Dương Diên Chiêu truyền kỳ: Đấu cờ ở bàn cờ đá, ba mũi tên đẩy lùi Liêu binh

Tác giả: Ngưỡng Nhạc

[ChanhKien.org]

Theo Tống sử, Dương Diên Chiêu là một trong những danh tướng kháng Liêu của triều Bắc Tống. Ông trấn thủ miền biên ải hơn 20 năm, khiến cho người Liêu (hay còn gọi là người Khiết Đan) mười phần khiếp sợ. Người Liêu cho rằng Sao Lục Lang (tướng tinh) là khắc tinh của họ, mà Dương Diên Chiêu lại trí dũng thiện chiến như Sao Lục Lang hạ phàm, nên người đời cũng gọi ông là “Dương Lục Lang”.

Những câu chuyện được cải biên từ lòng trung nghĩa của Dương Diên Chiêu và phủ Thiên Ba của Dương gia tướng bảo gia vệ quốc, ở thời nhà Nguyên đã có đủ loại phiên bản được đưa vào hí khúc, tiểu thuyết và bình thư (một hình thức văn nghệ dân gian của Trung Quốc, khi kể một câu chuyện dài dùng quạt, khăn làm đạo cụ), được lưu truyền rộng rãi và nhận được nhiều sự yêu mến của quần chúng. Trong loạt bài “Dương Diên Chiêu truyền kỳ” này, tác giả xin được phép thuật lại những câu chuyện tuyển chọn được lưu truyền trong dân gian, những mong cùng độc giả thưởng thức những câu chuyện đã lưu truyền ngàn năm của bậc anh hùng Dương Lục Lang.

Cờ vây là một trong tứ nghệ thời cổ xưa, tứ nghệ bao gồm “Cầm – Kỳ – Thi – Họa”, theo truyền thuyết tứ nghệ được thượng cổ Thánh Vương Nghiêu Đế sáng tạo ra để dạy bảo cho người con trai Đan Chu tính tình bướng bỉnh của mình. Về sau môn nghệ thuật này được lưu truyền rộng khắp ở vùng đất Hoa Hạ, dần dần phát triển thành văn hóa tu luyện “Dịch đạo” (chữ Dịch – 弈 có nghĩa là cờ vây). Sử gia thời Đông Hán là Ban Cố trong trước tác “Dịch chỉ” cũng kể ra bốn loại Dịch đạo tu vi.

Trong lịch sử cũng lưu truyền rất nhiều chuyện cũ kể về đế vương, tướng lĩnh, văn nhân nhã sĩ đánh cờ đấu trí. Ở phía trên Đả Ưng Oa gần Hương Sơn, Bắc Kinh có một bàn cờ đá. Phiến đá này không chỉ giống một bàn cờ thiên nhiên, mà những chuyện xưa liên quan đến nó cũng không hề tầm thường. Nghe đồn danh tướng Bắc Tống là Dương Diên Chiêu từng cùng tướng Liêu là Hàn Xương đấu cờ tại đây. Cuối cùng Dương Diên Chiêu lấy ít địch nhiều, thành công hù dọa mà đẩy lùi được thiên quân vạn mã của nước Liêu.

Chuyện kể rằng Hàn Xương sau nhiều lần bại trận trước Dương Diên Chiêu và quân Tống, quyết định dùng trí. Vì thế hắn viết một phong thư, phái sứ giả mang đến doanh trại quân Tống, hẹn Dương Diên Chiêu ngày mùng ba tới Đả Ưng Oa gặp mặt, thương lượng việc xác định biên giới hai nước.

Lúc sứ giả của nước Liêu mang thư đến, Dương Diên Chiêu vừa mới huấn luyện binh lính xong, chính vào lúc ông vừa đọc binh thư vừa xếp kỳ phổ. Dương Diên Chiêu xem thư xong, an bài cho sứ giả tạm thời đến nhà trọ nghỉ ngơi rồi triệu tập các tướng lĩnh tâm phúc đến thương thảo sách lược trả lời. Mạnh Lương, Tiêu Tán cho rằng hành động này của nước Liêu có điều dối trá, phản đối không nên gặp mặt. Nhạc Thắng và Dương Hưng thì nhận định có thể tương kế tựu kế để bắt gọn Hàn Xương.

