang, “nhất” (一, số một) thêm “tam” (三, số ba) thì thành “tứ”, chính là vạch bốn đường, đến thời Xuân Thu Chiến Quốc mới trở thành hình dạng như hiện tại. Trong thuật số, nó đại biểu cho phương Đông, thuộc hành Mộc, là quẻ Chấn trong Bát quái, tượng trưng cho sự dao động bất an, biến động mạnh mẽ.
Đối với những bằng hữu có nghiên cứu Chu dịch, Bát quái có thể phát hiện rằng, điều chúng ta áp dụng là phương vị trong Tiên thiên số và Hậu thiên Bát quái. Đây là kinh nghiệm thuật số ứng dụng được tổng kết từ thực tiễn trong mấy ngàn năm nay. Có lẽ người xưa cũng không biết vì sao làm như vậy thì có thể dự đoán chính xác, mà nếu không làm thế thì chẳng còn linh nghiệm.
Bát quái gồm có Tiên thiên Bát quái và Hậu thiên Bát quái. Tiên thiên Bát quái thuộc về trạng thái tương đối tĩnh chỉ của âm dương vị giao (âm dương không tương tác lẫn nhau), được xem là khung sườn lý thuyết mang tính cơ sở, giống như nền móng của tòa nhà cao tầng lớn. Hậu thiên Bát quái thuộc về trạng thái hoạt động sinh ra do âm dương tương giao (âm dương tác động tương hỗ), giống như phần trên mặt đất mà có thể nhìn thấy được của tòa lầu lớn.
Đất có tứ phương chính (bốn hướng chính), một năm có tứ quý (bốn mùa), đó là định số của trời đất. Nhận thức của người xưa đối với trời đất là ‘trời tròn đất vuông’, đứng tại mặt đất nhìn trời, thấy trời tựa như một cái nắp nồi lớn úp lên mặt đất. Mặt Trời, Mặt Trăng trên trời cũng đều là hình tròn. Vậy nên, họ tin rằng trời là hình tròn, còn đất là hình vuông. Đừng nghĩ rằng người xưa thiếu hiểu biết như vậy. Quan niệm ‘trời tròn đất vuông’ không phải là lý thuyết Trái Đất phẳng, mà là một loại tư tưởng triết học của người xưa, đất vuông không phải là chỉ mặt đất có hình vuông, mà là đồng ruộng trên Trái Đất phải chia thành hình vuông, sân trong nhà phải xây theo hình vuông, như vậy mới không lãng phí.
Làm sao chứng minh được người xưa không nghĩ rằng Trái Đất là hình vuông? Tăng Tử thời Xuân Thu từng nói: “Như thành thiên viên nhi địa phương, tắc thị tứ giác chi bất yểm dã”, ý tứ là, nếu quả thật trời là tròn, đất là vuông, thì đã không che hết được bốn góc. Sau đó Tăng Tử giải thích thêm: “Thiên đạo viết viên, địa đạo viết phương”, ý rằng ‘trời tròn đất vuông’ chỉ là nói thuộc tính của trời và đất vậy.
Vào thời Đông Hán, Trương Hành đã phát triển thuyết Hồn Thiên. Mô hình cơ bản là: “Cả bầu trời như quả trứng gà, Trái Đất như lòng đỏ trứng, tồn tại đơn độc bên trong bầu trời”. Đồng thời, ông cũng tin rằng: “Vũ chi biểu vô cực, trụ chi đoan vô cùng” (không gian là vô tận, thời gian là vô cùng). Cũng chính là nói, trời giống như quả trứng gà lớn vô cùng, đất giống như lòng đỏ trứng kích thước hữu hạn. Từ cách nói này cho thấy rõ rằng người xưa tin rằng Trái Đất có hình cầu.
Tất nhiên, thời nào cũng luôn có người hồ đồ, vào lúc đó cũng có rất nhiều người dựa vào cách nói của người xưa được lưu truyền lại mà nhìn nhận rằng Trái Đất là hình vuông, cũng giống như những người theo thuyết âm mưu ngày nay vẫn cố chấp tin rằng thuyết Trái Đất phẳng là đúng. Các vệ tinh thăm dò đã được phóng lên trời nhiều năm rồi, họ đơn giản là không muốn thừa nhận điều đó, chỉ tin rằng sự thật đang bị che giấu bởi tổ chức có ý đồ riêng nào đó, cho rằng đó là âm mưu. Mãi đến thời Đường Huyền Tông, hòa thượng Nhất Hạnh dựa trên quan sát thiên văn mà lập ra bộ Đại Diễn lịch làm lịch pháp chính thức, từ đó thuyết Hồn Thiên mới được công khai thừa nhận.
