[ChanhKien.org]
(Bảo tàng Cố Cung Đài Loan)
Hà Thượng Công chú thích ngữ âm Đạo Đức Kinh của Lão Tử
Tiêu đề: Phân tích của Hà Thượng Công thời nhà Hán; Hiệu đính bởi Lữ Tổ Khiêm thời nhà Tống
Bản in tại Ngưỡng Cao Đường, nhà của Lưu Thông Phán người Ma Sa, xuất bản vào thời Tống Thiệu Hi.
Kiểu chữ dùng để in sách ở Phúc Kiến thời nhà Tống hồi đầu khá giống với phong cách của Âu Dương Tuân (Âu thể) và Nhan Chân Khanh (Nhan thể), mang lại cảm giác đơn giản và cổ xưa. Từ giữa thời Nam Tống trở đi, kiểu chữ này dần dần phát triển trên cơ sở Nhan thể kết hợp những đường nét xương khỏe khoắn và thanh mảnh của Liễu Công Quyền (778-865). Các nét chữ thường bắt đầu bằng các góc nhọn hoặc thậm chí hình lưỡi liềm, phần cuối của các nét ngang thường là các chấm nghiêng, hình chữ hơi nghiêng, tư thế mạnh mẽ.
Bản sao “Lão Tử” này là ấn bản độc nhất còn sót lại, với dòng chữ khắc đôi ở phần đầu ghi rằng: “In tại Ngưỡng Cao Đường, nơi ở của Lưu Thông Phán người Ma Sa”. Các ký tự sống động và sắc nét, nét khắc sắc sảo và góc cạnh, giấy tre được in mới, mực trong và sáng – tất cả đều là dấu ấn thủ công tinh xảo của nghề in sách Kiến Dương vào thời Nam Tống. So sánh các ký tự cấm kỵ trong bản in của Ngưỡng Cao Đường do một bảo tàng khác lưu giữ, có thể phán đoán sơ bộ rằng điển tịch của chư tử này hẳn đã được xuất bản vào thời Thiệu Hi của Tống Quang Tông (1190-1195).
(Bảo tàng Cố Cung Đài Loan)
Tư Trị Thông Giám Tư Mã Quang đời Tống biên soạn
Bản in tại Thư viện Hộc Sơn Ngạc Châu đời Tống.
Tư Mã Quang (1019-1086), với sự ủng hộ của Tống Nhân Tông Triệu Trinh (1010-1063, trị vì 1022-1063), đã mở rộng bản sử cảo (*) của triều Chu và nhà Tần thành một bộ thông sử (*) toàn diện và đồ sộ, kéo dài 1.362 năm và 16 triều đại. Tống Thần Tông Triệu Húc (1048-1085, trị vì 1067-1085) đã đích thân đặt tên cho cuốn sách này. Tên sách chỉ sự tập hợp và thảo luận về các sự tích của quân vương và thần dân trong lịch sử, từ đó có thể cung cấp những hiểu biết sâu sắc có giá trị cho việc quản lý, lấy đó làm gương. Cuốn sách này liên tục được in ấn và tái bản qua các triều đại, dần dần truyền cảm hứng cho các thể loại văn học mới và phát triển thành một môn nghiên cứu chuyên sâu, từng bước trở thành một tác phẩm kinh điển mà học sinh nhất định phải đọc.
Bốn mảnh khắc gỗ thời nhà Tống trong bộ sưu tập của Bảo tàng Cố Cung có thể là bản in lại của “Bản Long Trảo” do Phí Thị Tiến Tu Đường xuất bản ở Thành Đô thời Bắc Tống. Bên cạnh việc bổ sung can chi theo năm và chú thích ngữ âm, kiểu chữ sử dụng cũng mô phỏng một cách đơn giản thế bút độc đáo của bản khắc thời Thục, với nét bút phóng khoáng, nét chữ sắc nét, văn phong sắc sảo.
