Tác giả: Mộc Nam
[ChanhKien.org]
Cô Vương Sâm, giáo viên múa và là nghệ sĩ múa chính của Đoàn Nghệ thuật Biểu diễn Shen Yun. (Ảnh: York/The Epoch Times)
Múa cổ điển Trung Quốc chính thống không chỉ thể hiện động tác và kỹ thuật, mà còn là sự tu dưỡng tâm hồn và sự kế thừa văn hóa lịch sử. “Cuộc thi múa cổ điển Trung Hoa quốc tế” lần thứ 11 của Đài truyền hình Tân Đường Nhân sẽ được tổ chức tại New York từ ngày 11/9 đến ngày 14/9/2025. Là một cuộc thi múa cổ điển Trung Quốc mang tính toàn cầu, kể từ khi được khởi xướng vào năm 2007, cuộc thi đã nỗ lực hồng dương mục đích nghệ thuật “thuần chân, thuần thiện, thuần mỹ” và đưa múa cổ điển Trung Quốc chính thống ra sân khấu thế giới.
Một trong những thành viên ban giám khảo của cuộc thi năm nay, cô Vương Sâm, giáo viên múa và là nghệ sĩ múa chính của Đoàn Nghệ thuật Biểu diễn Shen Yun, đã có một cuộc phỏng vấn độc quyền vào ngày 05/9. Cô đã giới thiệu về các tiêu chí đánh giá, hệ thống kỹ thuật, nội hàm văn hóa và kỳ vọng đối với các thí sinh tham gia cuộc thi năm nay. Cô nhấn mạnh rằng với một nghệ sĩ múa mà nói, sự thuần khiết và khiêm tốn trong tâm hồn là vô cùng quan trọng đối với việc thể hiện nghệ thuật trên sân khấu.
Yếu tố cốt lõi trong đánh giá: sự hòa hợp giữa thân vận, thân pháp và kỹ xảo
Khi nói về tiêu chí đánh giá, cô Vương Sâm chỉ ra rằng hệ thống đánh giá chuyên môn của cuộc thi chủ yếu xoay quanh ba yếu tố cốt lõi của múa cổ điển Trung Quốc: thân vận, thân pháp và kỹ xảo, ba yếu tố này hòa quyện làm một. Cô cho biết: “Chúng tôi sẽ dựa trên những phương diện này để đánh giá thí sinh, và trong số những phần trình diễn đạt trình độ cao của các diễn viên múa cổ điển chuyên nghiệp, sẽ tuyển chọn ra danh sách cuối cùng đạt giải”.
Trong đó, “thân vận” được xem là linh hồn của múa cổ điển Trung Quốc, thể hiện đặc tính dân tộc và vẻ đẹp hình thái của người Trung Hoa, đây chính là yếu tố then chốt của múa cổ điển Trung Quốc. Cô nói: “Thân vận chính là sự thể hiện của dân tộc Trung Hoa, đặc tính dân tộc và phong thái cơ thể của dân tộc, phản ánh toàn bộ văn hóa Trung Hoa cũng như nét vận vị độc đáo của dân tộc Trung Hoa”.
“Thân pháp” chú trọng đến đường nét cơ thể và lộ tuyến động tác của diễn viên múa trên sân khấu, ví dụ như “Bình viên, lập viên, bát tự viên” (các kỹ thuật xoay tròn thân trên theo chiều ngang, xoay tròn thân theo chiều đứng, xoay tròn thân trên theo hình tròn số 8) trong múa cổ điển Trung Quốc, cũng như sự thể hiện các động tác “bật, nhảy, xoay, lật người” của diễn viên. Cô nói: “Dáng vẻ trên sân khấu của thí sinh với những tư thế như ‘ninh, khuynh, viên, khúc’ (xoắn, nghiêng, tròn, uốn cong) cũng vô cùng quan trọng.“
Còn phần “kỹ xảo” là những đặc trưng kỹ thuật riêng của múa cổ điển Trung Quốc, khác biệt với các loại hình múa khác. Đó là những động tác khó và kỹ thuật xoay người tổng hợp đầy ấn tượng, chẳng hạn như điểm bộ phiên thân, thám hải phiên thân, tảo đường, đại xạ yến và đại khiêu tử kim quan. “Đây đều là những động tác khó có thể thấy ở các loại hình múa khác, nhưng lại là phần đặc sắc vô cùng trong múa cổ điển Trung Quốc”, cô Vương Sâm cho biết.
Các thí sinh cần phải thể hiện kỹ năng, kỹ thuật và nội dung của tiết mục trong một khoảng thời gian ngắn
Trong cuộc thi, các thí sinh phải hoàn thành một màn trình diễn đầy đủ cùng với tổ hợp các động tác kỹ thuật chỉ trong vài phút ngắn ngủi. Cô Vương Sâm cho biết: “Phần tổ hợp động tác kỹ thuật sẽ trình diễn khoảng hai phút, còn phần biểu diễn tiết mục thì khoảng ba phút”.
