The post Giáo dục hạnh phúc (20): Lấy khổ làm vui first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Nỗ lực vươn lên không ngừng

Mục 3: Tinh tấn chính Đạo – Nỗ lực vươn lên không ngừng

1. Thượng sỹ cẩn hành

Vấn đề thứ ba là nỗ lực vươn lên không ngừng, khi nói về “Đạo”, ta thường nhắc đến câu nói của Lão Tử, “Thượng sỹ văn Đạo, cần nhi hành chi. Trung sỹ văn Đạo, nhược tồn nhược vong. Hạ sỹ văn Đạo, đại tiếu chi; bất tiếu, bất túc dĩ vi Đạo”. Câu này có ý nghĩa là gì? Thượng sỹ nghe đạo, cảm thấy đạo lý này quá hay, tôi phải nỗ lực học tập, hơn nữa còn phải kiên trì, thực hành theo. “Trung sỹ văn Đạo, nhược tồn nhược vong”, đạo lý này thật hay, biết phải thành tín, thế nhưng ra xã hội lúc nào cũng bị lừa, vậy không được, mình cũng phải học thông minh một chút, thế thì phải thay đổi. Còn “Hạ sỹ văn Đạo, đại tiếu chi; bất tiếu, bất túc dĩ vi Đạo”, các vị nói phải khiêm nhường, những món đồ tốt không để tâm, tiền, nhà cứ để tôi lấy vậy. Thật ra, đây mới là ngốc nhất, vô cùng ngốc. Vật chất kim tiền, theo người xưa nói, trăm năm sau cũng không mang theo được. Hơn nữa liều mạng kiếm tiền bao nhiêu năm không hẳn sẽ kiếm được tiền, dù kiếm được rất nhiều tiền thì lại bắt đầu sợ người ta cướp mất, sợ người ta trộm, lừa gạt mất, còn phải mất công nghĩ xem nên che đậy, cất giấu ra sao, làm sao để không bị mất, tâm của anh ta mệt mỏi biết bao!

Nếu chúng ta có thể hiểu ra, có thể làm được, thì sẽ cảm nhận được sự tốt đẹp thật sự, làm như thế mới phù hợp với đạo đức. Khổng Tử nói về giới hạn tiêu chuẩn, không nên thấy lợi quên nghĩa; người quân tử thánh hiền cần biết xả thân vì nghĩa, những lợi ích nào không phù hợp với đạo đức thì chúng ta không cần, những lợi ích nào phù hợp với đạo đức thì chúng ta mới lấy. “Thượng sỹ văn Đạo, cần nhi hành chi”, mọi người đều biết đạo lý ấy là tốt, nhưng làm được đến đâu thì ắt là việc của bản thân mình. Sau khi làm được điều đó, bạn sẽ phát hiện, đúng là “Học nhi thời tập chi bất diệc thuyết hồ!” (dịch nghĩa: Học mà thường xuyên ôn tập thực hành chẳng phải vui lắm sao!) (1)

Khi đã làm được, tấm lòng sẽ rộng mở hơn. Ví như vì một chuyện gì đó, bạn bè của bạn không hiểu, nổi giận với bạn, bạn sẽ làm thế nào? Hãy nghĩ về Tôn Ngộ Không, lộn nhào một cái là mười vạn tám nghìn dặm, nhảy thoát ra khỏi sự việc, thoát khỏi nó mà xem xét, tư tưởng của bạn liền khai thông, không có chuyện gì lớn đến nỗi không thể vượt qua được.

(1) Tham khảo: https://chanhkien.org/2023/10/tinh-giai-luan-ngu-3-hoc-ma-thuong-xuyen-on-tap-thuc-hanh-chang-phai-vui-lam-sao.html

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (19): Thượng sỹ cẩn hành first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Nỗ lực vươn lên không ngừng

Mục 2: Bậc thánh hiền tu tâm dưỡng tính

4. Hướng tâm tự vấn

Tăng Tử nói: “Ngô nhật tam tỉnh ngô thân, vi nhân mưu nhi bất trung hồ? Dữ bằng hữu giao nhi bất tín hồ? Truyền bất tập hồ?” (Diễn nghĩa: Mỗi ngày ta dùng ba sự việc để phản tỉnh ngôn hành của bản thân: Khi làm việc thay cho người khác đã tận tâm tận lực làm hay chưa? Giao du với bạn bè có chỗ nào chưa thành thật không? Những điều thầy giáo dạy, ta đã học tốt và thực hành trong cuộc sống hay chưa?). Câu nói này được rất nhiều người Trung Quốc biết đến về ba điều phản tỉnh bản thân. “Vi nhân mưu nhi bất trung hồ”, khi làm việc trong một doanh nghiệp, hay giúp bạn bè làm việc gì, chúng ta đã tận tâm tận sức làm hay chưa? Tôi muốn hỏi rằng, nếu bạn là một vị tổng giám đốc, chẳng phải bạn cũng hy vọng người khác sẽ tận tâm tận sức làm việc cho bạn sao? Bạn bè giúp bạn làm gì, chẳng phải bạn cũng hy vọng anh ấy sẽ tận tâm tận sức làm, chứ không phải nói với bạn rằng đợi anh ấy làm xong việc của mình rồi mới giúp bạn hay sao? Khi chúng ta nghĩ rằng mình phải “trung”, chúng ta cho rằng mình phải bỏ công sức, phải chịu khổ. Nhưng quay trở ngược lại mà nghĩ, nếu người ta làm việc cho bạn tắc trách qua loa, bất trung bất nghĩa thì có được không? Vậy nên, chúng ta cần hiểu một đạo lý rằng làm gì cũng nên làm hết lòng hết sức. Nếu là người như thế, chúng ta sẽ được bạn bè chào đón, được lãnh đạo yêu quý.

“Dữ bằng hữu giao nhi bất tín hồ”, giao thiệp với bạn bè có cần giữ chữ tín? Nhân (人) và Ngôn (言) là gì? Là chữ “Tín” (信). Lời nói của người ta chính là “Tín”, chính là nói phải giữ lời, phải chân thật. Mọi người đều sợ nhân viên bán hàng, anh ta nói thật dễ nghe. Người bán bảo hiểm đa số là thế, họ cầu cạnh bạn mua bảo hiểm, nhưng một khi xảy ra rủi ro bồi thường thì họ lại dùng lý do này kia để thoái thác trả tiền bảo hiểm cho bạn, lời họ nói có đáng tin không? Nhưng làm người chân chính thì lời nói ra phải là thật, phải khiến người ta thấy đáng tin. “Truyền bất tập hồ”, chính là nói những đạo lý giáo viên truyền thụ cho chúng ta, liệu ta đã làm được hay chưa? Còn có câu gọi là “Kiến hiền tư tề yên, kiến bất hiền nhi nội tự tỉnh dã”. “Kiến thiện nhân, tức tư tề, tung khứ viễn. Kiến ác nhân, tức tự tỉnh, hữu tắc cải, vô gia cảnh”. (Diễn nghĩa: Gặp được người có đức hạnh, tài năng, thì nên chủ động học tập, noi gương theo người đó; gặp người không có đức hạnh, tài năng thì nên tự xem xét lại bản thân có những lỗi lầm như người ta hay không).

Ngày nay người Trung Quốc đại lục ra nước ngoài, người khác vừa nhìn là biết ngay. Tại sao? Trên mặt chúng ta đều hiện lên các chữ “phòng bị”, “căng thẳng”. Hơn nữa khi nói chuyện, nếu người ta nói người này sai ở đâu rồi, thì người Đại Lục sẽ ngay lập tức giải thích và đẩy trách nhiệm, nói việc này có nguyên nhân thế này thế kia. Nếu là người Đài Loan, họ sẽ nói: “Xin lỗi, tôi sai rồi! Lần sau tôi sẽ không thế nữa”. “Xin lỗi, tôi sai rồi!” Đơn giản vậy thôi, chứ không phải giải thích dài dòng ý là không phải tôi sai. Họ đã hình thành thói quen, thành quán tính rồi. Hơn nữa người với người phòng bị lẫn nhau, thật ra khi bạn mang theo tâm lý phòng bị thì đến đâu cũng sẽ rất căng thẳng, người khác cũng sẽ phòng bị bạn. Sống như thế thật mệt, chân thật vẫn tốt hơn!

Tự vấn trong tâm nghĩa là khi gặp phải sự việc gì cũng nên tự hỏi lòng mình, xem xem có phải là trong tâm mình có vấn đề gì chăng. Tôn Ngộ Không thường gặp những chuyện phiền phức phải cầu cạnh người giúp đỡ. Có lần họ gặp yêu tinh, Đường Tăng bị bắt treo trong động. Tôn Ngộ Không không đánh lại được bèn đi tìm viện binh, đến tìm Long Vương không được liền đi tìm Diêm Vương, tìm không được lại tìm đến Ngọc Hoàng, Quan Âm Bồ Tát. Mọi người nghĩ xem, có phải cậu ta rất thường gặp những chuyện phải đến cầu cạnh người khác. Còn Đường Tăng thì làm gì? Chỉ bị treo lên ở đó.

Vì sao Đường Tăng luôn bị treo lên như thế? Hướng tâm, hướng tâm mà tìm. Thử hỏi trong tâm anh ta nghĩ gì? Vì sao không treo Tôn Ngộ Không để Đường Tăng ra ngoài tìm người cứu? Không được! Bên trong có ẩn chứa đạo lý. Tôn Hầu Nhi tự xưng là Tề Thiên Đại Thánh, anh ta phải được đứng ngang với Trời, anh ta vô cùng cuồng vọng, không khách khí với người khác. Khi cầu cạnh người khác, nếu vẫn cuồng vọng như thế, không khách khí như thế thì có cầu được chăng? Muốn cầu người ta giúp đỡ thì ắt phải buông bỏ sự kiêu ngạo cuồng vọng. Vậy nên Tôn Ngộ Không cứ luôn phải cầu cứu người ta, chính là muốn để trừ bỏ tâm ngạo mạn và cuồng vọng của cậu ta. Nếu không còn ngạo mạn, không còn cuồng vọng thì sẽ không cần đi cầu cạnh người khác nữa, chuyện này cũng coi như kết thúc, ma nạn này sẽ qua đi.

Vì sao Đường Tăng luôn bị treo lên như thế? Vì ông có cái tâm sợ hãi, thấy yêu tinh liền sợ. Càng sợ thì yêu tinh lại càng hù dọa ông, “Phần này để hấp chín, phần kia thì luộc lên”. Sau này ông dần hiểu ra không sợ nữa. Trư Bát Giới có lần cũng bị treo lên cây, vì sao thế? Bốn vị Bồ Tát hóa thành bốn mẹ con, đến bà mẹ mà Trư Bát Giới cũng muốn cưới, thật tham lam biết bao, tâm sắc dục quá nặng, quên đi trách nhiệm trọng đại đi lấy kinh, kết quả bị treo lên cây, không những không thoải mái mà còn chịu nhiều tội khổ, người khác lại được ngủ một giấc ngon lành. Sa Tăng lần ấy vì sao không bị treo lên cây? Chính vì Sa Tăng không có sắc tâm, không tham dục.

81 nạn mà họ đã trải qua đều nhắm thẳng vào chỗ thiếu sót của mỗi người. Mỗi lần ngã thật đau lại được một bài học, vấp ngã nhiều đã giúp họ nhận ra thiếu sót của mình. Sau khi Tôn Ngộ Không hiểu ra vì sao mình cứ mãi cầu cứu người khác, vì luôn cảm thấy bản thân rất lợi hại, nhưng có lúc chỉ một con yêu tinh bò cạp hoặc một con chuột cũng không đánh nổi, chính là để nói lên rằng bản thân không lợi hại. Tôn Ngộ Không sau khi ngộ ra tâm tranh đấu và tâm ngạo mạn rồi tu bỏ hết đi, thì cũng không còn là khỉ nữa, anh ta đã tu thành rồi.

Trong sách “Đệ Tử Quy” có câu: “Mặc ma thiên, tâm bất đoan; tự bất kính, tâm tiên bệnh” (Dịch nghĩa: Mực mài nghiên, tâm không chính; chữ không kính, tâm có bệnh). Trọng tâm của văn hóa truyền thống cho rằng hết thảy mọi vấn đề đều do tâm mình tạo thành, điều này vô cùng ý nghĩa, Tôn Ngộ Không cuối cùng thành Phật, đã nói với Phật Như Lai: “Con đã thành Phật, sao Ngài vẫn chưa gỡ bỏ chú Kim Cô cho con?” Phật Tổ nói: “Ngươi sờ xem nó có còn nữa không?” Không còn nữa. Chú Kim Cô này là để trói buộc ma tính, không cho anh ta phóng túng làm chuyện ác. Khi không còn phóng túng, không còn ác niệm nữa thì thứ này cũng không còn tác dụng, dù cho có ở trên đầu cũng chỉ là một món trang sức đẹp mà thôi. Quá trình trải qua 81 nạn, Đường Tăng cũng vậy, Trư Bát Giới cũng vậy, hay Tôn Ngộ Không cũng vậy, đều không ngừng thay đổi những tật xấu của mình, họ đang thăng hoa, lặp đi lặp lại như thế không chỉ một lần, đến cuối cùng thì họ cũng đã biết, họ cũng đã đề cao. Vậy nên khi gặp phải những vấn đề mâu thuẫn thì hướng tâm tự vấn bản thân là cực kỳ quan trọng.

Nói về Tôn Ngộ Không tự gọi là Tề Thiên Đại Thánh, cái tên này chính là cuồng vọng. Nhưng nếu đổi một góc nhìn khác mà bàn, có thể nói là tâm cao chí lớn. Vào lúc cuối cùng Đường Tăng trở thành Phật, Tôn Ngộ Không cũng thành Phật, Đấu Chiến Thắng Phật, Trư Bát Giới lại không thành Phật, Trư Bát Giới thành Tịnh Đàn sứ giả. Cùng một lộ trình đến Tây phương như nhau nhưng kết quả lại khác nhau, thật ra do căn cơ khác nhau, nhưng mục tiêu khác nhau cũng là một nhân tố rất quan trọng.