(Bảo tàng Cố Cung Đài Loan)
Đồng Mông Huấn Lữ Bản Trung đời Tống biên soạn
Lý Thực xuất bản tại Thọ Châu vào năm thứ hai Thiệu Định nhà Tống
Thư viện Quốc gia Bắc Bình là thư viện quốc gia lớn nhất thời kỳ đầu Trung Hoa Dân Quốc, gánh vác sứ mệnh trở thành kho tàng văn hóa và trung tâm học thuật; chính sách thu mua sách của thư viện phục vụ hai mục đích: sưu tầm những cuốn sách quan trọng cho đất nước và hỗ trợ nghiên cứu học thuật. Vào thời điểm đó, Hải Nguyên Các ở Liêu Thành, Sơn Đông liên tục bị cướp bóc, sách vở bị thất lạc nghiêm trọng. Các nhân viên của Thư viện Bắc Bình đã nỗ lực hết sức để mua lại sách, bao gồm cả ấn bản đơn lẻ thời đầu rất hiếm có của cuốn “Đồng Mông Huấn” thời nhà Tống, từng bị lưu lạc trong tiệm đồ cũ ở chợ.
Họ Lữ thời Bắc Tống mấy đời làm khanh tướng, gia thế cực mạnh. Lữ Bản Trung (1084-1145) đã tập hợp ngôn hành của cha ông, từ tu dưỡng bản thân, đọc sách đến làm quan và trị quốc, thành một cuốn sách giáo huấn nhập môn, phản ánh hoàn cảnh giáo dưỡng và gia phong đạo đức độc đáo của họ. Cuốn sách này cũng hữu ích cho việc nghiên cứu lịch sử, chính trị và văn hóa nhà Tống, để lại ảnh hưởng sâu sắc.
(Bảo tàng Cố Cung Đài Loan)
Cổ Sử Tô Triệt thời nhà Tống biên soạn
Xuất bản tại Hàng Châu dưới thời vua Tống Hiếu Tông, được hiệu đính vào các triều đại Tống, Nguyên và Minh.
Cuốn sách chính thống đầu tiên của triều Tống được ghi chép trong “Báo cáo kiểm kê hiện vật của Bảo tàng Cố Cung” là “Cổ Sử” được tìm thấy trong điện Chiêu Nhân ở phía đông cung Càn Thanh. Đây là một tác phẩm chuyên về lịch sử cổ đại của Tô Triệt (1039-1112), lấy các tư liệu kinh điển để biên soạn lại “Sử Ký” của Tư Mã Thiên, thể hiện quan điểm riêng của ông về các nhân vật, sự kiện lịch sử và thể kỷ truyện (*) thời tiên Tần. Chu Hi (1130-1200), một nhà Nho lớn thời Nam Tống, khẳng định cuốn sách này luận về sử “gần với lí”, trong khi Mã Đoan Lâm (1254-1323) thời Nguyên lại sùng bái tác phẩm “tinh thâm” về học thuật này trong những năm cuối đời của Tô Triệt.
Dựa trên các manh mối như cách trình bày, kiểu chữ, kỹ thuật khắc và chữ cấm kị của ấn bản này, chúng ta có thể suy đoán sơ bộ về triều đại và khu vực in ấn. Những năm gần đây, một số học giả đã chú ý đến ký hiệu của Thiên Tự Văn ở giữa trang, có thể là dấu vết của công cuộc trùng tu quy mô lớn của Quốc Tử Giám vào giữa thời Nam Tống. Chất liệu trang trí và phong cách của cuốn sách này mang dáng dấp của bộ sưu tập sách quý của hoàng gia sau năm Càn Long thứ 41 (1776), từ đó đến nay vẫn chưa hề bị chỉnh sửa.
Ghi chú của người dịch:
Sử cảo: bản nháp ghi chép lịch sử
Thông sử: bộ lịch sử tổng quát
Thể kỷ truyện: một thể loại viết sử truyền thống của Trung Quốc: kỷ là bản kỷ của đế vương; truyện là các truyện của các nhân vật khác