Sau một phen thảo luận, Dương Diên Chiêu quyết định nhận lời hẹn ước. Ông nói với sứ giả nước Liêu: “Nghe nói Hàn Xương tinh thông kỳ nghệ, lần này hãy đấu văn đi! Ở hiện trường hai bên chỉ được mang theo tối đa 100 binh sĩ, lấy kỳ nghệ để phân thắng bại. Nếu hắn thắng ta, ta sẽ nhượng cho hắn phần đất bằng một tầm tên bắn, ngược lại cũng thế. Mùng ba tháng sau ta chắc chắn sẽ tham dự hội nghị, chỉ mong hắn có thể tuân thủ tín ước”.

Sứ giả trở về truyền đạt lại lời của Dương Diên Chiêu cho Hàn Xương. Hàn Xương vui mừng vô cùng mà nói: “Dương Lục Lang lần này chỉ sợ là gặp khó rồi. Ván cờ này bất luận ngươi thắng hay thua, ta đều sẽ bắt được ngươi!”

Đấu cờ, đấu trí ở bàn cờ đá

Gần đến thời gian hai người hẹn gặp, Hàn Xương phái 1000 tướng sĩ mai phục ở khu vực gần bàn cờ đá. Lại tìm đến đại tướng Da Luật Hưu Ca, nhờ hắn ở vùng phụ cận trong vòng 10 dặm bố trí mấy vạn trọng binh dự bị, chuẩn bị đem Dương gia tướng sĩ một mẻ bắt hết. Còn Dương Diên Chiêu sau khi nhận lời hẹn, cũng lập tức cùng các tướng sĩ nghiên cứu bố cục đối sách. Gần tới ngày hẹn, ông cho Dương Hưng ở lại trấn thủ, đem theo Mạnh Lương, Tiêu Tán và Nhạc Thắng mấy người cùng mình xuất phát.

Tới ngày hẹn ước mùng ba, mặt trời tỏa nắng rực rỡ trên đỉnh Đả Ưng Oa ở Hương Sơn, không trung một màu xanh thẳm. Dương Diên Chiêu tới bàn cờ đá trước hẹn, đợi Hàn Xương đến. Không lâu sau Hàn Xương tới nơi, chỉ mang theo mấy vị tùy tùng.

Dương Diên Chiêu lấy quân lễ đón chào Hàn Xương, hàn huyên nói: “Lần trước bắn liền ba tên, ngươi không hài lòng vì một lần mà phải nhượng đất quá nhiều. Lần này cũng như vậy bắn ba tên nhưng chỉ lấy đất của một tên, mong rằng ngươi tuân thủ ước định. Lần này chính là so văn, cũng hy vọng sau khi đấu xong, hai bên Tống Liêu sau này không đánh nhau nữa”. Hàn Xương nghe xong luôn miệng đồng ý.

Dứt lời, hai người tới bàn cờ đá đánh cờ. Dương Diên Chiêu cầm quân trắng, Hàn Xương cầm quân đen, ván này Hàn Xương đi trước. Lúc đầu hai bên nhiều lần thăm dò, sau đó bắt đầu tiến công người tới ta lui, không ai nhường ai.

Minh Phương Chính Dương “Cao sĩ hạ kỳ” (Tranh hết hạn bản quyền, thuộc về công chúng)

Dương Diên Chiêu nói: “Hàn Xương, lúc đầu tưởng rằng chuyện ngươi tinh thông kỳ nghệ chỉ là danh hão, nhưng không ngờ ngươi thực sự có thực lực, chiêu chiêu bức nhân, không cho đối thủ chút không gian nào để thở”. Hàn Xương trả lời: “Đương nhiên! Trong nước Liêu chỉ mình Thái Hậu là kỳ nghệ có thể tương xứng với ta, còn lại không có ai là đối thủ của ta”.

