Tác giả: Tiêm Tiêm
[ChanhKien.org]
Thơ tả cảnh của Vương Duy bắt nguồn từ cuộc sống, tự nhiên mà mộc mạc. Đọc lên giống như một viên ngọc thô chưa được mài giũa, không có quá nhiều trau chuốt và hoa lệ, nhưng lại có nội hàm khó diễn tả thành lời. Bài thơ “Bạch Thạch Than” này chỉ vỏn vẹn hai mươi chữ:
“Thanh thiển bạch thạch than,
Lục bồ hướng kham bả.
Gia trú thủy đông tây,
Hoán sa minh nguyệt hạ.”
Tạm dịch:
Bãi đá trắng cạn trong,
Lục bồ vươn đủ tầm.
Nhà hai bên dòng nước,
Giặt lụa dưới ánh trăng.
“Bãi đá trắng cạn trong, Lục bồ vươn đủ tầm”. Hai chữ “cạn trong” cho thấy nước ở bãi đá trắng trong veo, lại không phải là loại sông ngòi lớn, dường như là một con suối nhỏ có thể lội qua được. “Lục bồ” là những cây cỏ nước màu xanh, cho thấy nước rất sạch, theo cách nói thường ngày của chúng ta là không bị ô nhiễm. “Vươn đủ tầm” có nghĩa là có thể với tay chạm tới được. Hai câu này miêu tả bãi đá trắng, đóng vai trò làm tiền đề cho nội dung tiếp theo.
“Nhà hai bên dòng nước, Giặt lụa dưới ánh trăng”. Dưới ánh trăng sáng, những người phụ nữ sống ở hai bên bờ của dòng nước đều đến đây giặt quần áo. Hai câu thơ nhìn có vẻ đơn giản đến mức không thể đơn giản hơn, nhưng lại có nội hàm khó diễn tả thành lời. Phụ nữ thời xưa ban ngày đều rất bận rộn, phần lớn đều tất bật với công việc trong nhà. Họ đến đây giặt “dưới ánh trăng” vừa không làm ảnh hưởng đến công việc, mà còn là tới một nơi có thể giao lưu với người khác. Mọi người vừa giặt quần áo vừa trò chuyện cười đùa một cách tự nhiên, đây có lẽ là một loại phương thức mang tính giải trí trong dân gian. Giữa con người với nhau cần có sự giao tiếp, chứ không thể sống cô độc một mình trong nhà. Người xưa dù bận rộn nhưng vẫn rất coi trọng giao lưu. Ai có nỗi buồn hay khó khăn trong lòng, khi giặt quần áo có thể đồng thời tâm sự với người khác, mọi người cùng nhau đưa ra những lời khuyên, đó chẳng phải là điều tốt đẹp sao?
Cuộc sống của người nông dân thời xưa đơn giản nhưng có nhịp điệu. Họ không có những mưu mô, toan tính giữa người với người như con người ngày nay, mà sống theo kiểu “Mặt trời mọc thì đi làm, mặt trời lặn thì đi nghỉ”. Lối sống đơn giản này tưởng như chỉ có những ẩn sĩ mới thích, nhưng lại là điều thường ngày ở dân gian.
Có người ngày ngày bận rộn kiếm tiền, theo đuổi cái gọi là cuộc sống hạnh phúc. Nhưng lại không biết rằng, chính cuộc sống giản đơn và tự nhiên ấy mới là một loại hạnh phúc. Hạnh phúc không đồng nghĩa với tiền bạc; ngược lại, cuộc sống càng đơn giản càng dễ đạt được hạnh phúc. Thi nhân say mê viết về cuộc sống giản dị của dân gian là vì ông nhận ra đó mới là phương thức sống đúng đắn mà con người nên có. Như vậy, có thể thấy người xưa có lẽ còn hạnh phúc hơn chúng ta rất nhiều.