Tác giả: Makai Allbert
[ChanhKien.org]
Khám phá lý do tại sao dũng cảm không phải là không sợ hãi, mà là thực hiện hành động có ý nghĩa bất chấp nỗi sợ hãi.
Một cậu bé tám tuổi ngồi lặng lẽ bên cạnh em gái sáu tuổi của mình đang nằm trong phòng bệnh. Cô bé đang hấp hối vì bệnh bạch cầu. Cơ hội sống sót duy nhất của cô bé là được truyền máu. Khi các bác sĩ xác nhận máu của người anh trai hoàn toàn phù hợp, họ đã hỏi liệu cậu có thể hiến một pint (khoảng 473ml) để cứu sống cô bé không. Sau một đêm suy nghĩ, cậu đồng ý.
Ngày hôm sau, hai anh em được kết nối vào ống truyền tĩnh mạch, và máu của cậu bé được truyền vào cơ thể yếu ớt của cô em gái. Rồi trong sự tĩnh lặng sau đó, cậu quay sang bác sĩ và hỏi: “Bao giờ thì cháu sẽ chết?”
Khoảnh khắc này, được nhà văn người Mỹ Anne Lamott thuật lại trong cuốn sách “Bird by Bird” (Nghĩa là “Từng chú chim”, sách được dịch ra tiếng Việt có tựa đề “Viết và Sống”), lấy cảm hứng từ một câu chuyện có thật do Jack Kornfield thuộc Trung tâm Thiền định Spirit Rock ở Woodacre, California kể lại, khắc họa lòng dũng cảm và sự ngây thơ đáng kinh ngạc của một đứa trẻ khi nghĩ rằng việc cứu em gái mình sẽ khiến cậu trả giá bằng tất cả.
Tuy rằng ít người trong chúng ta có khi phải đối mặt với những quyết định quan trọng như vậy, bản chất của lòng dũng cảm vẫn luôn gắn liền với những khó khăn thường ngày của chúng ta. Lòng dũng cảm thể hiện ra khi chúng ta thử thách bản thân vượt qua sự an nhàn thoải mái, kiên định với các nguyên tắc của mình, hoặc dấn thân vào những con đường mới nhằm hoàn thiện chính mình.
Thế nào là dũng cảm?
Cách hiểu thông thường về lòng dũng cảm cho rằng nó là hành động khi đối mặt với nỗi sợ hãi. Theo Cynthia Pury, nhà tâm lý học và nhà nghiên cứu về lòng dũng cảm, ba yếu tố hình thành nên hành động dũng cảm bao gồm: ý định, một mục tiêu cao cả hoặc có ý nghĩa, và một mức độ rủi ro nhất định.
Dũng cảm phải có chủ đích, nó không thể là ngẫu nhiên, nó phải là lựa chọn của một người, chứ không phải là điều gì đó xảy ra với họ. Hành động tự nguyện cũng phải phục vụ một mục đích có ý nghĩa. Chạy vào một tòa nhà đang cháy để cứu một đứa trẻ – hầu hết mọi người sẽ gọi đó là dũng cảm. Lao vào cùng ngọn lửa để quay video TikTok? Không hẳn vậy.
Bà Pury nói với tờ The Epoch Times rằng: “Có một số hành động được mọi người nhìn nhận là tốt hoặc đáng giá”.
Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng lòng dũng cảm vốn dĩ mang tính chủ quan. Điều mà một người coi là một cú nhảy vọt đáng sợ của niềm tin, người khác có thể coi là một bước tiến được tính toán. Điều này dẫn đến sự khác biệt giữa lòng dũng cảm “chung chung” và lòng dũng cảm “cá nhân”.
Những rủi ro vô hình
Lòng dũng cảm nói chung thường bao gồm mục đích và những rủi ro được công nhận về mặt xã hội hoặc văn hóa, chẳng hạn như những hành động anh hùng trong chiến trận, được ghi dấu bằng tượng đài, huy chương và ngợi ca rộng rãi.
Tuy nhiên, lòng dũng cảm cá nhân lại mang tính riêng tư hơn. Đối với một diễn giả, phát biểu trước đám đông là việc thường ngày và không có rủi ro. Tuy nhiên, đối với một người nhút nhát, bước lên sân khấu có thể giống như đặt mạng sống của mình vào nguy hiểm.
Một bức thư đăng trên Tạp chí The Sun được Pury chia sẻ trong nghiên cứu của mình giúp minh họa cho lòng dũng cảm cá nhân:
“Con gái 9 tuổi của tôi đã khóc rất nhiều, nói đi nói lại rằng cháu không muốn đến trường vì hôm đó các cháu sẽ được giao làm một bài kiểm tra Khoa học Xã hội quan trọng. Cháu sợ rằng những khả năng học tập bị khiếm khuyết sẽ gây cản trở, và cháu thậm chí sẽ không thể đọc được câu hỏi, chứ đừng nói đến việc biết câu trả lời.