Hai người tiếp tục công thủ, sau mấy chục lượt, Hàn Xương đã ăn được không ít quân trắng, lập thành thế bao vây. Hàn Xương nói: “Dương Diên Chiêu, nơi này gọi là Đả Ưng Oa. Thợ săn lúc bắt chim ưng sẽ ở vùng lân cận của Ưng Oa mà đặt lưới sắt, bên trong để chuột làm mồi, đợi chim ưng đến bắt chuột sẽ bị vây khốn trong lưới sắt. Chim ưng sẽ không thể động đậy. Ngươi cũng giống như con chim ưng kia ngã vào cạm bẫy, có chắp cánh cũng không bay thoát được, hay là ngoan ngoãn đầu hàng đi!”

Dứt lời, chỉ thấy mấy khe núi gần đó xuất hiện lượng lớn cờ xí của quân Liêu, mấy hàng quân Liêu chậm rãi tiếp cận đỉnh núi.

Ba tên đẩy lùi Liêu binh

Nhưng Dương Diên Chiêu thần sắc không đổi tiếp tục hạ cờ, ông nói: “Hàn Xương, kể cho người một câu chuyện xưa thế này: Chuyện kể về kỳ sĩ nổi tiếng Dịch Thu thời Chiến Quốc, ông ta có lần dạy hai người chơi cờ vây. Trong đó một người chuyên tâm học, chỉ nghe lời giảng của Dịch Thu. Còn người kia mặc dù cũng nghe, nhưng luôn cho rằng có chim lớn bay tới, muốn lấy cung bắn chim. Cứ như vậy hai người mặc dù cùng học cờ như nhau, nhưng kỳ nghệ của người sau không bằng người trước, là vì hắn không thông minh bằng người ta sao? Đương nhiên không phải thế! Cũng như vậy, ngươi đấu cờ với ta nhưng tâm không chuyên nhất, luôn nghĩ thủ đoạn bất chính để giành phần thắng. Cho nên ngươi chỉ biết nhìn đến thắng lợi trước mắt, còn không biết bại cục đã lộ rõ!” Dương Diên Chiêu vừa nói vừa hạ xuống mấy quân cờ.

Hàn Xương trả lời: “Chết đến nơi rồi còn nói cứng, xem ta thu hoạch lớn rồi toàn thắng đây”. Sau đó liền hạ xuống mấy quân cờ, nhưng vừa hạ cờ lại vừa cảm thấy có gì đó không đúng. Thế cờ lúc trước tưởng chiếm thế thượng phong giờ đang dần dần nghịch chuyển. Những quân cờ tấn công từng thế, từng thế rơi vào thế bị bao vây. Hàn Xương nỗ lực xoay chuyển bại thế, nhưng thế cờ trên bàn đã mau hạ màn, tiến đến chung cuộc, những nước có thể đi càng ngày càng ít. Hàn Xương đắn đo tính toán cân nhắc, vô luận là đi kiểu gì thì cuối cùng đều thua quân trắng hai đến ba phần đất.

Dương Diên Chiêu trả lời: “Hàn Xương, đầu hàng ở đây đi! Kế sách của nhà ngươi đã bị ta nhìn thấu rồi”. Nhưng Hàn Xương vẫn chưa phục, nói: “Hươu chết về tay ai còn chưa biết!” Hắn lập tức truyền lệnh cho binh sĩ bắt đầu công kích. Dương Diên Chiêu kêu Nhạc Thắng vung cờ xí, chỉ thấy quân Liêu ở ba lối phía Đông, Tây, Nam bị quân của Mạnh Lương, Tiêu Tán chặn lại. Khiến người ta kinh ngạc hơn nữa là một nửa quân Liêu trở giáo lại quay sang trợ chiến cho quân Tống đánh lại quân mình, trận thế của quân Liêu lập tức đại loạn.

