Cổ nhân luận giải hàm nghĩa chân thực của từ “Đại nghĩa”

Tác giả: Chân Nguyện

[ChanhKien.org]

Trung Quốc từ xa xưa đến nay rất coi trọng chữ “Nghĩa”. Các tác phẩm như “Phong Thần Diễn Nghĩa”, “Tam Quốc Diễn Nghĩa”, “Thất Hiệp Ngũ Nghĩa” đều đề cao “Nghĩa”. Vậy ý nghĩa chân chính của “Nghĩa” rốt cuộc là gì?

1. Hai bậc “đại nghĩa”

Theo ghi chép trong “Đại Đường Tân Ngữ”, vào triều Đường, tại Lương Châu có một vị quan Trường sử tên Triệu Trì Mãn, là người thân của Trưởng Tôn Vô Kỵ. Lễ bộ Thượng thư Hứa Kính Tông tuân theo ý chỉ Hoàng hậu Võ Tắc Thiên hãm hại Trưởng tôn Vô Kỵ. Vì lo sợ lưu lại Triệu Trì Mãn sẽ gây bất lợi cho mình, ông ta liền kết tội Triệu Trì Mãn và Trưởng tôn Vô Kỵ vì tội cùng âm mưu phản loạn triều đình, triệu về kinh đô Trường An, sau đó bị bắt giam trong ngục và bị tra tấn. Triệu Trì Mãn khẳng khái nói: “Các ngươi có thể giết chết ta, nhưng để làm ta thay đổi lời khai, thừa nhận ta cùng Trưởng tôn Vô Kỵ âm mưu phản loạn thì không thể được. Xin tấu lên Hoàng thượng, ta nguyện ý thay thế Trưởng tôn Vô Kỵ nhận tội này. Thế là Triệu Trì Mãn chết ở trong ngục, thi thể bị vứt ở Thành Tây, không một người thân thích nào dám đến thu nhận thi thể.

Vương Phương Dực cảm khái nói: “Trước kia, Loan Bố khóc thương cho Bành Việt bị sát hại. Đây là nghĩa cử coi trọng tình nghĩa lớn nhất; Chu Văn Vương hạ lệnh chôn cất hài cốt đã mục rữa, đây là cai trị nhân từ vĩ đại nhất. Đoạn tuyệt nghĩa khí với bằng hữu, che mờ lòng nhân đức của quân vương, người như vậy có thể phục vụ quân vương sao?” Nói xong, lệnh cho người đi đến phía Thành Tây để liệm thi thể Triệu Trì Mãn và mai táng ông theo lễ nghi. Đường Cao Tông cho rằng hành động của Vương Phương Dực là cử chỉ hào hiệp, sau khi biết việc này đã không còn hỏi đến nữa.

2. Hàm nghĩa thực sự của “Nghĩa”

Cổ nhân lý giải “Nghĩa” như sau: nghĩa thông thường chỉ đạo đức, đạo lý hoặc hành vi công bằng, chính trực và phù hợp. “Nghĩa giả nghi dã” theo từ điển “Thích Danh”: “Nghĩa, là phù hợp, cũng có nghĩa là điều tiết sự vật phù hợp với đạo lý”.

Cổ nhân tin rằng “Nghĩa” phù hợp với giá trị phổ quát của con người, mà giá trị phổ quát cũng chính là “Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín” mà chúng ta thường nói đến.

Triệu Trì Mãn kiên định bảo vệ sự thật, thà chết chứ không muốn vu khống hãm hại người khác. Đó là giữ vững cái nghĩa của “Chân”. Vương Phương Dực không nỡ nhẫn tâm nhìn người tốt bị phơi thây đầu phố. Đó là đề cao nghĩa “Thiện”. Đường Cao Tông tôn sùng nghĩa “Thiện” mà không hỏi tội của Vương Phương Dực, là đề cao chính nghĩa. Cổ nhân lý giải về chữ “Nghĩa” vô cùng tường tận, muôn màu muôn vẻ chứ không đơn giản là một khái niệm thước đo.

Con người ngày nay cho rằng “nghĩa” chính là giúp đỡ bằng hữu không tiếc cả mạng sống, bất kể sự việc có thật sự chính nghĩa hay không. Thậm chí vì chữ “nghĩa” này mà không chuyện ác nào không làm, tổn hại cả người tốt. Điều đó đã đi ngược lại với hàm nghĩa thực sự của “nghĩa”.

Dịch từ: http://big5.zhengjian.org/node/269044