Tác giả: Makai Allbert
[ChanhKien.org]
Sự tò mò tạo ra một “lốc xoáy học tập” bằng cách kích hoạt các vùng não liên quan đến dopamine, cải thiện trí nhớ và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở tuổi già. (Hình minh họa của The Epoch Times, Getty Images)
Leonardo da Vinci, một trong ba nhân vật vĩ đại của thời kỳ Phục Hưng, là biểu tượng của tinh thần khám phá. Sự tò mò không ngừng nghỉ của ông về thế giới tràn ngập trong những cuốn sổ tay: từ nhịp đập của trái tim, dòng nước xoáy, cho đến kết cấu kỳ lạ của lưỡi chim gõ kiến, không gì có thể thoát khỏi ánh mắt của ông.
Sự tò mò này, được ca ngợi là sự tò mò “dai dẳng nhất trong lịch sử”, không chỉ dành riêng cho thiên tài mà còn là bản năng bẩm sinh của chúng ta. Khoa học hiện nay cho chúng ta thấy nhiều hơn nữa sức mạnh của sự tò mò: nó có thể tăng cường trí nhớ, làm chậm quá trình lão hóa não bộ, và thậm chí giải quyết xung đột giữa các cá nhân.
Tò mò được khơi dậy như thế nào?
Chúng ta cảm thấy nhàm chán với những gì mình đã hiểu (những điều đã biết) và cảm thấy bất an về những điều mình thậm chí không thể tưởng tượng ra (những điều chưa biết). Sự tò mò chạm đến điểm giao thoa giữa hai trạng thái này – điểm mà chúng ta biết mình không biết, nhưng lại cảm thấy câu trả lời đang ở rất gần.
Các nhà kinh tế học gọi đây là “lý thuyết khoảng cách thông tin”. Như nghiên cứu về trẻ sơ sinh đã chỉ ra, trẻ sơ sinh bị thu hút nhiều nhất bởi những món đồ chơi không quá đơn giản cũng không quá phức tạp, có cảm giác bí ẩn vừa đủ. Đây chính là “Hiệu ứng Goldilocks”: lượng điều chưa biết vừa đủ có thể kích thích tốt nhất mong muốn khám phá của chúng ta.
Tò mò có thể kích thích siêu năng lực của trí nhớ
Khi bạn tò mò, trạng thái não bộ của bạn sẽ thay đổi đáng kể. Một nghiên cứu cho thấy khi những người tham gia tò mò về một câu hỏi, họ không chỉ nhớ câu trả lời mà còn nhớ cả những bức ảnh về các khuôn mặt không liên quan xuất hiện trên màn hình.
Các nhà khoa học gọi hiện tượng này là “lốc xoáy học tập”. Sự tò mò giống như một cơn lốc xoáy, không chỉ thu hút kiến thức bạn muốn tìm hiểu mà còn thu hút thêm thông tin xung quanh và lưu trữ chúng.
Nguyên nhân là do sự tò mò kích hoạt trung tâm khen thưởng của não, khiến não giải phóng dopamine. Chất hóa học này không chỉ khiến bạn cảm thấy thoải mái mà còn giúp hệ thống trí nhớ hoạt động hiệu quả hơn, tạo ra một vòng tuần hoàn lành mạnh “hưởng thụ học tập → tìm kiếm nhiều hơn → học hỏi nhiều hơn”.
Tò mò mang lại lợi ích cho bạn suốt đời
Những lợi ích của tò mò kéo dài suốt cuộc đời chúng ta:
Cải thiện thành tích học tập: nghiên cứu khẳng định rằng tò mò, cùng với nỗ lực và trí thông minh, là “trụ cột thứ ba” để dự đoán thành tích học tập. Trì hoãn quá trình lão hóa não bộ: duy trì sự tò mò, không ngừng học hỏi những điều mới mẻ và thử thách tư duy là chìa khóa để duy trì sức khỏe não bộ. Nghiên cứu cho thấy các hoạt động nhận thức tích cực (như đọc sách, tham quan bảo tàng) có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ.