Tấm lòng của Đường Tăng vô cùng lớn, chí hướng vô cùng cao, từ nhỏ tôi đã từng nghĩ: Vì sao một Đường Tăng yếu đuối đến thế lại được làm sư phụ, vì sao thế? Vì Đường Tăng đại biểu cho “chí” (chí hướng). Bộ sách “Tây Du Ký” có nội hàm vô cùng phong phú. Trước đây khi người nước ngoài nhắc đến Đại Đường thường hay nói: Trời cao đất dày, sản vật nhiều cư dân đông. Văn hóa Trung Hoa thật đúng là bác đại tinh thâm, nội hàm quá lớn, quá rộng. Năm nhân vật trong “Tây Du Ký” dẫn dắt mạch truyện. Bạch Long Mã có màu trắng đại diện cho “kim” trong ngũ hành. Đường Tăng mang màu vàng, vì thế ông ấy luôn vận cà sa vàng đại diện cho “thổ” trong ngũ hành, chính là “tỳ” (lá lách) trong ngũ tạng, ông đại biểu cho “chí”.

Người đầu tiên xuất hiện trong “Tây Du Ký” là Tôn Ngộ Không, đại biểu cho “hỏa” màu đỏ, tâm chủ hỏa, thế nên mới nói tâm viên ý mã (tâm khỉ ý ngựa). Tâm viên ý mã chính là tâm của chúng ta như loài khỉ cứ nhảy nhót mãi không an định xuống được. Tôn Hầu Nhi mang cái tâm của khỉ, vậy nên Tôn Hầu Nhi là hỏa, hỏa sinh thổ, thế nên anh ta rất tôn kính sư phụ. Đường Tăng là nhân vật xuất hiện thứ hai, vì thổ sinh kim nên xuất hiện Bạch Long Mã. Sau khi Bạch Long Mã xuất hiện, thì đến lượt ai xuất hiện tiếp? Kim sinh thủy, thủy trong ngũ hành có màu đen. Trư Bát Giới chính là thủy mang màu đen, hơn nữa nhân tố thủy này lại đại biểu cho thận, thận lại có quan hệ với việc sinh sản, thế nên tâm sắc dục của Trư Bát Giới rất nặng. Thủy sinh mộc, Sa Tăng là nhân vật xuất hiện cuối cùng, anh ta mệnh mộc, can mộc (lá gan) màu xanh lam. Vậy nên mới nói văn hóa Trung Quốc vô cùng chặt chẽ và tuần tự.

Văn hóa truyền thống Trung Hoa có thể giúp chúng ta mở mang tầm mắt. Trong quá trình tìm hiểu văn hoá truyền thống Trung Hoa, tâm chúng ta không ngừng thăng hoa. Tôi xem các vị giáo viên, học sinh đều là bạn bè mình, tôi giữ một thái độ tôn kính đối với mọi người, thật lòng coi mọi người là quân tử, là những bậc thánh hiền tương lai. Thầy của tôi từng nói với tôi: “Tôi càng trân quý chư vị hơn chính bản thân chư vị. Có người hiện giờ có lẽ chưa hiểu hết ý nghĩa câu này của tôi, chính là nói làm một “con người” hôm nay, bản thân các vị đều không biết mình là thế nào, bản thân các vị không biết mình vĩ đại thế nào, vậy nên nói đơn giản thì chính là tất cả những gì các vị làm nên xứng đáng với chữ ‘nhân’ trong câu ‘tam tài giả, thiên địa nhân’, là một người vĩ đại ngang với đất trời, nhục thân của chúng ta không cách nào so sánh với đất trời, quá nhỏ bé rồi, nhưng tâm linh của chúng ta, tinh thần của chúng ta có thể vĩ đại vô tỉ, vĩ đại ngang với trời đất, đạo lý là thế, nhưng cần xem mọi người nghĩ thế nào, làm thế nào!”

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (18): Hướng tâm tự vấn first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Nỗ lực vươn lên không ngừng

Mục 2: Bậc thánh hiền tu tâm dưỡng tính

3. Tiến hành tuần tự

“Thánh dữ hiền, khả tuần trí” (dịch nghĩa: Thánh và hiền, dần làm được), đây là câu cuối cùng trong cuốn Đệ tử quy. Chính là nói, chúng ta có thể đạt được như thánh hiền, chữ “tuần” (驯) này cũng có thể nói là từ mượn âm, chính là chữ “tuần” (循) trong tuần tự, nghĩa là dần dần mà đạt đến. Tuy không phải ngay hôm nay chúng ta có thể làm được, nhưng chúng ta thông qua từng bước nỗ lực làm một cách tuần tự thì dần dần có thể đạt đến cảnh giới cao hơn của sinh mệnh, chính là “Thánh dữ hiền, khả tuần trí”. “Vật tự bộc, vật tự khí” (dịch nghĩa: Chớ tự chê, đừng tự bỏ), “vật tự khí” là gì? Chính là cho rằng bản thân không thể đạt được nên đành thôi, đành buông bỏ, vậy thì sẽ vĩnh viễn không đạt đến được; vật tự khí, chớ nên tự từ bỏ. Khi buông thả bản thân, khi uống rượu cùng bạn bè trang lứa, kỳ thực chính là đang phóng túng chính mình. Trung Quốc có một câu châm ngôn rằng: “Thiện hữu thiện báo, ác hữu ác báo”, hay là “Trồng dưa được dưa, trồng đậu được đậu”. Khi bạn làm tổn thương người khác, thì sự tổn thương ấy sẽ quay ngược lại khiến bạn biết nó đau đớn thế nào. Còn khi bạn cho đi, bạn cũng sẽ nhận lại những điều tốt đẹp.

Thế nên, hy vọng mọi người có thể lập chí hướng lớn, trở thành một bậc thánh hiền. Thánh hiền có chỗ tốt đẹp của thánh hiền, quân tử có điều tốt đẹp của quân tử, tiểu nhân có niềm vui của tiểu nhân, nhưng niềm vui của tiểu nhân cũng rất dễ mất. Sách Đệ tử quy chủ yếu muốn thể hiện một sự tuần tự, ví như chúng ta yêu thương người khác, có thể bắt đầu từ yêu thương những người gần gũi bên cạnh mình, đầu tiên là biết ơn mẹ, yêu thương chăm sóc những người bạn học quanh mình. Giữa bạn học thì tôn kính lẫn nhau, yêu thương chăm sóc lẫn nhau. Làm việc cần cẩn trọng, sự cẩn trọng ấy chính là chân thành, cẩn thận, tôn kính.

Trong Luận ngữ có câu: “Tử nhập Thái miếu, mỗi sự vấn” . Khổng Tử khi đến Thái miếu đã hỏi rất nhiều sự việc, người trông coi miếu liền nói với người khác: “Ai nói người này vô cùng có trí tuệ, có học vấn, thật ra ông ta không biết gì cả, đến đây hỏi hết cái này đến cái kia, gì cũng không biết”. Khổng Tử nghe xong câu này liền nói: “Đây chính là ‘Lễ’! Bản chất của ‘Lễ’ chính là tôn kính người khác, biểu hiện của ‘Lễ’ là thận trọng, tận tâm”. Trong Đệ tử quy có câu “Hoặc ẩm thực, hoặc tọa tẩu, trưởng giả tiên, ấu giả hậu” (dịch nghĩa: Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, trẻ nhỏ sau), chính là muốn nói đến lễ phép, nhường người lớn trước. Ở phương Tây ưu tiên phụ nữ, cũng đều là từ lễ tiết mà ra. Nhưng bản chất của ‘Lễ’ không nằm tại hình thức, bản chất của nó nằm ở sự tôn kính, “người lớn trước” là tôn kính bậc trưởng bối, “ưu tiên phụ nữ” là tôn kính người phụ nữ, bản chất của nó chính là sự tôn kính. Nếu như không có sự tôn kính, ví như nói: “bạn đi trước đi”, đây không phải là tôn kính, đây gọi là biểu hiện hình thức. Thế nên nói, Khổng Tử đến Thái miếu không phải là vì ông không biết, ông muốn nói rằng việc này vô cùng quan trọng, ông nhất định phải rất thận trọng, nên mới dùng phương thức “mỗi sự vấn” để biểu đạt sự tôn kính này. Sự tôn kính của ông, sự thận trọng của ông, sự khiêm tốn hiếu học của ông, đều thuộc về bản chất. Ông không nhất định nắm hết những nhận thức bề mặt kia, nhưng ông nắm vững bản chất của sự vật, bản chất của việc tế tự tại Thái miếu. Còn người trông Thái miếu ấy lại hoàn toàn không biết, ông ta cho rằng những tri thức bên ngoài kia mới là bản chất.

Hôm nay, chúng ta đọc được bài này, là quá trình chúng ta liên tục tiếp xúc, giao lưu cùng rất nhiều bậc thánh hiền. Khổng Tử có một câu nói: “Dữ thiện nhân cư, như nhập chi lan chi thất, cửu nhi bất văn kỳ hương; dữ bất thiện nhân cư, như nhập bảo ngư chi tứ, cửu nhi bất vấn kỳ xú” (dịch nghĩa: Ở cùng chỗ với người thiện, như vào căn phòng đầy hoa, ở lâu thì không ngửi thấy hương thơm; ở cùng chỗ với người ác, như ngâm trong mắm cá, ở lâu thì không ngửi thấy mùi xú uế). Ví dụ, nếu như một người ở lâu trong nhà vệ sinh, khi anh ta lên xe bus sẽ thấy những người bên cạnh đang che mũi, bất tri bất giác mùi hôi ấy sẽ tỏa ra. Còn nếu bạn loanh quanh trong căn phòng đầy hoa cả một ngày, khi ra ngoài, người khác sẽ cảm thấy bạn rất thơm. Nhưng bản thân bạn lại không hề cảm nhận được mùi hương của mình. Vậy nên những người mà chúng ta học tập, tiếp xúc, môi trường mà chúng ta sinh sống là vô cùng quan trọng. Chúng ta nghe những đạo lý tốt, xem những quyển sách hay kinh điển, thì sẽ có lợi ích cả đời.

Có một câu chuyện về một sinh viên đại học đến ứng tuyển vào một công ty nọ, vượt qua bao thử thách đến vòng cuối mới được gặp ông chủ, anh ta cầm theo một bản kế hoạch. Khi gặp mặt, anh ta cho rằng ông chủ sẽ hỏi về chiến lược, về tầm nhìn, nhưng ông ta không hỏi những thứ ấy, ông chủ chỉ hỏi anh một câu: “Cậu đã từng rửa chân cho mẹ mình chưa?” Ông chủ chỉ hỏi câu này. Bản kế hoạch đã chuẩn bị xong, nhưng bất ngờ là ông chủ lại quan tâm đến điều này, anh ta chưa từng rửa chân cho mẹ. Anh liền nói với ông chủ: “Ông chủ, ngày mai tôi lại đến được không?” Ông chủ nói: “Được!” Sau khi về nhà, tối hôm ấy anh muốn rửa chân cho mẹ. Từ nhỏ bố anh mất sớm, một mình mẹ phải gánh vác cả gia đình. Mẹ anh làm công việc dán hộp giấy cho nhà máy, mỗi cái được một đồng, vô cùng cực khổ. Nhưng mẹ vì để anh học hành, không muốn anh ta lo lắng, nên không cho anh ta động tay vào việc nhà, thế nên anh này không hề biết làm việc nhà cho đến tận khi học đại học. Khi rửa chân cho mẹ, anh mới thấy đôi chân mẹ vô cùng thô ráp, nước mắt anh không ngừng rơi. Anh ta chưa từng nghĩ sẽ làm gì cho mẹ. Hôm sau anh ta đến công ty, ông chủ nghe anh nói xong cảm thấy anh rất tốt, liền nhận anh vào làm.

Vì sao doanh nghiệp này lại cần nhân viên như vậy? Bởi vì người này có lòng biết ơn. Trong thơ cổ có nhắc về việc báo đáp tình mẹ: “Thùy ngôn thốn thảo tâm, báo đắc tam xuân huy” (dịch nghĩa: Ai dám nói rằng tấm lòng của một tấc cỏ, lại có thể báo đáp được ánh nắng của ba xuân?), với ân đức của người mẹ lớn như thế mà anh ta không có chút lòng biết ơn nào, thì sẽ rất khó ở cùng người khác. Lãnh đạo và đồng nghiệp của công ty sao có thể vô tư quan tâm anh ấy như mẹ của anh ấy được? Mâu thuẫn sẽ rất dễ xảy ra. Thế nên khi người ta có lòng biết ơn, người ta mới có thể làm tốt công việc, sắp xếp tốt các mối quan hệ.

Thật ra với một đội nhóm, sự phối hợp và xây dựng chỉnh thể ấy vô cùng quan trọng. Khi chúng ta nắm các ngón tay thành nắm đấm thì sức mạnh vượt xa năng lực của từng ngón tay cộng lại, thế mới nói sự phối hợp là đặc biệt quan trọng. Người phương Tây còn nói, một người Trung Quốc hệt như một con rồng, nhưng khi tụ lại cùng một chỗ thì lại như một bầy côn trùng. Nội bộ hao tổn lẫn nhau, phá hoại lẫn nhau, một cộng một không nhất định bằng hai, một cộng một có thể lại bằng không, nói không chừng, người hợp tác lại chính là người đang phá rối, vu oan giá họa cho nhau, đưa nhau vào tù. Lòng biết ơn vô cùng quan trọng, vậy nên ông chủ ấy mới muốn tuyển dụng những người có lòng biết ơn như thế.

Thật ra chúng tôi nói những điều này để mong muốn mọi người lan tỏa những điều tốt đẹp đến mọi ngóc ngách trong xã hội. Khi ở nhà, nếu chúng ta suy nghĩ như người quân tử, bậc thánh hiền, thì người nhà sẽ cảm nhận được sự tường hòa và xán lạn của chúng ta, họ sẽ thấy hạnh phúc, ở công ty chúng ta cũng sẽ được chào đón. Nếu mang theo suy nghĩ khinh mạn, cố chấp, muốn làm gì thì làm nấy, không thích thì không muốn làm, khi bạn gia nhập đội nhóm của người ta, muốn gì làm nấy, ấy chẳng phải là đến phá rối sao? Người ta sẽ không tốn tiền tuyển dụng bạn để bạn đến phá hoại.

