Tác giả: Bản Tâm
[ChanhKien.org]
Trung dược của Trung Quốc, từ khởi nguồn đến nay, đã trải qua thời gian rất lâu dài, và cũng rất khó có thể xác định chính xác thời gian tích lũy là bao lâu. Cho nên từ xa xưa, đã có cách nói và quan niệm về "dược thực đồng nguyên". Dược thực đồng nguyên tức là vừa là thuốc, vừa là thực phẩm. Có rất nhiều loại Trung dược như vậy, chẳng hạn như Sơn dược (củ mài), Thạch hộc, La bặc (củ cải), v.v.
Hoàng kỳ cũng là một vị Trung dược thuộc nhóm "dược thực đồng nguyên". Trong quá trình thực hành lâm sàng, tôi đã tích lũy được rất nhiều kinh nghiệm dùng thuốc lâm sàng, và nay xin viết ra chia sẻ cùng các đồng nghiệp Trung y để cùng nhau học hỏi.
Hoàng kỳ sinh trưởng ở vùng cận hàn đới, đặc biệt là phía Bắc Trung Quốc, sườn phía Bắc của dãy núi Đại Hưng An, gần khu vực Bắc Cực, các cây thuốc ở đây thường khá nhỏ và dài, với dược lực bền bỉ.
Hoàng kỳ có tính ôn (ấm), có khả năng thu liễm mồ hôi, cố biểu, bổ khí, điều trị chứng khí hư, cơ thể suy nhược. Vì vậy, đối với các tạng phủ như tâm, can, thận, phế, v.v., nó đều có tác dụng điều trị và bồi bổ.
Các thầy thuốc Trung y qua các thời đại đều có rất nhiều tâm đắc về việc sử dụng Hoàng kỳ trong lâm sàng.
Thứ nhất: Trong điều trị chứng bán thân bất toại (tức là liệt nửa người) và chứng trúng phong tạng phủ, bất kể là trị liệu từ giai đoạn đầu hay cho đến giai đoạn di chứng của bệnh, thì y học gia Vương Thanh Nhậm đã có một bài thuốc gọi là "Bổ Dương Hoàn Ngũ Thang", trong đó quân dược chính là Hoàng kỳ, với liều lượng "tứ lạng Hoàng kỳ làm chủ dược". "Tứ lạng" Hoàng kỳ trong hệ đo trước đây, nếu tính theo chuẩn hiện nay, thì tương đương với 1 lạng thời cổ đại. Giáo sư hướng dẫn Trung y của tôi bảo tôi cần chiếu theo tỷ lệ: một lạng cổ đại tương đương với khoảng 3,3 tiền ngày nay, tức khoảng 16 gram; vậy tứ lạng là 3,3 tiền nhân 4, là khoảng 64 gram. Loại Hoàng kỳ này là Bắc Hoàng kỳ, là chỉ loại Hoàng kỳ hoang dã trên 5 năm tuổi, có dược lực cực mạnh. Hiện nay, Hoàng kỳ trồng nhân tạo không có dược lực mạnh như vậy, nên cần tăng liều lượng thích hợp lên gấp bốn lần, tức khoảng 256 gram, mới đạt được hiệu quả và tác dụng điều trị như "tứ lạng Hoàng kỳ" thời cổ đại. Tuy nhiên, các bệnh viện và bác sĩ ngày nay đều chiếu theo quy định của Tây y, do đó liều lượng Hoàng kỳ trong mỗi thang thuốc tại bệnh viện không được vượt quá 50 gram (tương đương 1 lạng hiện đại), và phải có dấu của bác sĩ thì nhà thuốc mới cấp thuốc. Hiệu quả điều trị có thể tưởng tượng được là như thế nào.
Thứ hai: Trong điều trị ung thư, hay Trung y còn gọi là "nham", Hoàng kỳ cũng đóng vai trò quan trọng không thể thiếu. Rất nhiều loại ung thư đều có một đặc điểm chung: đó chính là cơ thể lạnh. Kiểu lạnh này không giống với ngoại hàn (cảm lạnh thông thường); đó là cảm giác lạnh từ bên trong, dù có đắp bao nhiêu chăn cũng vẫn thấy lạnh. Theo quan điểm Trung y mà xét, đây là do thiếu dương khí lưu thông trong cơ thể. Trong trường hợp này, Hoàng kỳ cần được phối hợp với Hắc phụ tử. Hắc phụ tử có khả năng đi khắp các kinh mạch, dẫn dắt Hoàng kỳ củng cố biểu khí của các kinh mạch, từ đó giúp cơ thể không còn lạnh. Khi Hoàng kỳ kết hợp với Kim anh tử thì sẽ giúp cố nhiếp chắc thận tinh, bảo vệ nền tảng của thân thể con người.
Thứ ba: Trong điều trị chứng tiêu khát, cũng không thể thiếu Hoàng kỳ. Bệnh Tiêu khát Tây y gọi là bệnh tiểu đường, là một bệnh lý tiêu hao năng lượng; đường là năng lượng thiết yếu để duy trì sự sống của cơ thể người, nếu thiếu đường, con người sẽ rơi vào trạng thái choáng váng. Do đó đường rất quan trọng. Khi này Hoàng kỳ sẽ được phối hợp với Sơn dược để bổ khí, sinh tân dịch và phục hồi thể lực.
Ngoài ra, trong bối cảnh lúc dịch COVID-19 đang lan rộng, tình trạng sốt cao không giảm, thời gian kéo dài khiến cơ thể con người không chịu nổi. Với sự phát triển của công nghệ bào chế, Hoàng kỳ đã được cô đặc thành dạng tiêm, chẳng hạn như chế phẩm tiêm của hãng Thần Uy Hà Bắc, mỗi ống 10 ml. Khi kết hợp với An cung ngưu hoàng hoàn dạng tiêm, chính là chế phẩm Thanh Khai Linh của Thần Uy Hà Bắc, liền có thể giúp hạ sốt nhanh chóng và cải thiện tình trạng bệnh. Tuy nhiên, nếu chỉ truyền mỗi tiêm dịch Thanh Khai Linh thì hiệu quả sẽ kém và còn dễ xuất hiện phản ứng dị ứng. Do đó, nhất định cần truyền dịch Hoàng kỳ trước, với tốc độ khoảng 6 - 7 giọt mỗi phút, sau đó mới truyền Thanh Khai Linh với tốc độ 5 - 6 giọt mỗi phút. Liều lượng dịch Hoàng kỳ cần dựa trên huyết áp của bệnh nhân. Người có huyết áp cao thường dùng 5 ống, và không được sử dụng chung với thuốc hạ huyết áp; người có huyết áp thấp dùng 2 ống là có thể nâng huyết áp. Tương tự, cũng có thể uống tại nhà. Nhưng nhất định phải thử dị ứng trước, nếu không có dị ứng thì mới có thể truyền dịch.
Hoàng kỳ còn có thể điều trị cho người bị thiếu máu nghiêm trọng. Trong y học có câu: "Hữu hình chi huyết bất khả tốc sinh, vô hình chi khí đương dĩ tốc cố”, tức là huyết hữu hình không thể sinh nhanh, khí vô hình cần củng cố ngay, ý nói rằng khí cũng có thể hoá sinh thành huyết, để tránh xuất hiện nguy hiểm đến tính mạng.
Phạm vi trị liệu của Hoàng kỳ quả thật là quá nhiều rồi, nên ở đây tôi xin phép không liệt kê thêm từng công dụng một nữa.