Bàn về “Khiêm tốn”

[ChanhKien.org]

Nhắc đến sự khiêm tốn, có lẽ giờ đây đa số mọi người thường chỉ dừng lại ở sự lễ phép trong giao tiếp bề mặt hoặc tâm lý khiêm nhường [để] đề phòng sự tật đố, theo quan niệm hiện đại thì [điều này] đã rất khó lý giải và tiếp thụ. Tuy nhiên, khi nghiên cứu các quẻ trong “Kinh dịch”, chúng ta thấy rằng dù quẻ tốt đến đâu thì cũng có những hào không may mắn [đi cùng], nhưng sáu hào của quẻ Khiêm đều là điềm lành, tại sao lại như vậy?

Trong “Đạo Đức Kinh” Lão Tử giảng rằng:

“Thiên hạ giai tri mỹ chi vi mỹ, tư ác dĩ; giai tri thiện chi vi thiện, tư bất thiện dĩ. Cố hữu vô tương sinh, nan dị tương thành, trường đoản tương hình, cao hạ tương khuynh, âm thanh tương hòa, tiền hậu tương tùy.”

Tạm dịch:

“Ai cũng biết cái đẹp là đẹp, nhưng có đẹp thì cũng có xấu, ai cũng biết cái Thiện là Thiện, nhưng có thiện thì cũng có ác. Là vì ‘Có’ và ‘Không’ sinh lẫn nhau; ‘Dễ’ và ‘Khó’ tạo nên lẫn nhau; ‘Ngắn’ và ‘Dài’ làm rõ lẫn nhau; ‘Cao’ và ‘Thấp’ dựa vào nhau; ‘Âm’ và ‘Thanh’ hòa lẫn nhau; ‘Trước’ và ‘Sau’ đi theo nhau.”

Có thể hiểu rằng, khi người đời có quan niệm so sánh về cái đẹp của mọi vật, họ sẽ có quan niệm về cái xấu. Nếu như có khái niệm thiện đối với vạn vật thì khái niệm bất thiện cũng sẽ xuất hiện. Vì vậy, cũng sinh ra có và không tương sinh tương khắc, khó và dễ tương bổ tương thành, dài và ngắn so sánh với nhau, cao và thấp nương tựa lẫn nhau, âm và thanh cùng hòa hợp với nhau, trước sau nối tiếp nhau.

Từ đó có thể thấy, khi người ta có sự so sánh sự vật thì trong tâm sẽ có sự bắt chước và so sánh đối chiếu mà mất đi trạng thái vốn có. Do vậy Lão Tử cũng nói: “Cho nên, thánh nhân xử sự theo thái độ “vô vi” dùng thuật “không nói” mà dạy dỗ, để cho vạn vật tự nhiên sinh trưởng mà không can thiệp vào, khéo nuôi dưỡng vạn vật mà không chiếm làm của mình, làm được việc mà không tự phụ, việc thành công mà không để tâm tới thành công. Vì không để tâm tới nên công trạng của họ còn mãi mãi.”

Người khiêm tốn có thể hiểu quy luật vận hành của Thiên địa Đại Đạo, có thể minh bạch hết thảy mọi điều trên thế gian đều được sắp đặt tốt đẹp ngang nhau trong đại đạo, là vận hành theo quy luật của đạo trời. Mỗi một sinh mệnh đến thế gian, tuy khác nhau nhưng đều có sứ mệnh và trách nhiệm, không được vượt quá. Nếu ai đó cố ý biểu hiện quá lên để thỏa mãn tư dục, nó sẽ đi chệch khỏi trật tự ban đầu do lý tương sinh tương khắc, và gây ra những cuộc đấu tranh, hướng đến cái ác và hình thành họa hoạn. Như vậy, luôn khiêm tốn không chỉ là một loại đức hạnh, mà còn là một loại cảnh giới và trí tuệ.

Một thanh niên từng hỏi Einstein:

“Trong vật lý học, ông là người vô tiền khoáng hậu, tại sao ông vẫn chăm chỉ học tập?” Einstein không trả lời chàng thanh niên ngay lập tức, ông vẽ một vòng tròn lớn và một vòng tròn nhỏ trên tờ giấy rồi nói: “Hiện tại, trong lĩnh vực vật lý, tôi có thể biết nhiều hơn bạn một chút. Những gì bạn biết giống như vòng tròn nhỏ này, và những gì tôi biết giống như vòng tròn lớn này, nhưng toàn bộ kiến thức vật lý là vô tận. Đối với hình tròn nhỏ, chu vi của nó nhỏ, tiếp xúc với khu vực chưa biết cũng ít, cho nên cảm giác có ít thứ chưa biết hơn, nhưng chu vi tiếp xúc của hình tròn lớn với thế giới bên ngoài lại lớn, cho nên nó cảm thấy có nhiều thứ không biết, và sẽ làm việc chăm chỉ hơn để khám phá.

Nhân ngoại hữu nhân, thiên ngoại hữu thiên. Sự tu luyện tâm linh và khoa học kỹ thuật trên thế giới cũng vĩ đại và bí ẩn vô hạn như cấu trúc sâu thẳm của vũ trụ. Chỉ với tấm lòng khiêm tốn, chúng ta mới có thể không ngừng thực sự đề cao trí tuệ của sinh mệnh trong vũ trụ bao la, và từ đó thăng hoa lên cảnh giới cao hơn.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/278960