Bàn một chút về vấn đề đạo đức kinh doanh, phần trước tôi đã bàn về vấn đề chữ tín. Xã hội của chúng ta dường như là “vô gian bất thương” nghĩa là không gian dối, không xấu xa thì không làm được thương nhân. Tất cả thương nhân đều gian, không gian xảo thì không kiếm được tiền, hay còn nói “vô thương bất gian”, ý nói rằng, không có thương nhân nào là không gian dối. Thế nhưng câu nói này vào thời cổ đại thì không phải thế, thời xưa là chữ “tiêm” (尖), nghĩa là đỉnh, ngọn (gian và tiêm là hai từ đồng âm trong tiếng Trung), gọi là “vô tiêm bất thương”. Trong các quán ăn đều cúng thờ thần tài, Quan Công được gọi là thần tài Võ, còn thần tài Văn tên là Triệu Công Minh. Thần tài Văn, Triệu Công Minh khi mới buôn bán thì bán lương thực, trước kia những người bán lương thực thường dùng những dụng cụ chứa như đấu và thăng để cân. Khi người ta trao đổi lương thực, bên trên có một miếng gạt, đổ vào đầy rồi thì gạt một cái, chỉ cần phẳng là được, không nhiều không ít, không có gạt thì dùng tay, lòng bàn tay gạt ngang qua. Có người giảo hoạt thì lòng bàn tay hơi hạ thấp một chút, số lượng liền ít đi. Người có đức sẽ cong mu bàn tay để nhọn lên trên một chút, để cho người mua được nhiều thêm chút. Triệu Công Minh khi bán lương thực đều đong thành có ngọn, ngày nay gọi là cân nhiều hơn. Thế nên mới gọi là “vô tiêm bất thương”, người thương nhân có phúc hậu, thành tín, thế thì người ta mới bằng lòng mua hàng của người ấy, đây chính là “vô tiêm bất thương”, người không đong đầy có ngọn thì không thể trở thành một thương nhân tốt.

Có một câu chuyện vào thời nhà Thanh, một thương nhân Sơn Tây là Kiều Trí Dung kinh doanh có đức. Sau biến loạn Thái Bình Thiên Quốc, ông gom góp tiền rồi đi về phía Nam để buôn trà, muốn khôi phục lại con đường buôn trà đã bị gián đoạn, sự việc này rất nguy hiểm, làm tốt thì sẽ kiếm được rất nhiều tiền. Ông dẫn theo người đến phương Nam và đã thật sự vận chuyển lá trà trở về, khi ông giao lá trà cho người đầu tư, ông chủ kia liền nói: “Hãy cân những lá trà này cho ta, xem xem có đủ cân không”. Người hầu liền mang đi cân, lúc quay lại vui vẻ nói: “Ông chủ, mỗi bao là một cân hai lượng”. Đáng ra là một cân, Kiều Trí Dung đã giao cho ông ta một cân hai lượng. Ông chủ này nghe xong vô cùng cao hứng, “Mau mau đóng gói lại, đóng thành một cân một bao!” Bên cạnh có một ông lão liền nói: “Thôi xong rồi, sau này con đường buôn trà này toàn là của Kiều Trí Dung rồi!”

Vì sao con đường buôn trà là của Kiều Trí Dung hết rồi? Cùng một giá tiền, người ta bán lá trà một cân hai lượng, bạn bán một cân, chính là đạo lý này. Bạn thử nghĩ xem ai mua của bạn một cân? Chính nói việc cân thiếu, cân bớt, bạn lừa người ta một lần thì lần thứ hai người ta sẽ không đến chỗ bạn mua hàng nữa. Vào cuối thời nhà Thanh vẫn còn đạo đức kinh doanh “vô tiêm bất thương”, chính là chữ “tiêm” (尖) này. Một cân hai lượng, ông ta bán giá như một cân, vô cùng đức hạnh, đó là ông ấy đong đầy lên. Những người làm ăn buôn bán thời nhà Thanh vô cùng lương thiện. Trước cửa lớn của Kiều gia có buộc con la, người trong thôn đều có thể kéo đi cấy hoặc làm việc khác, tự ý sử dụng, dùng xong tối lại đưa trả về, ông thật phúc hậu biết bao.

Có năm mất mùa, nhà họ Kiều lại xây nhà. Thật ra họ không cần xây ngôi nhà này, xây nhà là để cứu trợ thiên tai. Hơn nữa họ có một nguyên tắc, dù cho hôm nay người ta chỉ đến bê một viên gạch thì cũng phải cho người ta ăn cơm. Vì mất mùa, có người không có cơm ăn, phải đi xin ăn hoặc nhận bố thí, người nghèo xin ăn cũng không có vấn đề gì, nhưng những người có chút trí thức, có chút thân phận, bảo họ đi xin ăn là điều vô cùng mất thể diện. Vậy mà Kiều gia lại có thể cân nhắc đến vấn đề này, nên đã dùng cách xây nhà để cứu tế người khác, chỉ cần bê một viên gạch thì cũng được ăn, không phải là xin ăn mà phải giúp làm việc mới được ăn bữa cơm này, giữ lại thể diện này cho người khác, lương thiện biết bao!

Khi Nhật Bản xâm lược Trung Quốc, lúc giặc đến Sơn Tây thì không động đến khoảnh sân của Kiều gia. Vì khi liên quân tám nước xâm lược, Thái Nguyên tìm giết người nước ngoài, bảy nữ tu người Ý chạy đến đây, Kiều gia đã giúp họ trốn trong kho bạc để cứu họ, thế nên chính phủ Ý đã tặng quốc kỳ Ý cho Kiều gia. Khi người Nhật đến, họ treo quốc kỳ Ý lên. Người Nhật vừa thấy quốc kỳ Ý, cho rằng là người bên liên quân của mình, thế nên không động vào, còn nhà của những người có tiền khác đều bị phá hủy. Đến thời cách mạng văn hóa, hồng vệ binh muốn phá hủy căn nhà này, nhưng những người già từng nhận sự giúp đỡ của Kiều gia đã khóa cửa bên trong mắng chửi những thanh niên nhà mình, không ai dám vào, nên đã giữ lại được.

Còn có một câu, gọi là “vô độc bất trượng phu”, làm người nếu không tàn nhẫn thì không được, phải tàn nhẫn một chút. “Lượng tiểu phi quân tử, vô độc bất trượng phu” (không nhỏ nhen thì không phải quân tử, không độc ác thì không phải trượng phu), hôm nay đã thành thế này, câu này chính xác phải là “Vô độ bất trượng phu” (không độ lượng thì không phải trượng phu). Đại trượng phu không nhất thiết phải là người dũng mãnh, mà là người có tấm lòng rộng lớn, bác đại tinh thâm, có tầm nhìn xa trông rộng. Không phải ý nói phải tàn nhẫn, phải xấu xa; tàn nhẫn, xấu xa làm tổn thương người ta, cuối cùng ngược lại sẽ tổn thương chính mình. Thế nhưng ngày nay, những câu có ý nghĩa phụ diện như “vô độc bất trượng phu” này lại cực kỳ phổ biến, đây là vấn đề xã hội, có người cố ý làm thế, kỳ thực là đang đầu độc con người, hủy diệt con người. Ngày nay mọi người chúng ta nên vững tin rằng, xã hội của chúng ta sẽ càng ngày càng tốt hơn. Mục tiêu của chúng ta là thánh hiền, tuy nhiên nhất thời có thể chưa làm được tốt đến thế, nhưng chúng ta có thể bắt đầu làm từ những việc nhỏ. Ngay từ khi là sinh viên đại học, đang tuổi thanh xuân, chúng ta nhất định phải nghiêm khắc yêu cầu bản thân, làm tốt từng chút một, như thế đạo đức sẽ đề cao, cuộc sống nhân sinh sẽ ngày càng tốt đẹp. Khi mọi người đều nghĩ như thế, làm như thế, thì xã hội của chúng ta sẽ ngày càng tốt đẹp hơn.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (17): Tiến hành tuần tự first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Tự cường bất tức

Mục 2: Bậc thánh hiền tu tâm dưỡng tính

2. Bồi dưỡng từ gốc rễ, tập trung vào những điều căn bản

“Đại đức bất quan, đại đạo bất khí, đại tín bất ước, đại thời bất tề”.

Người xưa học những gì? Sách “Học Ký” viết: “Đại đức bất quan, đại đạo bất khí, đại tín bất ước, đại thời bất tề” (Tạm dịch: Người có đức lớn không nằm ở chức vị, nghề nghiệp, đại đạo không phải là kỹ năng, công việc cụ thể, người có chữ tín không cần viết giao ước, thời thế khác nhau).

Đại tín bất ước, chính là đại tín thì không cần thề thốt để khiến người ta tin tưởng, đại tín thì không cần dùng đến hợp đồng, khế ước làm giao ước, đại tín chính là sự thành tín xuất phát từ sâu trong nội tâm. Cái giá cho một tấm bằng giả là bao nhiêu? Năm 2005, Đại học Thạch Hà Tử tại Tân Cương đã xảy ra sự việc “giáo viên thật bằng cấp giả”, giáo viên này sử dụng bằng giả và đã dạy tại trường Đại học Thạch Hà Tử hơn 10 năm, sau đó bị tố giác. Thế nhưng khi phỏng vấn các sinh viên tại trường, họ lại nói rằng giáo viên này rất tốt, những giáo viên khác không bằng anh ấy. Anh ấy không có bằng cấp nhưng lại là một người thầy tốt. Còn những người có bằng thật liệu có phải đều là giáo viên tốt chăng? Thật khó nói. Người này dùng bằng giả nhưng lại là giáo viên tốt, thế mới nói những sự việc ngày nay đã hỗn loạn đến mức khó mà nói cho rõ ràng, kỳ thực chính là vì chữ “Tín” cơ bản đã không còn nữa.

Ngũ thường gồm Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Chữ “Tín” ở cuối cùng, chính là giới tuyến đạo đức cuối cùng của con người. Có câu nói “Nhân vô tín bất lập” (con người không giữ chữ tín thì không có chỗ đứng trong xã hội), Khổng Tử nói: “Nhân tự cổ giai hữu tử, dân vô tín bất lập”. Khi ấy một đệ tử hỏi Khổng Tử: bậc quân vương, chính quyền chấp chính thì cần điều gì, Khổng Tử nói cần ba điều là Lương – Binh – Tín, tức lương thực, quân đội và chữ tín. Vị đệ tử này nói, nếu điều kiện không đủ, trong ba điều này phải bỏ bớt một điều thì thầy bỏ điều nào? Bỏ đi quân đội, họ vẫn còn lương thực để ăn. Người học trò lại nói, hai điều này nếu vẫn không đủ, lại phải bỏ thêm một điều thì nên bỏ điều nào? Khổng Tử đáp, vậy hãy bỏ đi lương thực, ngay cả khi không đủ cơm ăn, thì chữ tín này cũng không thể bỏ.

Đây chính là ý nghĩa trong câu nói của Khổng Tử: “Tự cổ giai hữu tử, dân vô tín bất lập”. Người không giữ chữ tín thì không còn là người, quân vương không dùng tín để trị quốc thì quốc gia sụp đổ. Tiêu chuẩn của Khổng Tử là, dẫu phải cắt bớt lương thực, nhưng chữ tín phải giữ vững. Có người khi đánh giá sự việc này từ góc độ của bản thân, có thể cảm thấy Khổng Tử nói thế là không đúng, nếu tôi chết rồi thì còn nói gì đến chữ tín nữa. Thử ngẫm về ý nghĩa của câu nói này khi áp dụng với một vị quân vương. Khi quốc gia đang nguy vong, lương thực còn lại rất ít ỏi, nhưng quốc vương của họ chỉ muốn hưởng thụ số lương thực này, chẳng phải là đang cướp lấy lương thực từ trong miệng của dân thường hay sao. Ông ta không cần chữ tín này, không cần cái nghĩa này nữa, ông ta không cần gì nữa, điên cuồng hưởng thụ, hôm nay không cần biết đến ngày mai. Người bất hạnh chính là những người dân thường, chúng ta cũng là những người dân thường, thế thì người gặp bất hạnh cũng chính là chúng ta! Nếu nhìn từ góc độ này thì sẽ thấy điều Khổng Tử nói là đúng, ông ấy đang nghĩ cho chúng ta. Vậy mà vẫn có ai đó không hài lòng, nghĩa là không đồng ý với câu nói này, ấy là vẫn chưa phân rõ tốt xấu, kết quả sẽ gặp phải rắc rối. Thế nên nói “dân vô tín bất lập”, cũng là “nhân vô tín bất lập”, câu nói này đúng lắm.

Ngày nay có quá nhiều chuyện khiến chúng ta khó mà tin tưởng, mua hàng phải mặc cả, thịt bơm nước, trái cây tiêm thuốc tăng trưởng, mua quần áo thì bông vải có độc, nói rằng sản phẩm được kiểm định quốc gia theo lý thì có thể tin được, thế mà chính sữa bột nhiễm melamine đã đang hại người, những việc như thế vô cùng vô cùng nhiều. Vài năm trước vào ngày 13 tháng 5 “Ngày Quyền của người tiêu dùng” một người mẹ ưu tú ở tỉnh Hà Nam đã được bình chọn. Con bà ăn đậu phụ bị bệnh, nên bà đã quyết định điều tra thu thập bằng chứng. Trong thành phố có hơn 200 cửa hàng làm đậu phụ, bà đã cải trang đến hơn 100 cửa hàng đậu phụ điều tra, phát hiện trong số đó không một cửa hàng nào không sử dụng chất rongalite (chất tẩy giúp đậu phụ dai và trắng hơn). Nếu ăn đậu phụ ở thành phố này chắc chắn không tránh khỏi ăn phải chất độc này, hơn nữa người ta đã làm thế hơn mười năm nay rồi.

Có một phóng viên đến tỉnh Hà Bắc phỏng vấn, trong vườn dưa hấu có những quả dưa buộc chỉ đỏ trên cuống, những quả dưa này là để gia đình người trồng dưa ăn. Những quả dưa khác được bôi một lớp bột nở lên vỏ, cuống dưa được chấm một loại hormone kích thích tăng trưởng giúp dưa hấu sẽ phát triển đặc biệt to. Gia đình họ không ăn những quả dưa hấu đặc biệt to này, họ chỉ ăn những quả dưa nhỏ có buộc chỉ đỏ. Nếu là dưa hấu sạch, sau khi cắt có thể bảo quản được mười ngày, còn những quả dưa hấu to do được thúc tăng trưởng thì chỉ bảo quản được ba ngày, ăn cũng không ngọt.