Cô cho biết, then chốt trong biên đạo múa nằm ở sự cảm nhận âm nhạc của thí sinh, cũng như những “điểm nhấn kỹ thuật” và “sự sắp xếp tuyến đường sân khấu” trong tiết mục dự thi.
Cô nói: “Thực ra về mặt kỹ thuật, kỹ xảo, tuy trong quá trình thực hiện có tính thử thách rất cao, nhưng xét về phương diện biên đạo thì so với dàn dựng một tiết mục hoàn chỉnh có lẽ sẽ dễ hơn một chút”. Cô cho biết khi biên đạo cần phải nắm bắt tính cách nhân vật và thể hiện được điều đó trong thời gian ngắn.
Cô lấy ví dụ: khi khắc họa niềm vui của một thiếu nữ trong ngày xuân, thí sinh cần cân nhắc cách để âm nhạc, trang phục, động tác và thần thái hòa quyện tạo nên bầu không khí mùa xuân. “Làm thế nào (thông qua múa) để thể hiện một thiếu nữ? Làm thế nào để biểu hiện mùa xuân? Loại âm nhạc nào, trang phục nào, cảm xúc nào, tất cả đều cần được thể hiện trong điệu múa. Vì vậy, nhìn chung, việc biên đạo múa cổ điển Trung Quốc là khá phức tạp”.
“Thân đới thủ, khố đới thối”: Thể hiện trình độ cao nhất của thân pháp trong múa cổ điển Trung Quốc
Là một chỉ số kỹ thuật quan trọng của cuộc thi, “thân đới thủ, khố đới thối” (thân dẫn tay, hông dẫn chân) được ca ngợi là thể hiện trình độ cao nhất của thân pháp trong múa cổ điển Trung Quốc chính thống. Kỹ thuật này do Tổng Giám đốc Nghệ thuật của Shen Yun, ông D.F. truyền dạy, là tinh hoa truyền thống đã bị thất truyền từ lâu của múa cổ điển Trung Quốc, và Đoàn Nghệ thuật Biểu diễn Shen Yun đang nỗ lực tái hiện lại kỹ thuật thân pháp này trên sân khấu đương đại.
Cô Vương Sâm nói: “Thực ra, cá nhân tôi cho rằng, ‘thân đới thủ, khố đới thối’ là kỹ thuật thân pháp ở trình độ cao nhất, cũng là một cách phát lực, giúp diễn viên có thể sử dụng cơ thể của mình một cách tối đa để thể hiện ngôn ngữ vũ đạo của bản thân”.
Cô giải thích rằng, thông qua loại thân pháp này, diễn viên múa có thể thể hiện đầy đủ hơn biên độ động tác của mình, đồng thời truyền tải cảm xúc muốn biểu đạt một cách rõ ràng và mạnh mẽ hơn; “Khi diễn viên múa mở rộng biên độ động tác, điều đó giúp làm rõ hơn nội hàm của điệu múa. Chẳng hạn, để biểu đạt cảm xúc hỉ, nộ, ai, lạc, hoặc thể hiện các phẩm chất của người xưa như ôn, lương, cung, kiệm, nhường, hay các giá trị truyền thống như nhân, nghĩa, lễ, trí, tín”.
Múa cổ điển Trung Quốc chứa đựng nội hàm sâu sắc của văn hóa truyền thống Trung Hoa
Đối với cô Vương Sâm, múa cổ điển Trung Quốc không chỉ là một loại hình nghệ thuật múa, mà còn là một phương tiện truyền thừa văn hóa Trung Hoa. Lấy chính bản thân mình là một nữ nghệ sĩ múa làm ví dụ, cô chia sẻ cách mình thể hiện đức hạnh và giá trị của người phụ nữ Trung Quốc qua điệu múa: “(Tôi) trên sân khấu thường biểu hiện hình tượng người phụ nữ truyền thống Trung Hoa, do đó tôi muốn mang đến cho khán giả thấy được những phẩm chất mà phụ nữ truyền thống Trung Hoa với sự dịu dàng, không kiêu căng nóng vội, biết nhẫn nại, khiêm nhường và tự giữ mình”.
Cô Vương Sâm nói rằng các vũ công nam trong múa cổ điển Trung Quốc thường thể hiện những giá trị truyền thống như “trung, nghĩa, dũng”: “Lòng trung thành với đất nước, lòng trung thành với gia đình, và lòng dũng cảm khi đứng trước những lựa chọn khó khăn… Đây đều là những phẩm chất truyền thống của nam giới Trung Hoa mà người hiện đại rất đáng học hỏi”, cô Vương Sâm nói.
Cô Vương Sâm giải thích thêm: “Múa cổ điển Trung Quốc thể hiện những giá trị truyền thống đã khắc sâu trong cốt cách của người Trung Hoa. Ngay cả khi biểu đạt một chủ đề vô cùng bi thương, diễn viên cũng sẽ không bộc lộ một cách cuồng loạn, mà luôn kiềm chế, kiềm chế bản thân”.