Tò mò trở thành chất keo gắn kết mọi người với nhau như thế nào?
Tò mò nuôi dưỡng các mối quan hệ. Nghiên cứu của nhà tâm lý học Todd Kashdan cho thấy rằng, những người lạ đặt câu hỏi xuất phát từ sự tò mò sẽ xây dựng sự thân mật và ấm áp nhanh hơn so với những cuộc trò chuyện xã giao.
Những người tò mò được coi là hấp dẫn hơn và có các mối quan hệ hài hòa hơn. Tại sao? Bởi vì sự tò mò là liều thuốc giải cho tâm thái phòng thủ. Khi bạn thể hiện thái độ “tôi muốn hiểu bạn”, bạn truyền tải sự quan tâm thực sự, có thể làm giảm bớt một cách hữu hiệu sự hung hăng ở người kia trong khi xảy ra xung đột. Mục tiêu không phải là thắng hay thua, mà là cùng nhau tận hưởng quá trình giải quyết vấn đề.
Ba bài tập để khám phá sự tò mò của bạn
Trong thời đại coi trọng hiệu quả này, sự tò mò có thể dễ dàng bị kìm hãm. Các chuyên gia khuyên bạn nên tạo không gian cho tò mò bằng cách:
(1) Thừa nhận những điều bạn chưa biết: sự khiêm tốn là điểm khởi đầu của sự tò mò. Việc chấp nhận rằng bạn không biết tất cả mọi thứ sẽ mở rộng cánh cửa dẫn đến tri thức mới.
(2) Chủ động tạo không gian cho tâm trí bạn lang thang: dành ra một khoảng thời gian không bị gián đoạn mỗi ngày, không phải hoàn thành bất kỳ nhiệm vụ nào, chỉ đơn giản là để suy nghĩ, cho phép tâm trí bạn tự do khám phá những gì bạn quan tâm.
(3) Đừng vội vàng tìm kiếm câu trả lời trên Google: lần tới, khi bạn ở cùng bạn bè, hãy thử quy tắc “không điện thoại”. Khi gặp vấn đề, đừng vội vàng tìm kiếm câu trả lời. Thay vào đó, hãy để mọi người cùng suy đoán và thảo luận. Trải nghiệm khám phá chung này là một cơ hội tuyệt vời để làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa các cá nhân.
Tò mò là món quà mà chúng ta được ban tặng khi sinh ra và không bao giờ mất đi. Như nhà tâm lý học Kashdan nói, bất cứ lúc nào, “bạn đều có thể tìm thấy sự mới lạ và ý nghĩa khiến cuộc sống trở nên tuyệt vời” – và thường chỉ cần một câu hỏi “Tại sao?”
Giới thiệu về tác giả: Makai Allbert là cây bút chuyên viết về sức khỏe với bằng cử nhân Khoa học y sinh và bằng Thạc sĩ Nhân văn. Ông từng làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu y sinh tại Đại học Maryland, hợp tác với NASA trong các dự án phân tích dữ liệu, và là học giả thỉnh giảng tại Trung tâm nghiên cứu Hy Lạp của Đại học Harvard. Ông tâm huyết với các nghiên cứu chuyên sâu về tin tức sức khỏe.
Nguyên văn: How Curiosity Supercharges Your Memory and Cognitive Function được đăng trên The Epoch Times tiếng Anh
(The Epoch Times)
Dịch từ: https://big5.zhengjian.org/node/299018
Ghi chú:
Hiệu ứng Goldilocks được đặt tên dựa trên câu chuyện thiếu nhi Goldilocks và ba chú gấu, trong đó cô gái trẻ Goldilocks nếm ba bát cháo khác nhau và nhận ra cô thích cháo không quá nóng cũng không quá lạnh mà ở nhiệt độ vừa phải. Hiệu ứng này rất phổ biến trong mọi lĩnh vực đời sống, phản ánh tâm lý chung của chúng ta là không quá nhiều cũng không quá ít, nói chung là vừa đủ.