Mọi người đều biết còn có loại thịt bơm tăng trọng. Tại sao lại như vậy? Chính là vì tiền. Thứ ta ăn liệu có đúng là đậu phụ thật, là dưa hấu thật hay không? Hơn nữa hiện nay người nuôi heo nếu nuôi theo cách truyền thống thì phải mất một, hai năm, chi phí mua cám quá cao không lời lãi được bao nhiêu, nói không chừng còn bị lỗ. Hiện nay, người nuôi heo chỉ cần nửa năm là có thể cho xuất chuồng, làm cách này thì có thể kiếm được nhiều tiền. Những con heo này cả ngày ngủ không đứng dậy nổi, đến giờ ăn phải dùng gậy đánh để thúc chúng ăn, sau đó chúng lại ngủ. Vì heo ăn bao nhiêu thì sẽ tăng thêm bấy nhiêu ký, thế nên họ cố gắng cho heo ăn thật nhiều, còn cho uống thật nhiều nước. Gà, vịt và các loại gia súc gia cầm khác cũng thế, con gà kia chỉ cần nuôi hơn mười ngày thì có thể đem ra chợ bán, có thể thịt được rồi.

Giá đỗ xanh chúng ta ăn, vừa trắng vừa mập, lại giữ được rất lâu không hỏng, kỳ thực đều là do ngâm hóa chất. Thế nên, ngày nay có người nói không có gì là thật cả, hiện nay nếu nói thứ gì đó là thật thì người ta ai nấy đều nghi ngờ, hầu hết đều là lừa gạt cả. Ví như nói ngay cả sản phẩm được miễn kiểm định quốc gia cũng có hàng giả, vậy đây có còn là giao ước nữa chăng? Có còn chữ tín nữa chăng? Thế nhưng đại tín chân chính lại không phải kiến lập trên những thứ gọi là giao ước này, có thể nói những hợp đồng giao ước kia nên lấy chữ tín làm cơ sở, cần phải trung thực, cần phản ánh điều chân thực.

Có một câu chuyện cười trên tàu hỏa như sau: Tiếp viên soát vé thấy có người bị khuyết một chân, tiếp viên hỏi: “Anh có giấy chứng nhận khuyết tật không? Lấy giấy chứng nhận khuyết tật ra cho tôi xem”. Người này chỉ có một chân, rõ là người khuyết tật rồi, nhưng anh ta lại không có giấy chứng nhận. Người soát vé nói: “Chúng tôi chỉ xem giấy chứng nhận, không nhìn người, cần phải có giấy chứng nhận khuyết tật đóng dấu chìm”. Một ông lão thấy vậy không nhịn được, đứng dậy nói với người soát vé: “Anh không phải là đàn ông!” Người soát vé nói: “Sao tôi không phải đàn ông?” Ông lão nói: “Anh có giấy chứng nhận đàn ông không! Không có giấy chứng nhận đàn ông thì không phải là đàn ông!” Anh ta không trả lời được. Nữ nhân viên trên tàu đến giải vây, nói: “Tôi không phải là đàn ông, ông có gì cứ nói với tôi”. Ông lão nói: “Cô vốn không phải là người!” Nữ nhân viên tức giận: “Ông dám mắng người! Tôi không là người thì là gì?” Ông lão nói: “Cô là người à, vậy cô có giấy chứng nhận là người không?” Đây chỉ là một câu chuyện vui, nhưng hiện nay những việc tương tự thế này lại gặp rất nhiều.

Giả như một ông lão 80 tuổi không có giấy chứng nhận người cao tuổi, ông ấy chẳng phải vẫn cần xếp hàng sao? Trong khi đó, một ông lão 65 tuổi có giấy chứng nhận người cao tuổi thì lại không cần xếp hàng. Nếu chỉ chấp nhận giấy chứng nhận mà không chấp nhận con người, thế thì chữ tín này sẽ không còn nữa. Vậy nên “đại tín” phải dựa trên thực tế, lấy thực tế làm cơ sở định ra những giao ước này. Còn có những hiện tượng kỳ lạ, như việc không một người khuyết tật thực sự nào muốn làm giấy chứng nhận cả. Mắt bị nhược thị cũng là một loại khuyết tật, một khi làm giấy chứng nhận khuyết tật thì sẽ khó tìm được công việc, người ta không muốn nhận người khuyết tật, vậy nên người khuyết tật lại không muốn làm giấy chứng nhận. Thế nhưng những người không tàn tật thì ngược lại lại muốn làm giấy chứng nhận. Muốn mở công ty, chỉ cần làm thêm giấy chứng nhận khuyết tật thì sẽ được ưu đãi. Nếu nói như thế, tờ chứng nhận này liệu có phải là một bằng chứng đáng tin hay không? Có những sự việc hiện nay thật nực cười, khi chưa gặp sự việc cụ thể có lẽ ta sẽ không cảm thấy điều này, chữ tín kia nếu không còn nữa thì quả thực rất đáng sợ.

Khi tôi còn nhỏ, đôi khi bố mẹ tôi phải vay tiền người khác. Thời ấy mỗi lần vay chỉ vài chục đồng đã là rất nhiều rồi, không ai viết cam kết gì cả. Mà chúng ta ngày nay nếu vay tiền của người bạn thân cũng phải viết cam kết. Hiện nay có câu nói: anh em ruột thịt cũng phải tính toán rõ ràng, kẻo cho mượn rồi lại không đòi được. Vì vậy, tờ cam kết ấy chính là sự đảm bảo, là một giao ước. Nếu nói có được tờ cam kết ấy chính là đã an toàn rồi, vậy thì nếu mất đi tờ giấy ấy, hoặc giặt áo bị vo nát, không còn tờ cam kết ấy nữa, thì người ta liệu có trả tiền nữa không? Thời xưa có một câu chuyện, trên tờ giấy ghi nợ bị sửa một chữ, từ chỗ anh này vay bạn 10.000 đồng trở thành bạn vay anh ta 10.000 đồng, cũng chính là đạo lý như thế. Vậy nên những cam kết này phải dựa trên cơ sở chữ tín, không có tín thì giao ước cũng không còn giá trị nữa.

Thử nghĩ xem khi vay tiền người khác đều phải dùng tờ cam kết này để làm tin. Khi ta không cần nó nữa thì mới nói lên được trong lòng hai người có chữ tín, rằng chúng ta tin tưởng lẫn nhau. Thời xưa người đi vay tiền đều nghĩ mình nhất định sẽ trả, dù thế nào thì khi đến hạn cũng phải trả cho người ta. Người cho vay thì nghĩ người ta đang khó khăn thì mình cho mượn, chứ không phải cân nhắc xem đối phương liệu có trả mình hay không, đây chính là chữ tín chân chính giữa người với người! Khi không còn chữ tín thì các điều khoản hợp đồng trên giấy sẽ tăng nhiều thêm. Những câu chuyện kiện cáo nhau vì vi phạm hợp đồng đã quá nhiều rồi! Vậy nên nói “đại tín bất ước”, người xưa theo đuổi “đại tín” chứ không theo đuổi những giao ước bề mặt.

“Đại thời bất tề”, những thời kỳ lớn không thể giống hệt nhau. Mùa xuân không thể đại diện cho cả năm. Xuân hạ thu đông là bốn thời kỳ của một năm, vậy thì chỉ một giai đoạn nhỏ, một mùa xuân, hay một mùa thu không thể đại biểu cho một năm được. Mùa xuân chỉ gieo hạt chứ không thu hoạch, không thể đại biểu cho một năm. Vậy một năm lại càng không thể đại diện cho một vạn năm. Một khoảng thời gian dài không thể đại biểu cho thời gian vĩnh hằng. Thời gian vĩnh hằng này chính là một thời đại, một khoảng thời gian ngắn thế không thể đại biểu cho toàn bộ thời gian được.

Hiện nay có nhiều tỉnh trưởng, thị trưởng tham ô, tiền của họ chẳng phải là nhất thời, chỉ tồn tại trong một thời gian rất ngắn hay sao? Một thị trưởng nên có tấm lòng chăm lo cho hàng triệu người, một tỉnh trưởng lẽ ra nên phải chăm lo cho hàng chục triệu người, thì ông ấy mới được gọi là tỉnh trưởng, đấy chính là tấm lòng của ông ấy. Vài chục triệu người được ông chăm sóc ấy, con cái của họ đều chính là con của ông, những người lớn tuổi trong nhà họ đều là bố mẹ của ông, đây chính là tấm lòng mà một tỉnh trưởng nên có. Còn tỉnh trưởng ngày nay lại xem túi tiền của mấy chục triệu người ấy như túi tiền của nhà mình, chứ không còn xem con cái của người dân trăm họ như con của mình nữa, đức của ông bị mất quá nhiều, cuối cùng bị bắt, phạm vi sống của ông lại càng nhỏ bé. Những quan chức bị bắt này sẽ cảm nhận được thế nào là “đại thời bất tề”. Một chút vinh quang ngắn ngủi kia không phải là điều tốt đẹp của đời người. Từ góc độ của người dân mà xét, thị trưởng tỉnh trưởng của họ tiền hô hậu ủng, tham ô chút tiền kia để làm gì, không tham ô chẳng tốt hơn sao, nhưng họ lại muốn tham ô thêm một chút, truy cầu sự thoải mái, sung sướng trong phút chốc, như thế thật không tốt, “đại thời bất tề”.

Chúng ta nói về “đại đức bất quan”, người có đức hạnh lớn hay không, không nằm ở nghề nghiệp khác nhau, chức vị cao thấp. Một học sinh không hoàn toàn có cảnh giới đạo đức thấp hơn giáo viên. Rất nhiều bạn học của chúng ta có đạo đức cực kỳ cao, có những giáo viên còn không bằng họ. Hay trong công ty, ông chủ không hẳn có đạo đức cao hơn bạn. Thông thường mà nói, đức lớn là cơ sở để làm quan, được làm quan là vì có đức lớn, vì anh ta có đức nên mới được làm quan, nhưng người có đức lớn không nhất định đều phải làm quan, hai điều này có mối quan hệ như thế.

“Đại đạo bất khí”, đại đạo không phải là một kỹ năng cụ thể, hay một công cụ cụ thể, cũng không phải chỉ có một tác dụng cụ thể. Ví như một cái ly, nó có thể chứa nước nhưng nó không thể chứa axit sunfuric; nó có thể chứa chất lỏng nhưng lại không thể chứa được chất rắn; nó có thể chứa được vật hình tròn, nhưng lại không chứa được vật hình vuông. “Đại đạo bất khí”, hay còn có câu là “Quân tử bất khí”, chính là nói rằng bậc quân tử không chỉ biết sử dụng một loại dụng cụ hay nắm vững một kỹ năng kỹ thuật nào đó, mà là dù ở đâu thì anh ấy cũng đều phát huy được tốt tác dụng của nó, dù làm gì thì anh ấy cũng là người quân tử, vì người quân tử theo đuổi đạo đức, tại bất kể hoàn cảnh nào đều thể hiện được đạo đức tốt đẹp. “Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật”, mỗi vật chính là một 器 “khí” (công cụ), hoặc giả như một kỹ năng sống nào đó cũng có thể được xem như một công cụ (器). Người đầu bếp nấu ăn không chỉ vì miếng ăn, thời xưa họ còn dùng tài nghệ nấu nướng để nắm vững và truy cầu Đạo, thế nên mục tiêu cuộc sống của người làm đầu bếp xưa và nay khác nhau, có một người đầu bếp đã dùng việc “mổ bò” để nói cho quân vương về Đạo trị quốc, tổ sư nghề bếp Y Doãn (1), đã dùng việc nấu ăn để giảng giải cho vua Thương Thang về đạo làm thiên tử, sau khi chết được chôn cất theo nghi lễ của Thiên tử, họ mới là những bậc quân tử chân chính mà Khổng Tử nói.

“Sát vu thử tứ giả, khả dĩ hữu chí vu học hĩ. Tam vương chi tế xuyên dã, giai tiên hà nhi hậu hải, hoặc nguyên dã, hoặc ủy dã. Thử chi vị vụ bản” (Tạm dịch: Hiểu rõ bốn điều này thì có thể có trí học tập những điều lớn lao. Ba vị minh quân khi cúng tế sông hồ đều tế sông trước tế biển sau, một cái là nguồn, một cái là hội tụ. Đây gọi là tập trung vào những điều căn bản).

Ba triều minh quân Hạ – Thương – Chu khi cúng tế sông hồ đều tế sông trước rồi tế biển sau. Vì sông là đầu nguồn, biển là nơi các con sông hội tụ. Ở đây có cái lý trước sau, sông không lớn như biển, nhưng sông đứng trước, biển đứng sau. Cũng giống như chúng ta trước phải tôn kính bố mẹ, không nên vì học vấn của bố mẹ thấp hơn chúng ta mà không tôn kính. Công ơn dưỡng dục của bố mẹ vĩnh viễn không được quên, học vấn, năng lực, thành tích của chúng ta đều là từ bố mẹ mà ra, thế mới nói “tiên hà nhi hậu hải” (sông trước còn biển sau), “hoặc nguyên dã, hoặc ủy dã”, sông là ngọn nguồn, biển là quy tụ. “Thử chi vị vụ bản”, làm như vậy là tập trung vào những điều căn bản.

Đại đức là khởi nguồn của việc làm quan, đại đạo là khởi nguồn của khí cụ, đại tín là ngọn nguồn của giao ước, đại thời là khởi nguồn của thời gian. Khi chúng ta học tập, nên truy cầu đại đức, đại đạo, đại tín và đại thời, làm thế thì tự nhiên sẽ có được chức quan, kỹ năng kỹ thuật, giao ước sẽ đáng tin, thành công hạnh phúc sẽ tồn tại vĩnh hằng, một thời gian ngắn cũng sẽ có ý nghĩa lâu dài. Vì vậy, trí tuệ của người xưa luôn theo đuổi đại đức, đại đạo, đại tín và đại thời, chứ không phải theo đuổi chức quan, cũng chính là thứ mà ngày nay gọi là quyền lực, tiền bạc, địa vị. Không chỉ học một loại kỹ thuật, không phải ký xong hợp đồng đã là an toàn, không phải thế. Vậy nên nói khi chúng ta học tập cần học đại đức đại đạo, đây mới là phương hướng bản chất nhất, căn bản nhất của việc học, tập trung vào những điều căn bản.