Cô cho rằng, múa cổ điển Trung Quốc khác biệt với các loại hình nghệ thuật múa phương Tây, vừa có những điểm tương đồng, lại vừa có sự khác biệt về bản chất. Con người trong nhận thức về cái đẹp đều có một sự đồng thuận mang tính phổ quát,” cô nói, “dù điệu múa có khác nhau, nhưng tất cả đều hướng đến việc thể hiện bức tranh trong sáng, màu sắc tươi sáng và vẻ đẹp của những đường nét dài uyển chuyển”.
Ngoài ra, cô cho rằng, giữa nghệ thuật Trung Quốc và nghệ thuật phương Tây còn có một điểm khác biệt lớn: nghệ thuật phương Tây thiên về tính hiện thực, trong khi nghệ thuật Trung Quốc lại nhấn mạnh “tả ý” và “lưu bạch” (khoảng trắng). “Trong tranh thủy mặc truyền thống Trung Quốc, chỉ cần vẽ một con cá, vài gợn sóng là đã gợi lên hình ảnh một con suối hay dòng sông; còn nghệ thuật phương Tây thì sẽ khắc họa một cách sống động như thật”.
Cô Vương Sâm nói: “Mặc dù thủ pháp biểu đạt khác nhau, nhưng mục đích cuối cùng đều là thể hiện vẻ đẹp hài hòa của nghệ thuật”.
Kỹ năng và đạo đức cùng được coi trọng: Hậu đức tải vật
Trước tình trạng một bộ phận không nhỏ diễn viên múa đương đại thiên về phát triển kỹ thuật mà xem nhẹ việc tu dưỡng đạo đức, cô Vương Sâm thẳng thắn nói: “Cổ ngữ có câu: ‘Hậu đức tải vật’ (đức dày chở muôn vật)… Một người có tài năng mà không có đạo đức, có lẽ cuộc sống của họ cũng sẽ không được thuận lợi và thoải mái”.
Cô nhấn mạnh rằng, đối với diễn viên múa, sự thuần khiết và khiêm nhường trong nội tâm có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc thể hiện nghệ thuật trên sân khấu: “‘Thiên địa hữu đại mỹ nhi bất ngôn’… Ánh dương chiếu rọi khắp đất trời, nhưng mặt trời chưa bao giờ nói rằng ‘hãy xem, ánh sáng này đều từ ta mà ra’. Múa cổ điển Trung Quốc coi trọng sự hòa hợp giữa nội tại và bên ngoài, không chỉ theo đuổi kỹ nghệ, mà còn hướng đến cảnh giới nghệ thuật ‘đức nghệ song tu’”.
Lời khuyên dành cho thí sinh: Hãy đối diện với cuộc thi bằng tâm thế bình tĩnh
Cận kề ngày thi, cô Vương Sâm nhắn nhủ các thí sinh hãy giữ vững tâm ban đầu, dùng tâm thái bình tĩnh để phát huy hết những gì đã học. “Nghệ thuật là vô tận, mỗi thí sinh đều luôn có chỗ để cải thiện và nâng cao. Vì vậy, trong lúc thi, hãy giữ cho mình một tâm thế và thần thái bình hòa, thể hiện hết sức mình, mang đến cho khán giả một trải nghiệm đẹp”.
“Không cần quá gượng ép để thể hiện bản thân… hãy coi cuộc thi như một quá trình rèn luyện,” cô nói. “Dù kết quả ra sao, chỉ cần bạn có thu hoạch từ cuộc thi thì chính bạn đã là người được lợi nhiều nhất”.
Thông tin cuộc thi
Thời gian: Từ ngày 11 đến 14 tháng 9 năm 2025 (Ghi chú: khung giờ Mỹ)
Địa điểm: Trung tâm Nghệ thuật Biểu diễn Sugar Loaf, tiểu bang New York (Sugar Loaf Performing Arts Center)
Xem trực tiếp tại rạp: Vòng bán kết và chung kết trong hai ngày cuối (13–14/9) mở cửa cho khán giả, có thể mua vé trực tuyến (bấm vào đây)
Phát sóng trực tiếp: Toàn cầu, từ ngày 13 đến 14/9.
Vòng bán kết (13/9).
Buổi sáng: 9:30 – 12:30
Buổi chiều: 13:30 – 18:30
Truyền hình trực tiếp toàn cầu
Vòng chung kết (14/9):
Buổi sáng: 10:00 – 12:20
Buổi chiều: 13:30 – 16:30
Truyền hình trực tiếp toàn cầu + phát sóng đồng thời trên kênh Tân Đường Nhân (NTDTV)
Lễ trao giải (14/9):
Buổi tối: 18:30 – 19:30
Truyền hình trực tiếp toàn cầu + phát sóng đồng thời trên kênh Tân Đường Nhân (NTDTV)
(Theo The Epoch Times)