Tác giả: Trần Tuấn Thôn
[ChanhKien.org]
Các nhà thiên văn học đã phát hiện hố đen siêu lớn phun ra vật chất dư thừa với tốc độ gần bằng 1/3 lần tốc độ ánh sáng do ăn quá mức. Hình minh hoạ hố đen. (NASA/JPL-Caltech)
Các nhà thiên văn học đã phát hiện một hố đen siêu lớn ở rất xa đang nuốt vật chất xung quanh với tốc độ cực nhanh. Nhưng do “tiêu hoá không hết”, nó đã phun vật chất dư thừa ra ngoài với tốc độ gần bằng 1/3 lần tốc độ ánh sáng.
Đại học Leicester (Anh) cho biết trong một thông cáo báo chí rằng, nhóm nghiên cứu của họ đã sử dụng vệ tinh XMM-Newton của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) quan sát được hiện tượng này. Họ phát hiện một hố đen siêu lớn đang phun vật chất dư thừa ra ngoài với tốc độ khoảng 1/3 lần tốc độ ánh sáng.
Khi một lượng lớn vật chất bị nén vào trong một khu vực đủ nhỏ, lực hấp dẫn trở nên mạnh đến mức không có bất kỳ vật chất nào, thậm chí cả ánh sáng, có thể thoát ra được, thì khi đó một hố đen sẽ hình thành.
Những hố đen có khối lượng lớn như các ngôi sao rất phổ biến trong hệ Ngân Hà, chúng thường hình thành từ sự giải thể dữ dội của các ngôi sao có khối lượng lớn. Còn hố đen siêu lớn có thể ẩn nấp ở trung tâm của hầu hết các thiên hà, trừ những thiên hà vệ tinh nhỏ nhất.
Các nhân viên nghiên cứu của trường đã quan sát một hố đen siêu lớn nằm trong thiên hà Seyfert cách Trái Đất khoảng 1,2 tỷ năm ánh sáng, có tên là PG1211+143.
Seyfert là loại thiên hà hoạt động rất mạnh, chiếm khoảng 10% số thiên hà trong vũ trụ, thường là thiên hà xoắn ốc có lõi sáng rực rỡ, đây là kết quả của việc vật chất bị hố đen siêu lớn ở trung tâm hút vào, giải phóng ra một lượng lớn bức xạ.
Trong năm tuần quan sát, các nhà nghiên cứu phát hiện ra có một lượng vật chất tương đương 10 lần khối lượng Trái Đất đổ về khu vực gần hố đen siêu lớn PG1211+143. Lượng vật chất này sẽ tích tụ xung quanh hố đen thành một đám mây khí và bụi dẹt gọi là “đĩa bồi tụ” (accretion disk), sau đó tiếp tục được vận chuyển vào bên trong để hố đen hấp thụ.
Tuy nhiên, dù là hố đen khổng lồ, nó cũng không thể chứa được nhiều vật chất như vậy, dẫn đến tình trạng “khó tiêu” nghiêm trọng và phun ra vật chất với tốc độ 0,27 lần tốc độ ánh sáng.
Những vật chất này chảy vào hố đen rồi chảy ra sau vài ngày, làm nóng vùng xung quanh hạt nhân thiên hà lên hàng triệu độ. Quá trình này tạo ra áp suất bức xạ, đẩy phần vật chất dư thừa ra khỏi khu vực trung tâm của hố đen.
Theo trang Live Science đưa tin, do các ngôi sao trong thiên hà được hình thành từ một lượng lớn khí lạnh và đậm đặc, nên dòng vật chất phun ra với tốc độ cao sẽ làm nóng khí và bụi, khiến khu vực xung quanh hố đen thiếu hụt các yếu tố cần thiết để tạo ra sao mới, từ đó gây khó khăn cho quá trình hình thành sao.
Điều này có nghĩa là việc nghiên cứu dòng vật chất tốc độ cao phun ra từ hố đen có thể giúp các nhà khoa học tìm hiểu cách mà hiện tượng phun trào của hố đen khiến một thiên hà chuyển từ trạng thái hoạt động mạnh với sự ra đời của các ngôi sao sang trạng thái tương đối yên tĩnh hơn.
Từ khi vệ tinh XMM-Newton được phóng vào không gian vào tháng 12/1999, thiên hà PG1211+143 đã trở thành mục tiêu quan sát thường xuyên của các nhà thiên văn học tại trường đại học này thông qua vệ tinh đó.
Ngay từ những quan sát đầu tiên, họ đã phát hiện luồng gió thổi ra với tốc độ cao, đạt khoảng 15% tốc độ ánh sáng – đủ để làm gián đoạn quá trình hình thành sao trong thiên hà. Những quan sát sau đó cho thấy rằng, kiểu gió này là một đặc điểm phổ biến của các nhân thiên hà hoạt động có độ sáng cao (active galactic nucleus – AGN).
(Theo The Epoch Times)