Một cái cây nếu muốn ra hoa kết trái thì cần phải bón phân tưới nước. Không có ai ngốc đến mức dùng tiền để mua phân bón mua nước đổi thành vàng miếng rồi treo lên cây. Cái cây được treo vàng ấy sẽ có sức sống mạnh mẽ hay cuối cùng rồi cũng bị chết khô? Người xưa nói: Móng vững thì nhà chắc, gốc rễ vững rồi, kiên cố rồi thì cành lá tự nhiên sẽ xum xuê, sinh mệnh tự nhiên sẽ bền lâu, tốt đẹp. Tuy nhiên xã hội hiện nay muôn hình vạn trạng, rất nhiều phương diện người ta đều đang theo đuổi những hào nhoáng bề ngoài, ví như nói quảng cáo ảnh hưởng rất lớn đến con người, quảng cáo làm được rất tốt, nhưng sản phẩm thực tế thì không thế. Quảng cáo mì ăn liền với miếng thịt bò thật lớn, vậy mà thực tế chỉ là một mẩu vụn nhỏ, chẳng phải là đạo lý này hay sao?

Chú thích: (1) Y Doãn, tham khảo bài viết: https://chanhkien.org/2022/11/tai-lieu-giang-day-mon-van-hoa-cao-cap-y-doan-cau-chuyen-lich-su.html

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (16): Bồi dưỡng từ gốc rễ, tập trung vào những điều căn bản first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (15): Chí hướng cao xa first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Tự cường bất tức

Mục 2: Cổ Thánh tiên hiền – Tu tâm dưỡng tính

Sau đây chúng tôi sẽ nói về Thánh hiền, trước hết chúng tôi nói về chữ hiền 賢, chữ “Thánh hiền” 聖賢 này hiện nay đã đổi thành chữ giản thể 聖贤, mọi người biết rằng chữ phồn thể ở Đài Loan gọi là chính thể, thực ra chúng ta nên gọi nó là chữ chính thể mới đúng. Chữ phồn thể có một nghĩa châm biếm là phiền phức, nhưng mọi người chúng ta ngày ngày ăn cơm cũng không cảm thấy phiền phức. Kỳ thực chữ Hán thời cổ đại có rất nhiều nội hàm tốt đẹp bên trong. Chữ hiền 賢 này, mọi người biết rằng có hiền thần, dưới chữ hiền có một chữ bối 貝, chữ bối có liên quan đến tiền bạc, đem hết tài sản chia đều cho mọi người, có đức mới có công chính, có trí huệ mới có phân chia đồng đều, thể hiện sự công chính, công bằng và cho đi, đây là ý nghĩa của chữ hiền 賢.

Mọi người lại xem chữ Thánh 聖, ở Đại lục ngày nay viết là 圣, hựu 又 thổ 土, những người thôn quê nhìn không lọt mắt gọi là thổ, Thánh nhân là hựu thổ, thái thổ, gọi Thánh nhân là cặn bã phong kiến, còn “hựu thổ” 又土 có ý tôn kính không? Còn chữ Thánh thời cổ đại là một cái tai 耳, một cái miệng 口 đặt trên chữ Vương 王. Quá khứ không gọi là Hoàng Đế, gọi là Vương, Vương cũng chính là Thiên Tử, sau này gọi là Hoàng Đế, Chu Văn Vương, Chu Vũ Vương. Thời tam đại Hạ, Thương, Chu thì thiên hạ cũng chỉ có một Vương, chỉ có Vương mới có tư cách tế Thiên, những người khác đều không được, chư hầu cũng không có tư cách tế Thiên. Vương là Thiên Tử, bên trên của Vương là gì, đó chính là Thiên, cao hơn Vương chính là Thiên. Vậy thì Thánh nhân là gì, mọi người nhìn hình dạng chữ thì chính là tai của trời, miệng của trời.

Mọi người biết rằng Trương Tam Phong đã sáng tạo ra Thái Cực Quyền, ông đã viết một bài văn gọi là “Thiên Khẩu Thiên”. “Thiên Khẩu Thiên” có nghĩa là gì? Đó là lời của Thánh nhân. Mọi người đều biết câu “Thiên địa hành bất ngôn chi giáo”, “Thiên địa hữu đại mỹ nhi bất ngôn”, tức là trời đất không nói, ông dùng hành vi của tự thân để giáo dục mọi người, hậu đức tải vật, tự cường bất tức. Hậu đức tải vật này là ai nói ra, trời không nói, đất cũng không nói, là ai nói đây? Là Thánh nhân nói. Bởi vì con người không thể hiểu được lời của Thiên địa, do đó Thánh nhân sẽ dùng ngôn ngữ của con người để truyền đạt lời của Thiên địa để con người có thể hiểu được, đây chính là Thánh nhân, ông có thể thay Trời nói ra, ông cũng có thể thay Trời nghe nguyện vọng của bách tính. Vậy nên Thánh nhân vô cùng vĩ đại! Ngày nay chúng ta thấy chữ Thánh viết thành “hựu thổ” là không có cảnh giới.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (14): Học tập chân chính (Kỳ 3) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Tự cường bất tức

Mục 1: Cương kiện pháp Thiên – Ngọc trác thành khí

2. Học tập chân chính

2.2. Sự tốt đẹp của giáo dục

Việc học tập của chúng ta ngày nay có vấn đề hay không? Cách học của cổ nhân khác với của chúng ta, cụ thể khác nhau điểm nào? Khác ở điểm nội dung chủ yếu mà người xưa học. Mọi người xem một đoạn văn này trong “Đệ tử quy”, đây là đoạn đầu tiên, là đoạn khái quát, trên thực tế là xoay quanh lời dạy của Khổng Tử, chúng ta cùng nhau đọc giống như các bạn nhỏ ở trường mẫu giáo, mọi người cùng đọc nhé: “Đệ tử quy, thánh nhân huấn: thủ hiếu đễ, thứ cẩn tín; phiếm ái chúng, nhi thân nhân; hữu dư lực, tắc học văn.” (Phép người con, Thánh nhân dạy: hiếu đễ trước, rồi cẩn tín; yêu rộng khắp, gần người nhân; có dư sức, thì học văn).

Chúng ta nói rằng học tập ngày nay khác với học tập thời cổ đại. “Đệ tử quy” là lời dạy của thánh nhân, cũng tức là lời dạy của Khổng Tử. Sau đó, vào thời nhà Thanh, Lý Dục Tú đã chỉnh lý nó thành văn bản, trong đó còn có công lao của Chu Hy. Vậy Khổng Tử nói “Đệ tử nhập tắc hiếu, xuất thì đễ, cẩn nhi tín, phiếm ái chúng, nhi thân nhân, hành hữu dư lực, tắc dĩ học văn” là ý nghĩa gì? Mọi người xem, trước hết cần phải hiếu thuận, làm người thì điều đầu tiên cần phải hiếu, chúng ta giảng hậu đức tải vật nói về lòng biết ơn. Đễ 悌 là chữ đệ 弟 trong từ đệ đệ (弟弟: em trai) thêm một chữ tâm đứng 忄, “đệ đệ” và “đễ” là từ đồng âm, chữ đệ thêm bộ tâm sẽ trở nên vô cùng tốt đẹp. Trong lòng em trai có anh trai, tôn kính anh trai, đây gọi là đễ. Tất nhiên, trong lòng anh trai cũng có em trai, quan tâm đến em trai, đó cũng là đễ. Bạn thấy văn hóa Trung Quốc có tốt đẹp hay không? Ở đây đầu tiên là hiếu thuận, anh em yêu thương nhau. Khi lớn lên, làm việc phải cẩn thận, nghiêm túc, làm người phải thành thật, thủ tín. Kế đến là yêu thương mọi người, phạm vi của chữ yêu mở rộng đến yêu thương tất cả mọi người, không chỉ ở trường học của chúng ta, không chỉ ở quê hương của chúng ta, không chỉ ở quốc gia của chúng ta, mà là yêu thương tất cả mọi người trong thiên hạ. Mọi người hãy nghĩ xem, nếu thực sự là yêu thương mọi người, Ấn Độ và Pakistan vẫn còn đánh nhau sao?

“Phiếm ái chúng, nhi thân nhân”, điều vô cùng quan trọng là gần gũi với người nhân đức. Giáo viên của bạn có chuẩn mực đạo đức cao, thì đạo đức của bạn cũng sẽ cao. Điều chúng tôi nhấn mạnh ở đây là chuẩn mực đạo đức. Hiện nay có rất nhiều giáo sư cũng rất tệ hại, quá khứ giảng rằng: “Sư giả, truyền đạo, thụ nghiệp, giải hoặc”, nói về truyền Đạo, giáo viên hiện nay có còn truyền đạo không? Mọi người có biết trường đại học Chính trị và Pháp luật Trung Quốc có thầy giáo bị học sinh chém chết, sau khi chém chết thầy giáo, học sinh đó vẫn rất thản nhiên, bạn nghĩ xem, người thầy đó đã dạy cho học sinh những gì? Thực sự là dạy những điều tốt đẹp? Nếu thực sự truyền đạo, thì sẽ mang đến toàn những điều tốt đẹp, bình yên.

Mọi người hãy xem “Đệ tử quy” giảng thế nào, thứ nhất là “Hiếu”, thứ hai là “Đễ”, thứ ba là “Cẩn”, thứ tư là “Tín”, thứ năm là “Phiếm ái chúng”, thứ sáu là “Thân nhân”, mọi người có thấy ở đây nói đến học tập tri thức không? Không có, cuối cùng là câu nói của Khổng Tử: “Hành hữu dư lực, tắc dĩ học văn”, bạn làm được việc hành rồi, sau đó có dư sức bạn mới có thể đi học tri thức, kĩ năng. Mọi người nghĩ xem đây chính là trí huệ của cổ nhân. Những thứ họ học là khác, nếu như chúng ta ngày nay học những điều này, trước hết là hiếu thuận: “Thân hữu thương, di thân ưu; đức hữu thương, di thân tu” (thân tổn thương, cha mẹ lo; đức tổn thương, cha mẹ tủi), vậy như nếu chúng ta đánh nhau thì chính về phương diện này ta làm chưa đủ tốt. Trên người bạn có một chút thương tổn thì mẹ bạn đã lo lắng, vậy nếu phải vào tù thì mẹ sẽ mất mặt biết bao? Nếu mọi người đều suy xét kỹ những điều này, thì việc chúng ta làm cũng sẽ cẩn trọng hơn. Trong “Đệ tử quy” còn giảng: “Niên phương thiếu, vật ẩm tửu; ẩm tửu túy, tối vi xú” (Tuổi còn nhỏ, chớ uống rượu; uống rượu say, rất là xấu). Hiện nay, rất nhiều vấn đề của sinh viên đại học chẳng phải đều xuất phát từ đây sao? Nếu bạn có ấn tượng sâu sắc với những điều này, thì với lời dạy “Phiếm ái chúng” bạn có thể đánh người khác không? Bạn có thể không học hành tử tế sao? Bạn xem, nếu vi phạm những đạo lý làm người này, bạn sẽ gặp phải rất nhiều chuyện không tốt hoặc rắc rối lớn.

Do vậy những thứ mọi người xem và học là vô cùng quan trọng, mà việc học của cổ nhân lại khác với việc học của chúng ta ngày nay, với người xưa họ chủ yếu học về đạo lý làm người. Chúng ta lại nói về chữ “tập” 习, chữ tập chính thể thời cổ đại viết là 習, phía trên chữ “tập” là chữ vũ 羽 trong từ lông vũ, phía dưới là chữ bạch 白, vậy chữ tập chính là chú chim nhỏ tập bay vào ban ngày, vậy thì con người chúng ta tập điều gì? Khi chúng ta học là học đạo lý làm người, vậy thì chúng ta tập chính là làm được nó. Bạn học được đạo lý làm người là điều tốt đẹp; khi bạn làm được rồi thì đây lại là một loại tốt đẹp, vậy nên quá trình học tập là một niềm hạnh phúc.

“Hữu bằng tự viễn phương lai, bất diệc nhạc hồ” (Có bạn từ phương xa đến, chẳng phải vui lắm sao), chữ bằng “朋” này, trong quá khứ những người có chung chí hướng gọi là bằng hữu (朋友: bạn bè), còn bạn nhậu ngày nay không phải là bằng hữu thực sự. Giữa những bạn học chúng ta, nếu như nói đánh nhau, một người thì cũng không có gan đánh nhau thế đâu? Đôi khi tụ tập cùng nhau ngược lại còn tổn thất, vì vậy kết giao với bạn bè như thế nào là rất quan trọng. “Đạo hợp” trong câu “chí đồng đạo hợp” (cùng chung chí hướng) là ở cách làm người, là ở việc theo đuổi chân lý thực sự, như vậy mới là người bạn tốt chính trực. Vì vậy, “Quân tử chu nhi bất tỉ, tiểu nhân tỉ nhi bất chu” (Quân tử đoàn kết rộng rãi mọi người chứ không kéo bè cánh. Tiểu nhân kéo bè kết cánh mà không đoàn kết). Người quân tử thân thiết với mọi người, nhưng họ sẽ không làm thành một nhóm nhỏ. Thời xưa gọi kết bè kết phái, hùa nhau làm việc xấu, là chỉ việc một số ít người tụ tập lại vì lợi ích riêng, những người kết bè kết phái, hùa nhau làm việc xấu không phải là bằng hữu thực sự.