Dương Quận Mã (Dương Diên Chiêu) đại phá Liêu binh. Hình minh họa trong “Tú tượng Nam Bắc Tống chí truyền”. Tác giả: Nghiên Thạch Sơn Tiều (Minh) Thang Hiền Tổ. (Tranh hết hạn bản quyền, thuộc về công chúng)

Thì ra đám tướng sĩ quân Liêu trở giáo ấy nguyên xưa kia chiến bại, từng làm tù binh rồi được quân Tống phóng thích. Họ sớm đã chán ghét cuộc sống chinh chiến không ngừng, lại từng có thời gian ở doanh trại quân Tống tiếp thu giáo hóa văn minh, tự đáy lòng đã kính nể và bội phục phong độ khí phách của Dương Diên Chiêu và Dương gia tướng sĩ, vì vậy nghe lời khuyên phản chiến của Mạnh Lương và Tiêu Tán, ở thời khắc mấu chốt đã xoay chuyển tình thế.

Dương Diên Chiêu còn nói thêm: “Hàn Xương, nếu ngươi đi theo chính đạo tuân thủ ước định thì còn có khả năng để thắng ta! Nhưng ngươi lại nói dối bội tín, nên thất bại là tất nhiên. Ván cờ này ta thắng rồi”. Nói xong, Dương Diên Chiêu lắp tên vào cung, chỉ thấy hai tay ông kéo một cái, cánh cung cong như vầng trăng tròn, chỉ thấy vun vút mấy tiếng, tên đã bắn ra ba mũi tên bay đi mấy dặm. Hai mũi tên đầu rơi xuống trước sau Thôn Sa Giản. Mũi tên thứ ba bay tới cắm ngập vào một khối đại thạch ở phía trước Thôn Bạch Hổ Giản.

Hàn Xương thấy thế chấn động, thầm nghĩ: “Mấy chỗ này chẳng phải nơi phục binh của Da Luật Hưu Ca đang đóng sao? Lẽ nào Dương Diên Chiêu sớm đã nhìn ra kế sách của ta?” Hắn không nhịn được trong lòng lo lắng, phục binh ở mấy nơi đó có khi nào cũng bị chiêu hàng, tới lúc giao chiến sẽ quay ra trở giáo?

Lúc này, ở phía Nam cách hơn 10 dặm, cát bụi bốc lên cuồn cuộn, chim muông chạy trốn tứ tán, e rằng chính là viện binh của triều đình nhà Tống đang nhanh chóng áp sát, nhìn như có khoảng vài vạn người.

Dương Diên Chiêu nói: “Hàn Xương! Đàm phán không thành, ngươi đã chuẩn bị để tiếp tục đánh trên sa trường hay chưa?”

Hàn Xương thấy kế sách đã bại. Hắn suy tư một lúc, với tình thế trước mắt, cho dù chính diện quyết đấu cũng không nắm chắc phần thắng, chỉ đành hậm hực mà thu binh.

Dương Diên Chiêu thấy quân Liêu thoái binh, bèn dẫn quân sĩ hội họp với viện binh rồi trở về doanh trại. Thì ra viện quân kia là Dương Hưng phái ra tiếp ứng. Dương Hưng sớm đã theo sự phân phó của Dương Diên Chiêu, đem cơ quan đặc chế buộc sau ngựa, ven đường tạo ra lượng lớn cát bụi, khiến binh lực mấy nghìn người nhìn xa lại tưởng như mấy vạn đại quân.

Còn những tướng sĩ mà Dương Diên Chiêu mang theo tới Đả Ưng Oa, không tính số quân Liêu trở giáo gia nhập, cũng không quá 100 người. Ông biết rõ đối phương có thể gian trá, nhưng đã nói là làm, tuân thủ những gì mình đã nói, binh sĩ mang theo không quá trăm người.

Tư liệu tham khảo:

“Dương gia tướng Mục Quế Anh truyền thuyết” – Nhà xuất bản mỹ thuật nhiếp ảnh Bắc Kinh – Xuất bản năm 2015 – Cao Tuyết Tùng sưu tập chỉnh lý.

“Dương gia phủ thế đại trung dũng thông tục diễn nghĩa” – Thời nhà Minh (Không rõ tác giả), Tần Hoài Mặc Khách duyệt lại.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/284812