“Những nỗi sợ của cháu càng ngày càng lớn cho đến khi chúng khiến cháu phát ốm. Tôi mất hơn một giờ để thuyết phục con mặc quần áo. … Khi chúng tôi đến trường, cháu van xin tôi đừng bắt cháu vào trong: “Con không thể làm được, mẹ ạ. Con không thể làm bài kiểm tra đó được”. Tôi sợ mình sẽ phải lôi con ra khỏi xe thì đột nhiên cháu lau nước mắt, bước ra ngoài và đi cùng tôi đến cửa. Tôi vô cùng kinh ngạc trước lòng dũng cảm của cháu… Liệu có ai hiểu được con gái bé bỏng của tôi cần bao nhiêu can đảm để đối mặt với một bài kiểm tra đơn giản như vậy không?”
Khoảng cách tới lòng dũng cảm
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Epoch Times, bà Margie Warrell, một chuyên gia về lãnh đạo với bằng tiến sĩ về phát triển con người, nói rằng bộ não của chúng ta được lập trình để tự bảo vệ và thường mặc định vào những điều quen thuộc, những điều đoán được trước và những điều an toàn.
Tuy nhiên, bà gợi ý rằng việc phát triển thực sự và chuyển hóa đích thực nở rộ trong sự khó chịu và trong việc vượt qua những giới hạn nhận thức của chúng ta.
Bà Warrell định nghĩa thử thách hành động khi đối mặt với nỗi sợ hãi là một “khoảng cách tới lòng dũng cảm”.
Trong cuốn sách “Khoảng cách tới lòng dũng cảm: 5 bước để Hành động dũng cảm hơn”, Warrell đã kể lại những bài học từ thời thơ ấu của mình. Dù lớn lên trong một trang trại sữa, bà khao khát được cưỡi một chú ngựa con, nhưng giấc mơ của bà đã vấp phải nỗi sợ hãi khi cha mẹ bà tặng cho bà Roby, một chú ngựa lão luyện và oai phong.
Mỗi ngày, bà trở về cùng với Roby, đối mặt với lo âu và nỗi sợ thất bại. Quá trình đó không hề lấp lánh hào quang – chỉ là những nỗ lực lặp đi lặp lại, sự thất vọng và những chiến thắng nhỏ. Cuối cùng, nỗi sợ hãi từng chế ngự bà bắt đầu nới lỏng và được thay thế bằng sự tự tin và cảm giác tự do.
Bà viết: “Sự phát triển và sự thoải mái không thể đi cùng nhau được”.
Nghiên cứu trước đây của Pury cũng củng cố rằng khi con người ta hành động dũng cảm, nỗi sợ hãi sẽ giảm đi và sự tự tin sẽ tăng lên.
Hình minh họa bởi tờ The Epoch Times: Các hành động dũng cảm sẽ làm giảm nỗi sợ hãi và tăng tính tự tin. Nỗi sợ hãi (Fear) giảm và tính tự tin (Confidence) tăng lên sau khi thực hiện hành động dũng cảm (Courageous Actions).
Warrell lập luận rằng việc sẵn sàng đối mặt với rủi ro bất chấp sự không chắc chắn có thể định hình toàn bộ quỹ đạo của chúng ta, bởi thành công trong cuộc sống tỷ lệ thuận với mức độ sẵn sàng chịu đựng sự không thoải mái.
Bà nói: “Khoảng cách tới lòng dũng cảm là khoảng cách giữa con người hiện tại của chúng ta và con người chúng ta có thể trở thành nếu chúng ta luôn rèn luyện lòng dũng cảm”.
Trong ngắn hạn, việc né tránh rủi ro mang lại cảm giác an toàn. Về lâu dài, nó sẽ hạn chế chúng ta, giới hạn tiềm năng và sự tự do của chúng ta.
Lòng dũng cảm mang lại thành quả
Lòng dũng cảm mang lại những lợi ích đáng kể. Nhiều nghiên cứu về các doanh nhân cho thấy lòng dũng cảm góp phần tạo nên mức độ vốn tâm lý (PsyCap) cao hơn: một sự kết hợp giữa tự tin, hy vọng, lạc quan và bền bỉ.
Các nhà nghiên cứu đã ghi nhận rằng những doanh nhân thể hiện lòng dũng cảm và nhờ đó có PsyCap cao hơn, thường cảm thấy mãn nguyện nhiều hơn đáng kể, ngay cả trong bối cảnh bất ổn vốn có của kinh doanh. Hơn nữa, những doanh nhân này chịu đựng mức độ căng thẳng và lo lắng thấp hơn, thay vì cao hơn, so với dân số trung bình.
Lợi ích này không chỉ giới hạn ở những người sáng lập doanh nghiệp. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy lòng dũng cảm tạo ra gần một phần tư sự khác biệt về hiệu suất công việc.
Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Châu Âu về Sức khỏe, Tâm lý và Giáo dục, lòng dũng cảm giúp nhân viên giải quyết thách thức, dám hành động và đưa ra những quyết định táo bạo. Nó cũng tạo ra lợi thế trong các tình huống xã hội, chẳng hạn như đưa ra nhận xét trung thực hoặc giải quyết xung đột. Điều này giúp tăng cường tinh thần đồng đội và năng suất lao động.
Lòng dũng cảm cũng mang lại lợi ích trong môi trường học thuật. Trong một nghiên cứu quy mô lớn với hơn 7.600 học sinh trung học, hành vi dũng cảm có mối tương quan với thành tích học tập tốt hơn và sự kiên trì hơn khi đối mặt với khó khăn.
Người bạn đồng hành thân thiết của lòng dũng cảm
Pury định nghĩa lòng dũng cảm là “chấp nhận một rủi ro xứng đáng”. Bà chia sẻ câu chuyện về một gia đình dừng xe dọc theo đường cao tốc Bờ Tây, leo lên vách đá để lấy lại chú gấu bông bị mất của con mình đã bay ra ngoài cửa sổ.
Mối nguy hiểm tưởng chừng như có thể kiểm soát được đã nhanh chóng leo thang, khiến cả hai bố mẹ đều bị mắc kẹt trên mép vách đá, cuối cùng phải gọi trực thăng cứu hộ. Giá trị nhận thức của mục tiêu (lấy lại chú gấu bông) có thể không biện minh cho những rủi ro thực tế đã phải chấp nhận. Điều này phản ánh một khía cạnh khác của lòng dũng cảm: Mục tiêu và rủi ro cần được đánh giá lại một cách cẩn thận và thường xuyên.
Aristotle mô tả lòng dũng cảm là “điểm cân bằng vàng” giữa sự hèn nhát và liều lĩnh. Theo Aristotle, người dũng cảm vừa sợ hãi một cách chính đáng nhưng cũng tự tin vào những điều đúng đắn, theo đúng cách và đúng thời điểm.
Bà Pury nói: “Vì vậy, lòng dũng cảm và trí tuệ nên là bạn tốt của nhau”.
“Lòng dũng cảm giống như việc học làm bánh soufflé hay chơi piano”, bà Warrell nói.
Đó là một kỹ năng có thể học được và có thể cải thiện được thông qua luyện tập, nhưng những nỗ lực ban đầu có thể tạo cảm giác gượng ép. Ví dụ, nếu mục tiêu của bạn là giảm cân, việc bước vào phòng tập thể dục có thể khiến bạn sợ bị đánh giá hoặc xấu hổ, và việc điều chỉnh lối sống để duy trì những thói quen lành mạnh hơn có thể tiềm ẩn những rủi ro về mặt xã hội và tài chính. Nhưng khi bạn vượt qua những sự khó chịu đó, bạn học được rằng kiên trì sẽ tạo điều kiện cho sự tiến bộ. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ. Chấp nhận những rủi ro có thể kiểm soát được. Hãy thử công thức nấu ăn mới, chủ động mở lời cho một cuộc trò chuyện khó nói, phát biểu trong buổi họp và ứng tuyển vào công việc mơ ước.
Bà Pury khuyến khích việc tự hỏi bản thân: “Tại sao mình mong muốn điều này? Điều gì sẽ xảy ra nếu mình chấp nhận rủi ro này? Nếu nhìn lại những gì mình đã làm, liệu mình sẽ tự hào về nó chứ?”
Theo thời gian, những hành động này xây dựng sự tự tin và sáng suốt, giảm bớt lo lắng và giúp chúng ta phân biệt giữa điều gì thực sự có ý nghĩa và điều gì chỉ là hứng thú, rồi dần dần, lòng dũng cảm sẽ tự nhiên tuôn trào.
Bà Warrell gợi ý việc xây dựng một cộng đồng hỗ trợ xung quanh bạn – những người ủng hộ sự phát triển của bạn và tôn vinh lòng dũng cảm của bạn. Ghi lại những hành động dũng cảm của bạn vào nhật ký có thể là bằng chứng cho sự tiến bộ của bạn và phát triển bản tính can đảm bên trong bạn. Khi bạn nhìn nhận mình là người dũng cảm, bạn sẽ trở nên dũng cảm hơn trong quá trình đó.
Từ đứa trẻ do dự khi đối mặt với bài kiểm tra cho đến vị doanh nhân đang mở ra những hướng đi mới, hay người ở phòng tập thể dục đang vươn mình vượt qua sự thoải mái—mỗi bước đi dũng cảm sẽ thu hẹp khoảng cách giữa khát vọng và hiện thực.
“Chất lượng cuộc sống của bạn sẽ tăng lên tỷ lệ thuận với lòng dũng cảm mà bạn đặt vào mỗi quyết định”, Bà Warrell viết.
(The Epoch Times)