Có một câu chuyện từ thời Chiến Quốc kể về một người tên là Lâm Hồi. Có một lần gặp phải giặc cướp, ông ôm theo đứa con nhảy qua cửa sổ bỏ chạy, không màng mang theo bất cứ thứ gì. Trong nhà ông có một viên ngọc bích đáng giá ngàn vàng. Ông ôm theo đứa con chạy trốn, không màng mang theo viên ngọc bích này. Sau đó có người hỏi ông: vì sao ông chỉ ôm theo đứa con chạy trốn mà lại không mang theo viên ngọc bích của ông? Lâm Hồi trả lời: “Tôi và viên ngọc bích là sự kết hợp vì lợi, tôi và con tôi là sự kết hợp vì nghĩa, đối với loại kết hợp vì nghĩa này, khi gặp hoạn nạn sẽ càng thêm trân quý, khi vượt qua khó khăn, nguy hiểm chúng tôi sẽ càng thêm thân thiết. Khi người ta dựa vào lợi mà kết hợp thì sẽ vì lợi mà hợp, càng sẽ vì lợi mà phân, càng gặp khó khăn, nguy hiểm thì sẽ phân ly càng nhanh, càng mạnh”. Cho nên ông đã cam lòng từ bỏ viên ngọc bích trị giá ngàn vàng, rất có đạo lý.

Mọi người biết rằng nếu bạn có một bảo vật, nó có thể rước đến rắc rối, có đúng không? Trong Hồng Lâu Mộng, có một ví dụ như vậy. Trong nhà có bảo vật quý hiếm, khi có người mưu tính đoạt lấy bảo vật, có thể khiến bạn mất mạng, đúng không? Đó là sự kết hợp của lợi ích, tất nhiên không thể lâu dài, vì vậy người xưa rất có trí huệ, nhìn sự việc luôn nhìn xa trông rộng. Chúng ta nói bằng hữu là người có cùng chí hướng, khi những người bạn có cùng chí hướng ở bên nhau, giống như chúng ta hôm nay thành tâm chân thành giao tiếp với nhau thì sẽ vượt qua tiền bạc. Mọi người cùng nhau uống một tách trà cũng được, cùng nhau ăn một bát mì cũng được, khi đó cảm giác còn tốt hơn và ấn tượng sâu sắc hơn so với cảm giác ăn một bữa thịnh soạn. Đây chính là bằng hữu thật sự, như vậy ở bên nhau sẽ vô cùng vui vẻ, những bằng hữu như vậy có càng nhiều sẽ càng tốt. Khổng Tử còn nói một câu, đó là tiêu chuẩn thấp hơn: “Nhân bất tri nhi bất uấn, bất diệc quân tử hồ?” (Người không hiểu ta mà ta không giận họ, thì chẳng phải là quân tử sao?) Không sợ là không tức giận, không nổi giận, người ta không biết, không hiểu tôi, tôi cũng không tức giận. Hôm nay tôi làm một việc tốt, người ta còn mắng tôi một trận, có người đã tức giận rồi. Trong cuộc sống thường gặp phải những chuyện như vậy, mọi người thử nghĩ xem bạn có thể không tức giận không? Vị học sinh đó nói không thể không tức giận.

Khoa học hiện đại đã nghiên cứu chứng minh: khi con người tức giận, cơ thể sẽ sản sinh ra những thứ không tốt, là một loại độc tố, khiến cơ thể không thoải mái và dẫn đến bệnh tật, nghĩa là trên thực tế khi bạn giận dữ thì đó là điều không tốt cho chính cơ thể bạn. Có người là kẻ tiểu nhân, có người là bậc quân tử. Kẻ tiểu nhân luôn giận dữ, đó là cho hắn một viên kẹo thì hắn vui vẻ, lấy đi một viên kẹo thì hắn lại giận dữ, đây chẳng phải là trẻ con sao? Người lớn chúng ta đôi khi cũng vậy, cho tôi thêm 200 đồng là tôi vui vẻ, thiếu tôi 200 đồng sẽ khiến tôi giận dữ, đây chính là kẻ tiểu nhân! Chúng tôi không có ý coi thường kẻ tiểu nhân, chỉ là muốn giảng đạo lý với mọi người, kẻ tiểu nhân có niềm vui của kẻ tiểu nhân, nhưng cũng có thống khổ và phiền não của họ. Khổng Tử nói, bậc quân tử sẽ không tức giận, ít nhất chúng ta biết rằng làm người là có cảnh giới, nghĩa là chúng ta có thể lựa chọn tức giận hoặc không tức giận. Người lựa chọn không tức giận chính là bậc quân tử, đây là lời Khổng Tử nói: “Nhân bất tri nhi bất uẩn, bất diệc quân tử hồ?” (Người không hiểu ta mà ta lại không giận họ, thì chẳng phải là quân tử sao?), người như thế chẳng phải cũng là bậc quân tử sao? Nhưng ở tiêu chuẩn cao hơn thì không chỉ không tức giận mà còn vui vẻ. Khi bạn gặp phải những chuyện phiền não thông thường của con người, bạn không phiền não mà còn đặc biệt vui vẻ, bạn chính là bậc quân tử ở cảnh giới cao hơn. Không tức giận và vui vẻ có giống nhau không? Không giống, vui vẻ là không bị ảnh hưởng bởi bên ngoài, luôn giữ được vui vẻ.

Quá khứ có câu chuyện như thế này: có một ông lão bán mì hoành thánh bên bờ Tây Hồ, hoành thánh bát nhỏ giá năm đồng một bát, hoành thánh bát lớn giá một đồng một bát, nguyên liệu và chế biến giống nhau. Kết quả là mọi người đều đến mua hoành thánh bát lớn một đồng một bát, những bát lớn đều bán hết, chỉ còn lại những bát nhỏ, vừa đắt vừa ít, bát nhỏ năm đồng không ai mua. Thực ra ông lão là một vị Thần tiên đang tìm đồ đệ ở nhân gian, ban phúc cho những người lương thiện, vậy điều mà vị Thần tiên này coi trọng là gì? Điều ông coi trọng không phải lợi ích, mà là những người có thể vứt bỏ lợi ích. Nghĩa là, khi bạn mất đi lợi ích nhưng vẫn có thể vui vẻ, đây là bậc quân tử, ông trời nhất định sẽ phù hộ những người tốt bụng như vậy.

Vẫn còn một cảnh giới cao hơn, đó là “[Tinh giải Luận Ngữ (3): Học mà thường xuyên ôn tập thực hành chẳng phải vui lắm sao Học nhi thời tập chi bất diệc duyệt hồ]”. Chữ duyệt 說 này là chữ duyệt trong từ hỷ duyệt (喜悅) (vui mừng), chữ duyệt này có chỗ khác biệt với chữ lạc 樂, lạc 樂 biểu hiện phần lớn ở bên ngoài, còn duyệt 說 biểu hiện nhiều ở nội tâm, hiện nay 說 viết thành chữ 悅 có bộ tâm đứng, sự mỹ hảo nội tâm này người khác có thể áp đặt lên bạn không? Không thể. Lạc 樂, người khác có thể chọc cho bạn vui lên, nhưng sự mỹ hảo nội tâm không cần phải dựa dẫm vào người khác hay mượn nhờ ngoại lực, chỉ có bạn mới có thể cảm nhận được. Mặc dù người khác không thể cho bạn, nhưng cũng có một chỗ tốt là người khác cũng không thể cướp đi điều tuyệt vời này. Vì vậy điều mà những bậc Thánh hiền thời cổ đại thực sự theo đuổi chính là vẻ đẹp nội tâm, đó chính là duyệt 悅.

2.3. Mục đích thực sự của cạnh tranh lành mạnh

Tiếp theo lại nói về việc cắt (thiết) – gọt (tha) – khắc (trác) – mài (ma), chúng tôi sẽ từ một góc độ khác để bàn về việc học tập. Tiêu chuẩn làm người có những cảnh giới nhất định, trong chương đầu tiên “Học Nhi” của Luận Ngữ, có một đoạn đối thoại rất thú vị:

Tử Cống hỏi: “Bần vô siểm, phú vô kiêu, hà như?” (Nghèo khổ mà không nịnh bợ, giàu có mà không kiêu ngạo, như vậy được chưa?).

Khổng Tử đáp: “Khả dã, vị nhược bần nhi nhạc, phú nhi hiếu lễ giả dã” (Như vậy là được, nhưng không bằng nghèo mà lạc quan, giàu mà chuộng học lễ nghĩa).

Tử Cống hỏi: “Thi vân: ‘Như thiết như tha, như trác như ma’ kỳ tư chi vị dữ?” (Kinh Thi viết: như cắt như gọt, như khắc như mài để tạo ra vật quý, là nói điều này chăng?).

Khổng Tử đáp: “Tứ dã, thủy khả dữ ngôn thi dĩ hĩ, cáo chư vãng nhi tri lai giả” (Tử Cống à, có thể bắt đầu bàn luận Kinh Thi được rồi, bởi vì nói cho con việc quá khứ, con đã hiểu việc tương lai).

Đây là một cuộc trò chuyện vô cùng thú vị, mọi người có hiểu không? Tử Cống nói ông đã nhận ra một đạo lý làm người, liền nói cho thầy nghe: “Khi nghèo khổ, con không nịnh bợ, khi giàu có, con cũng không kiêu ngạo, cũng không coi thường người nghèo, thầy thấy điều này thế nào?” Ông hỏi thầy của mình xem điều ông ngộ được thế nào, con làm tốt không? Ông nhận ra một đạo lý, thực ra ông muốn nói để thầy xem mình làm có tốt không? Khổng Tử quả thực là một bậc Thánh nhân, một người thầy tốt, rất nhân hậu và trí huệ, nên câu trả lời của ông ấy là: “Khả dã, vị nhược bần nhi lạc, phú nhi hảo lễ giả dã”. “Khả dã”( 可也) nghĩa là gì? tức là cũng được, con làm như vậy rất tốt, chẳng phải là thiện ý sao? Người có thiện ý như vậy, chúng ta đều muốn gần gũi họ. Liệu chúng ta có muốn gần gũi người hay tức giận, hay nổi nóng không? Chúng ta không muốn gần gũi những người động một chút là nổi giận này. Chúng ta muốn gần gũi người thường xuyên vui vẻ và mang lại niềm vui cho chúng ta. Khi chúng tôi nói đến điều này, hẳn là bạn đã biết ý nghĩa là gì, đó là bạn nên làm một người vui vẻ, nếu bạn muốn làm một người thường xuyên tức giận, mọi người sẽ không thích bạn. Bạn làm một người vui vẻ, hơn nữa bạn lan tỏa sự vui vẻ cho người khác, sẽ có rất nhiều người kính trọng và yêu quý bạn, vì vậy cuộc sống thật tươi đẹp, bạn có việc gì thì sẽ có rất nhiều người giúp đỡ bạn.

Khổng Tử là một người thầy hòa ái như vậy. Ông nói: “Được, nhưng…” Mọi người đều biết “nhưng” có nghĩa là gì, nghĩa là bạn như vậy vẫn chưa đủ. “Vị nhược bần nhi lạc, phú nhi hảo lễ giả dã”. “Bần nhi lạc” thật ra nên thêm một chữ “Đạo”, “Bần nhi lạc Đạo, phú nhi hiếu lễ” (nghèo mà vui với Đạo, giàu mà chuộng học lễ nghĩa). Khi nghèo khó mà chúng ta vẫn duy trì được nội tâm an hòa và mỹ hảo. Giàu có mà chuộng lễ nghĩa, tôi giàu có thì tôi cũng tôn trọng người khác. Mọi người xem, loại cảnh giới này có giống với “Bần nhi vô siểm, phú nhi vô kiêu” (Nghèo không nịnh bợ, giàu không kiêu ngạo) không? Giống như một đứa trẻ nói với bạn: Thưa thầy, con không muốn làm người xấu, được không? Tất nhiên rồi, không phải là người xấu cũng không tệ, thế không phải là người xấu thì có phải là người tốt không? Không phải, cho nên Tử Cống cũng nói “Thưa thầy, con trở thành người không xấu, làm thế có được không?” Tất nhiên không xấu cũng được, nhưng không xấu lại không đồng nghĩa là tốt.

Cho nên Khổng Tử đã nói với ông thế nào là tốt, “Ồ” Tử Cống đã hiểu được rồi, Tử Cống liền nói Kinh Thi có câu: “Như cắt, như gọt, như giũa, như mài, chẳng phải là thế ư?” Cắt, gọt, mài, giũa bây giờ đều đã trở thành thành ngữ. Đó là lời trong Kinh Thi, Kinh Thi là bộ sách rất hay, như cắt, như gọt, như mài, như giũa.

Hai thầy trò Khổng Tử đang trò chuyện, sao đột nhiên lại nhắc đến “Kinh Thi”? Mọi người có thể hiểu là ý nghĩa gì không? Tử Cống là một học trò giỏi, ông lập tức hiểu ra điều mà Khổng Tử giảng mang ý nghĩa gì. Khổng Tử đang giảng về “Đạo”, đạo lý làm người. Hai câu thơ trong “Kinh Thi” này chính là nói về đạo lý làm người. Tại sao gọi là Kinh Thi? Gọi một chữ “Thi” là được rồi, tại sao phải thêm một chữ “Kinh”? Bởi vì có “Đạo” ở trong đó. Cắt có nghĩa là gì? Làm tượng Phật, trước tiên phải cắt ngọc, tức là cắt thành từng khối lớn. Khối lớn sau đó tiếp tục được gia công gọi là gọt. Làm ngọc cần một quá trình, trước tiên cắt thành từng khối lớn, sau đó gọt khối lớn thành hình. Sau khi gọt khối lớn thành hình thì làm gì tiếp? Tiếp là điêu khắc thành tượng, như vậy mới có thể trở thành một vật hữu dụng. Nếu không có quá trình cắt, gọt, điêu khắc thì một khối ngọc thô tự nhiên không thể trở thành một vật hữu dụng. Cắt là bước đầu tiên, gọt là bước thứ hai, điêu khắc là bước thứ ba, mài là bước thứ tư. Hình khối lớn đã làm xong, vậy bước cuối cùng là gì, đó chính là mài, chỉ khi qua mài giũa mới có thể sáng bóng, nhẵn nhụi, tinh xảo.