Trong văn hóa cổ, chữ “tứ” (四) này cũng hiển hiện ở khắp mọi nơi, ví như các thành ngữ thường là bốn chữ hợp thành một câu. Tất nhiên không phải tất cả đều là câu bốn chữ, nhưng đại đa số là câu bốn chữ như vậy, đây cũng là một trong những hình thức được người dùng Hán ngữ ưa thích nhất. Điều này phải bắt đầu từ Kinh Thi. Kinh Thikhai nguồn cho thơ bốn chữ, có ảnh hưởng to lớn đến các phương diện như cấu trúc câu, nhịp điệu, từ ngữ của thơ ca các đời sau này. Nhiều thành ngữ ngày nay đơn giản chính là những câu thơ trong Kinh Thi. Câu bốn chữ phù hợp với cái đạo của bốn mùa, lên bổng xuống trầm, giống như bốn mùa thay đổi, dễ đọc dễ ngâm, lại rất ngắn gọn khái quát, vì vậy được mọi người vui thích sử dụng, không ngừng được truyền thừa mà trở thành thành ngữ.
Phật giáo cho rằng có bốn không gian giống như không gian của nhân loại chúng ta, được gọi là tứ đại bộ châu. Tứ đại bộ châu trong Phật giáo là phiên âm từ tiếng Phạn. Ngày nay, tiếng Hán gọi các lục địa trên Trái Đất là châu Á, châu Âu, châu Phi, chính là xuất phát từ đây, chúng hiển nhiên là phiên âm từ tiếng nước ngoài. Theo Kinh A-hàm (Agama) ghi rằng tùy theo nghiệp lực, thọ mệnh và phúc báo khác nhau, có bốn cõi giống với cõi người. Thứ nhất là Đông Thắng Thần Châu, thứ hai là Nam Thiệm Bộ Châu, thứ ba là Tây Ngưu Hóa Châu, thứ tư là Bắc Câu Lư Châu. Tứ đại bộ châu phân bố xung quanh núi Tu Di, nằm ở bốn phương của Hàm Hải (biển Aral).
Con người chúng ta là chúng sinh trong Nam Thiệm Bộ Châu, nằm ở phía Nam núi Tu Di. Đất này hẹp Nam rộng Bắc, hình dạng giống như hình thang. Người thọ trăm tuổi, nhiều người nửa chừng chết yểu. Cách nói này có vẻ khác với Trái Đất mà chúng ta biết. Trên thực tế, kinh Phật là do những người tu luyện đã tu đến cảnh giới rất cao viết ra, giống như những cảnh tượng dị thường mà nhà tiên tri nhìn thấy được trong “Thánh Kinh Khải Huyền” ở phương Tây. Trong sách đã viết rõ ràng nên mọi người đều có thể hiểu được. Tuy nhiên, kinh Phật đã được lưu truyền trong hơn 2.000 năm rồi, những điều trong đó là giảng nhắm đến ai, giảng ra khi nào, giảng ra trong hoàn cảnh nào, tất cả những điều này đều đã bị thất lạc. Vũ trụ mà họ nhìn thấy chắc chắn không phải là biển sao trống rỗng như nhìn thấy trong không gian của nhân loại. Trong không gian khác mà nhìn thì toàn bộ hệ Ngân Hà là một lục địa, trung tâm là núi Tu Di, hoàn toàn không phải là hệ Ngân Hà đầy các thiên thể mà con người quan sát được. Con người quá nhỏ bé rồi, giống như một hạt cát vậy. Nếu bạn quan sát dưới kính hiển vi, bạn sẽ thấy hạt cát ấy cũng là do phân tử cấu tạo thành, giữa các phân tử đó cũng là không gian trống rỗng, khoảng cách rất xa. Nếu có một sinh mệnh ở trong cảnh giới đó quan sát vũ trụ cũng sẽ thấy khắp nơi đều là thiên thể. Đây chỉ là ví dụ thôi, thực tế lại không phải vậy.
“Tứ” là con số của kết cấu vũ trụ, như hệ Ngân Hà có bốn nhánh xoắn ốc, con người có tứ chi, cái bàn có bốn chân, Phật Thích Ca Mâu Ni cũng nói rằng vũ trụ là do tứ đại (bốn yếu tố) cấu thành.
Không gian tầng dưới cũng kế thừa những thuộc tính của không gian tầng trên, nó cũng có quan hệ đối ứng: ‘Thiên nhân hợp nhất’. Trong văn học có tứ đại danh tác, tứ đại mỹ nữ; trên trời có tứ Đại Thiên Vương, tứ Đại Bồ Tát. Trong kiến trúc có tứ đại danh viên, tứ đại danh tự. Trong thuật số có tứ đại Thần thú gồm Thanh Long, Bạch Hổ, Huyền Vũ, Chu Tước, v.v.. Chữ “tứ” quán xuyên mọi mặt của xã hội chúng ta.