Mọi người xem, làm một vật dụng bằng ngọc, nó phải trải qua bốn bước: cắt, gọt, khắc, mài, thật không dễ dàng chút nào. Vậy ý của Tử Cống là gì? Tử Cống nói: A, cảm ơn thầy, con hiểu rồi, con cho rằng cắt là được rồi, nhưng hóa ra còn có gọt, gọt càng khiến người ta yêu thích hơn. Ý của ông là tôi không chỉ biết đến cắt gọt, mà bên trên còn có cảnh giới cao hơn, tốt đẹp hơn. Tử Cống nói một cảnh giới, thầy của ông nói cảnh giới thứ hai, Tử Cống lập tức biết rằng làm người là có cảnh giới, và còn có những cảnh giới cao hơn. Đây chính là “cạnh tranh lành mạnh”, chỉ có sau khi mài giũa xong mới có thể khiến người ta yêu thích hơn, mới có thể trở thành một vật phẩm đẹp. Khi ông hiểu được đạo lý này, ông đương nhiên sẽ tốt đẹp, có phải đạo lý này không!

Mọi người nghĩ xem, Tử Cống lúc này còn có tâm kiêu ngạo sao? Khi ông ta nói “nghèo không siểm nịnh, giàu không kiêu ngạo, thầy thấy thế nào” thì vẫn còn cảm thấy bản thân rất khá, cho rằng mình đã làm rất hoàn hảo. “Thầy xem con rất hoàn hảo”, khi thầy nói cho ông, bản thân ông đã biết không những bây giờ mình chưa đủ hoàn hảo, mà sau này khi đạt đến cảnh giới rất cao, tại cảnh giới cao hơn đó có lẽ còn càng hoàn hảo hơn nữa. Như vậy Khổng Tử rất vui mừng, nói: “Tử Cống à, có thể bắt đầu bàn luận Kinh Thi được rồi”. Ta có thể cùng con bàn luận Kinh Thi rồi. Mọi người thử nghĩ xem, trước đó, thầy còn không thể dạy Kinh Thi cho Tử Cống, có dạy thì ông cũng không hiểu được, lúc này có thể cùng ông nói về Kinh Thi rồi, bởi vì ông có thể “nói chuyện quá khứ, đã hiểu việc tương lai”, ông đã có thể từ lời thầy giảng mà lĩnh hội được ý mà thầy chưa nói đến. Chính là lấy một suy ra ba, hoặc lấy một suy ra mười, chỉ có như vậy mới có thể đạt “Đạo”. “Đạo sinh vi nhất, đạo sinh vi nhị, đạo sinh vi tam, đạo sinh vi vạn vật”. Chúng ta nắm giữ được “Đạo” thì sẽ nắm giữ được tất cả, như vậy có thể bàn luận Kinh Thi rồi, bởi vì trong Kinh Thi có những đạo lý tốt đẹp. Cho nên làm người và học tập là có cảnh giới khác nhau.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (14): Học tập chân chính (Kỳ 2) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 2: Tự cường bất tức

Mục 1: Cương kiện pháp Thiên – Ngọc trác thành khí

2. Học tập chân chính

2.1. Học tập thời cổ đại

Trước hết chúng ta nói một chút về học tập. Tự cường bất tức, chúng ta có thể nói đó là bài giảng về tu dưỡng, cũng có thể gọi là bài giảng về học tập, chính là học tập như thế nào? Mọi người biết rằng trong Tam Tự Kinh có câu: “Ngọc bất trác, bất thành khí; nhân bất học, bất tri nghĩa”. (có học sinh nói: nhân bất học, bất tri đạo), bạn học nói “bất tri đạo” quả là đúng đắn, trong Tam Tự Kinh nói “bất tri nghĩa”, chữ “nghĩa” so với chữ “Đạo” thì ý nghĩa thấp hơn, có thời gian mọi người hãy xem cuốn “Học Ký”, cuốn sách chỉ hơn một nghìn chữ nhưng đã giải thích rất rõ về vấn đề giáo dục, phương pháp giảng dạy, mục đích giáo dục và những vấn đề cần phải chú ý trong giáo dục. Đó là một cuốn sách từ thời Chiến Quốc, được viết từ hơn 2000 năm trước, nhưng nếu bạn lấy nó để đối chiếu với nền giáo dục hiện nay, bạn sẽ phát hiện rằng nền giáo dục hiện nay có rất nhiều vấn đề và cũng là những vấn đề rất lớn. Bạn học ban nãy nói rất hay, “Học Ký” nói là “nhân bất học, bất tri đạo”! Vậy thì chúng ta từ câu “ngọc bất trác, bất thành khí” mà nói, chúng ta biết được rằng mỗi người cần phải trải qua rất nhiều khổ cực mới có thể mài giũa thành viên ngọc quý.

Mọi người đều biết một miếng ngọc nó chỉ là một viên đá thô, muốn chạm khắc thành tượng Phật, hoặc chạm khắc thành một vật dụng vô cùng hữu ích, nó cần một người thợ thủ công để chạm khắc. Có một câu chuyện như thế này, người ta lấy một tảng đá lớn từ trên một ngọn núi, phân làm hai nửa, một nửa để tạc thành một bức tượng Phật lớn, nửa còn lại dùng để làm bậc thềm dưới chân tượng Phật. Tức là vật liệu làm tượng Phật và bậc thềm là cùng từ một tảng đá. Trải qua một thời gian, bậc thềm này cảm thấy rất bất bình, nó nói với bức tượng Phật rằng: “Bạn xem người ta luôn quỳ dưới chân bạn để bái lạy, nhưng lại luôn giẫm lên đầu tôi để bái lạy bạn, chúng ta vốn là cùng một tảng đá, dựa vào cái gì mà bạn thì tôn quý như thế, còn tôi lại thấp hèn thế này?” Bức tượng Phật nói: “chúng ta là cùng một tảng đá, nhưng bạn chỉ qua vài đường chạm đơn giản, còn tôi phải trải qua hàng nghìn vạn đường chạm!” Vậy nên chúng ta thấy rằng muốn trở thành tượng Phật, phải qua quá trình cắt, gọt, đẽo, mài liên tục, đã chịu rất rất nhiều gian khổ phi thường mới trở thành tượng Phật to và đẹp, đây gọi là: “ngọc bất trác, bất thành khí”.

Trước tiên tôi nói với mọi người về “học tập”, lúc bình thường mọi người thường nói học tập: trẻ em nhỏ học tập, giáo viên học tập, học tập nghiệp vụ, học tập chính trị, chữ “học tập” mà chúng ta nói hiện nay đã trở thành một từ rồi, có rất nhiều từ của chúng ta hiện nay đều đã trở thành một ý nghĩa cố định. Chúng ta vẫn thường nói câu “tri đạo bất tri đạo” (知道不知道, nghĩa là có biết hay không), “ngày mai chúng ta đi chơi ở Di Hòa Viên, bạn có biết không (tri đạo bất tri đạo)?” Bạn trả lời “tri đạo” (知道: biết) hoặc “bất tri đạo” (不知道: không biết), thực ra chúng ta chỉ cần trả lời “biết” (知: biết) hoặc “không biết” (不知: không biết) là được rồi. Thực ra nên hỏi “tri bất tri” (知不知) và chỉ cần trả lời “tri” (知: biết) là được rồi, không cần trả lời “tri Đạo” (知道: biết). Ở thời cổ đại, chữ này gồm “tri” và “Đạo”, ngày nay chúng ta nói thành một chữ, thì đã mất đi ý nghĩa của chữ “Đạo” rồi, khi chúng ta trả lời “tri đạo” đã không còn ý nghĩa của “Đạo” ở bên trong nữa rồi, câu trả lời của chúng ta chỉ có một ý nghĩa là “tri” thôi. Vậy thì trong câu “nhân bất học, bất tri đạo” thời cổ đại, chữ “Đạo” này chính là chữ “Đạo” mà Lão Tử đã nhắc đến, là Đại Đạo, hay còn là đạo làm người mà Khổng Tử giảng. Cho nên từ “tri Đạo” với nghĩa là biết mà chúng ta vẫn thường nói, kỳ thực nên dùng một chữ “tri” là đã hoàn toàn có thể biểu đạt rõ ràng rồi, chúng ta không nhất định thật sự phải tri “Đạo”.

Người đầu bếp mổ bò cũng là “Đạo”, đạt đến cảnh giới tay nghề điêu luyện mới gọi là “Đạo”. Hôm nay khi mà buột miệng nói ra thì bạn có thật sự tri “Đạo” không? Chúng ta nói Tam Hoàng mới gọi là tri “Đạo”, giống như Hoàng Đế, ông đã đúc một cái đỉnh lớn ở Kinh Sơn, ngày đúc thành đỉnh, trời mở thiên môn, từ trên trời rồng vàng giáng xuống để đón ông, ông cưỡi rồng bay lên trời, đồng thời còn có hơn bảy mươi người cùng ông thăng thiên, có người còn chạy đuổi theo, có người kéo râu rồng, sau đó rơi xuống.

Ở Thiểm Tây có huyện Hoàng Lăng, nơi đây là nơi đặt lăng mộ của Hoàng Đế, mộ phần của ông không có di thể, chỉ có quần áo, nơi đây cũng là nơi ông ngự long bay lên trời. Hiện nay có bia đá “Kiều Sơn Long Giá Ngự” và lầu Long Giá Ngự. Là ý nói rằng Hoàng Đế là một người tu Đạo, ông tri “Đạo”, cuối cùng đã đắc đạo. Ngày nay, khi mọi người tùy tiện nói “tri Đạo”, nhưng chúng ta có thực sự biết “Đạo” không? Hoàng Đế nói tri “Đạo”, bởi vì ông tu luyện, tất nhiên ông cũng đã trải qua rất nhiều khổ cực và ma nạn. Ông từng làm việc rất siêng năng, vất vả vì thiên hạ bách tính, nhưng lại khiến bản thân tiều tụy, thân thể rất không tốt; sau đó ông đã thay đổi cuộc sống của mình, ăn những món ăn ngon nhất, chơi những báu vật đẹp nhất, ở trong cung điện đẹp nhất, nghe những bản nhạc hay nhất, phóng túng dục vọng của bản thân, nhưng ông vẫn cảm thấy rất không thoải mái, tinh thần và thân thể đều không tốt.

Sau này, Hoàng Đế đã ba lần đến núi Không Động để bái sư cầu Đạo, sau khi trở về đã tĩnh tâm tu đạo, cuối cùng đắc đạo, Là Đế Vương, sự tri “Đạo” của Hoàng Đế và việc đắc “Đạo” của ông đã mang lại lợi ích rất lớn cho thiên hạ. Mọi người đều biết rằng thời đó không có trộm cướp, mưa thuận gió hòa. Bây giờ chúng ta xem “mưa thuận gió hòa” như một thành ngữ, gió thổi theo ý người, mưa rơi theo ý người, khi mùa màng cần mưa thì mưa, khi không cần thì không mưa, ban đêm mưa, ban ngày thì khô ráo, đi lại cũng không bị ảnh hưởng, mùa màng còn tươi tốt. Điều này được gọi là gì? Gọi là mưa thuận gió hòa. Người dân sống ở thời đó hạnh phúc biết bao! Tại sao mưa ngày nay lại không nghe lời như vậy? Mọi người đều biết miền Nam thường xuyên xảy ra lũ lụt, còn miền Bắc thì bị hạn hán nghiêm trọng. Có người nói rằng nước đều chảy về miền Nam, cũng không phải như vậy, có địa phương có khi thời tiết rất khô hạn, mọi người đều mong trời mưa, kết quả là mưa quá nhiều, lại thành ngập lụt. Tại sao không thuận theo lòng người, nghe lời con người? Chúng ta đổi góc độ khác, từ góc độ thiên nhân hợp nhất, bản thân chúng ta có vấn đề gì không? Có vấn đề, chúng ta đã kính trời thuận theo trời chưa? Đây chẳng phải đã thể hiện “Đạo” rồi sao?

Chúng ta nói tri “Đạo”, tri “Đạo” này là một việc vô cùng tốt đẹp, là một điều rất hạnh phúc, đối với bản thân đối với mọi người xung quanh đều rất có lợi. “Đạo” mà chúng ta thường nói là Đại Đạo, ngày nay nhiều người chủ yếu nói về Khổng Tử, cũng tức là đạo làm người của Nho giáo. Nếu bạn thực sự là người tri “Đạo”, bạn nhất định sẽ là người rất hạnh phúc. Bạn cũng sẽ không bao giờ thất tình, cho dù bạn có thất tình thì bạn cũng không đau khổ. Bạn cũng sẽ không bao giờ thất nghiệp, tìm việc cũng rất dễ dàng, bởi vì bạn nắm vững được nhân sinh, giữ vững được bản thân mình. Nếu bạn là người đắc “Đạo”, bạn sẽ là người rất xuất sắc. Bạn thấy đấy, người Trung Quốc chúng ta hay thuận miệng nói “tri đạo”, thực ra trong câu nói “tri Đạo” này ẩn chứa rất nhiều điều tốt đẹp bên trong. Cho dù ngày nay chúng ta đã ly khai đạo rất xa, nhưng chúng ta nói chuyện vẫn nhắc đến đạo, khi chúng ta nhắc đến, trong lòng mọi người đều có thể hiểu được. Chính là “tri đạo” này, chúng ta học tập, tu dưỡng bản thân, bước đầu tiên chính là phải tri đạo.

Nhưng “nhân bất học, bất tri đạo”, còn con người ngày nay học rất nhiều thứ đều là kiến thức, kỹ thuật, kỹ năng, cái học của cổ nhân và cái học của chúng ta ngày nay có sự khác biệt rất lớn. Học của ngày nay, mọi người đều học như vậy, ai cũng học rất nhiều, mọi người học rất nhiều kiến thức, nhưng có học nhiều như vậy cũng không tìm thấy cảm giác hạnh phúc, sinh viên đại học có nhiều người nhảy lầu tự tử, có người nhắc đến học tập là trong lòng rất phản cảm. Vấn đề ở đâu? Điều này có liên quan đến bản thân họ, cũng liên quan đến nền giáo dục ngày nay của chúng ta.

Thánh nhân Khổng Tử có một câu nói: “học giả xưa học cho mình, học giả ngày nay học cho người”. Câu nói này có ý nghĩa thế nào? Chính là nói rằng người cổ đại học tập là để tu dưỡng bản thân, nâng cao bản thân, tịnh hóa bản thân, làm cho bản thân ngày càng tốt hơn. “Ngày nay” mà ông nói thực ra là vào hai nghìn năm trăm năm trước của thời đại của ông, chính là thời cổ đại mà con người hiện đại chúng ta vẫn nhìn nhận, đối chiếu với ngày nay thì nhìn thấy rất rõ ràng rồi, người ta học là để cho người khác xem, là vì để thi đại học, vì để tìm một công việc tốt, vì để làm quan, những điều này đều là để cho người khác nhìn. Cho nên “học giả xưa học cho mình, học giả ngày nay học cho người”, khi bạn học cho người khác, học cho mẹ, học vì công việc, sẽ rất dễ có cảm giác mệt mỏi, đó không phải ý muốn của bản thân. Đặc biệt là các sinh viên chúng ta đang trong thời thanh xuân, thì nên càng phải hiểu đạo lý này, chúng ta học tập chân lý là để tịnh hóa tâm hồn của mình, nâng cao cảnh giới sinh mệnh của bản thân, như vậy bạn sẽ cảm thấy vô cùng tốt đẹp. Thêm vào những kỹ năng mà bạn học được, bạn nhất định sẽ trở thành một người tỏa sáng trong cuộc sống.

Có một người sống sót từ trại tập trung của Đức Quốc Xã đã trở thành hiệu trưởng của một trường trung học ở Mỹ. Mỗi khi có giáo viên mới đến trường, ông sẽ gửi cho người giáo viên đó một bức thư, trong thư viết: “Kính thưa thầy cô giáo, tôi là một người sống sót từ trại tập trung, nơi tôi đã tận mắt chứng kiến những cảnh tượng mà con người không nên nhìn thấy: buồng ngạt khí độc được xây dựng bởi các kỹ sư tài năng, trẻ em bị đầu độc chết bởi các bác sĩ có chuyên môn, trẻ sơ sinh bị sát hại bởi những y tá được đào tạo bài bản, sau tất cả những gì tôi đã chứng kiến, tôi tự hỏi rằng giáo dục rốt cuộc là vì điều gì. Lời thỉnh cầu của tôi là: xin hãy giúp học sinh trở thành những con người có nhân tính. Chỉ khi con em chúng ta có nhân tính, thì khả năng đọc, viết và tính toán mới có giá trị”.

Mọi người biết rằng số lượng vũ khí hạt nhân hiện nay có thể hủy diệt Trái Đất rất nhiều lần, mỗi quốc gia đều vì lợi ích riêng mà không muốn bị tiêu hủy hoàn toàn kho vũ khí hạt nhân của mình, nhưng nó lại uy hiếp đến nhân loại. Trong quá khứ nếu có một người cầm cây gậy lớn và nói “tôi muốn hủy diệt Trái Đất”, đó chẳng phải lời nói ngông cuồng và điên rồ sao. Sau này đã phát minh ra bom và thuốc nổ, thuốc nổ này có thể giết rất nhiều người đúng không? Bom nguyên tử của hiện đại có thể lập tức giết chết hàng trăm ngàn người thậm chí nhiều hơn, nếu rơi vào tay một kẻ độc tài tà ác ở một quốc gia độc tài, hắn dám hủy diệt thế giới này vì lợi ích của mình, kỹ thuật khoa học hiện đại sẽ mang lại cho hắn khả năng này. Vậy nên, trí huệ của cổ nhân coi giáo dục đạo đức được ưu tiên hàng đầu, “thủ hiếu đễ”, trước tiên chú trọng đến bản chất con người, sau đó mới nói đến “dư lực học văn”, chính là nắm vững được phương hướng đạo đức này, nắm vững được hướng đi chân chính thì kỹ thuật của bạn mới có thể có ích cho xã hội.

Mọi người có thể đã biết sự việc Lư Cương ở đại học Bắc Kinh, Lư Cương đi du học ở Mỹ, anh này vì cho rằng việc lựa chọn luận văn là không công bằng nên đã xả súng bắn chết 6 người, là những giáo viên chuyên môn và bạn học hàng ngày tiếp xúc anh ta. Mọi người nghĩ xem, điều anh ta học được là gì? Còn có một nữ du học sinh, tốt nghiệp một trường đại học danh tiếng, trúng tuyển học bổng chính phủ Mỹ, còn được mang theo chồng, nhưng cuối cùng lại giết chồng và bị bắt khi về nước. Mọi người nghĩ xem, khi họ thi đậu vào trường đại học danh tiếng, người nhà họ vui mừng biết bao. Chi phí du học được đài thọ lại càng thêm vui mừng, nhưng kết quả cuối cùng lại tàn khốc như vậy. Chúng ta không nói đến vấn đề của cá nhân, mà là nói về nền giáo dục mà họ nhận được, phải chăng nền giáo dục này có vấn đề? Lại nhìn vào cách giáo dục con người của cổ nhân, khởi điểm, mục tiêu và trọng tâm đều khác với hiện đại, “có dư sức, thì học văn”, trình tự và mức độ nặng nhẹ này là một môn học, là một dạng trí huệ.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (14): Học tập chân chính (Kỳ 1) first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (13): Vẻ đẹp của văn hóa truyền thống first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (12): Giải thích lại chữ “Đức” cổ first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (11): Dục cùng thiên lý mục, cánh thượng nhất tằng lâu first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (10): Nhân pháp thiên địa: Hậu đức tải vật, tự cường bất tức first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 1: Hậu đức tải vật

Mục 2: Sự thần thánh của giáo viên

2. Sự vĩ đại và thần thánh của giáo viên

Chữ sư (師) này không hề đơn giản, mọi người có biết bàn thờ cúng thiên địa trong quá khứ không? Quá khứ vào dịp năm mới khi làm xong món ăn ngon thì người già sẽ nói: “Hãy cúng ông trời trước”. Đĩa sủi cảo đầu tiên phải để cúng ông trời hoặc tổ tiên trước, đĩa sau mới để ông nội hoặc người lớn tuổi ăn, đây chính là tôn kính. Quá khứ bài vị là để thờ cúng những gì? Thiên, Địa, Vua, Thân (người thân), Sư (người thầy). Đương nhiên có người nói rằng thờ Ngọc Hoàng Thiên Đế, Ngọc Hoàng cũng thuộc về phạm vi của trời. Các vị Thần trong trời đất đương nhiên có rất nhiều. (Với người Trung Quốc kính Trời là kính Thần, chứ không phải là kính bầu trời, tế thiên là tế Thiên Đế, người dân gọi là Ông trời, tế Thiên Đế là tôn kính tất cả Thần Phật Tiên Quân ở trên trời, còn dưới đất bao gồm Thần núi, Long vương, Thành hoàng, Thổ địa v.v.)

“Quân” là Vua một nước, còn “Thân” chính là song thân phụ mẫu. Thiên địa rộng lớn, không có thiên địa là điều không thể được. Trời che đất phủ, con người phải biết ơn trời che đất phủ. Sau đó là Vua, cha mẹ song thân bao gồm cả tổ tiên, cuối cùng thứ năm là người thầy. Cho nên người thầy cũng vô cùng vĩ đại và thần thánh. Người thầy có phải là người thân ruột thịt trong nhà không? Không phải, vậy tại sao người ta phải cung phụng người thầy? Chính là làm thầy không hề dễ dàng, nhiệm vụ thực sự của người thầy là phải truyền đạo, thông hiểu đạo của trời đất, truyền đạo thánh hiền, thánh 聖 chính là có thiên nhĩ thiên khẩu, là người truyền đạt đạo của trời đất, sao có thể không thần thánh đây?

“Học Ký” là một cuốn sách thời Xuân Thu Chiến Quốc, tương lai nếu có cơ hội sẽ giảng cho mọi người về cuốn sách này. Cuốn sách khoảng hơn 1000 từ, trong đó nói rất rõ ràng về vấn đề giáo dục, nêu lên rằng người thầy là nước pha trộn màu sắc, không màu không mùi, nhưng không có nước thì các màu sắc không thể hòa quyện với nhau. Bạn nói xem nước này có quan trọng không? Không có nước thì bức tranh này vẽ không thành được, bạn có sơn màu vàng, đỏ, xanh lá, nhưng không có nước thì không vẽ ra được, màu sắc sẽ không thể trộn lại với nhau. Người thầy không ở trong Ngũ Phục (1), vậy người thầy có phải là người trong nhà bạn không? Không phải. Nhưng có người thầy thì giữa những người trong nhà sẽ càng thân thiết. Người thầy thời cổ đại giảng đạo đức nhân luân, giảng đạo lý làm người. Giáo viên chúng ta ngày nay giảng biết ơn, biết ơn ai? Đứa trẻ này sẽ biết biết ơn, như thế có phải sẽ càng thân thiết với cha mẹ hơn không? Là công lao của ai đây? Là công lao của giáo viên. Bạn không phải người nhà của trẻ, nhưng bạn có thể khiến gia đình trẻ càng thân thiết, càng hòa thuận. Bạn giảng đạo lý cho trẻ, bạn giảng rằng các con phải hiếu kính ông nội, bạn làm cho trẻ và ông nội của mình càng thân mật, đây chính là tác dụng của giáo viên.

Ngược lại, người giáo viên khác với người mẹ, người mẹ có thể yêu được mấy đứa con, và tất nhiên làm mẹ sẽ yêu con cái của mình. Nhưng là giáo viên, bạn lại có thể yêu rất nhiều đứa trẻ. Mọi người xem, một người mẹ và một người giáo viên, tấm lòng của giáo viên có thể rất rộng lớn, tấm lòng của giáo viên cần phải vô cùng rộng lớn.

Ghi chú:

(1) Ngũ Phục: là một khái niệm trong văn hóa Trung Quốc cổ đại, đề cập đến việc người con trai phải tuân thủ và hiếu kính cha mẹ, cùng với việc tôn trọng anh chị em, tôn trọng bạn bè, và cuối cùng là phục tùng vua chúa. Nó thể hiện tinh thần hiếu thảo và tôn trọng trong xã hội cổ đại Trung Quốc.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (9): Sự vĩ đại và thần thánh của giáo viên first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (8): Trách nhiệm và hạnh phúc của giáo viên first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (7): Người mẹ hiền từ: Mẫu, từ, đắc, đức first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (6): Người vợ dịu dàng: phụ, nam, phu, tử, hòa, hợp, phúc (Kỳ 3) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 1: Hậu đức tải vật

Mục 1: Sự vĩ đại của đức tính người mẹ

2. Người vợ dịu dàng: phụ, nam, phu, tử, hòa, hợp, phúc (Kỳ 2)

Truyền thuyết Nguyệt lão buộc sợi chỉ hồng

Thực ra ban nãy chúng ta nói về vấn đề “ông lão luôn làm đúng” vẫn còn nội hàm thâm sâu và đạo lý rất sâu sắc. Người Trung Quốc xưa đều kính trời, văn hóa truyền thống có một câu gọi là kính trời biết mệnh, ở Trung Quốc đại lục ngày nay rất nhiều người tranh cường với chồng, không tuân theo lãnh đạo, hơn thua với cha mẹ, vì sao? Là bắt nguồn từ tư tưởng đấu với trời đấu với đất, loại cuồng vọng này trong mắt người xưa thực sự không thể hiểu nổi, trời đất nuôi dưỡng vạn vật, con người ở trong đó, biết ơn còn không kịp, sao lại dám đi tranh cường chiến đấu với trời đất chứ? Không muốn sống nữa sao? Câu chuyện “ông lão luôn làm đúng” có nội hàm bên trong là người vợ tin tưởng chồng, trẻ con tôn kính người già, con cháu tôn kính tổ tiên, kèm theo đó là sự biết ơn của con người đối với Thần Phật, sùng kính thiên địa.

Khi người Trung Quốc kết hôn, thường nói câu “trời đất tác hợp” hoặc “trời ban lương duyên”, chính là nói rằng hôn nhân của hai người là do trời định, vì vậy bạn cảm thấy an bài của ông trời là sai sao? Không hề!

Trời cao biết bao nhiêu, cho nên sự an bài của ông trời là tốt nhất, tuy rằng lúc đó bạn không hiểu. Mọi người có biết trước khi vợ chồng kết hôn với nhau đều có Nguyệt lão buộc sợi chỉ hồng, mọi người nghe qua câu chuyện này chưa? Nguyệt lão là cách nói bắt đầu xuất hiện từ triều đại nhà Đường, ở đây cũng có truyền thuyết về việc ấy.

Trong những năm Trinh Quán triều đại nhà Đường, mọi người có biết Trinh Quán không? Chính là niên hiệu của Đường Thái Tông Lý Thế Dân, Trinh Quán chi trị. Lúc này có một người trẻ tuổi tên Vi Cố, cha mẹ anh mất sớm, anh luôn muốn lập gia đình, muốn có sự ấm áp của gia đình, cho nên anh ta muốn tìm một người vợ tốt để kết hôn, gặp mặt rất nhiều người nhưng đều không được. Khi Vi Cố sống ở Tống Thành, có người giới thiệu cho anh một cô tiểu thư con nhà quan, hẹn đến sáng ngày hôm sau gặp mặt.

Anh ra ngoài sớm từ khi trời vẫn còn chưa sáng, trên trời vẫn còn treo vầng trăng sáng. Anh ta đến sớm, ở trong rừng vừa hay gặp được một ông lão đang ngồi dựa vào tảng đá, bên cạnh ông có một cái túi lớn. Ông lão đang đọc sách, anh đi tới hỏi: “Lão nhân gia, ông xem sách gì vậy?” Anh chàng lại nói: “Cháu biết rất nhiều văn tự, ngay cả tiếng Phạn của Ấn Độ cháu đều biết, tại sao chữ trên sách của ông cháu không đọc được?” Lão nhân nói: “Chữ này đương nhiên cậu không nhận ra được, đây là Thiên thư, phàm nhân làm sao biết được”. “Vậy ông đến đây làm gì?” Lão nhân nói: “Vì chúng tôi cai quản chuyện của nhân gian, đương nhiên là chúng tôi phải đến. Không phải ta đến không thích hợp, mà cậu đến quá sớm rồi, cho nên mới gặp được ta”.

Vi Cố tò mò hỏi: “Ông cai quản việc gì ạ?” Lão nhân nói: “Ta quản chuyện hôn nhân”. Vi Cố nói: “Vậy trong túi của ông đựng gì thế ạ?” Lão nhân đáp: “Trong túi của ta đựng toàn là dây tơ hồng. Cho dù là già hay trẻ, bất kể họ giàu hay nghèo, địa vị cao thấp chênh lệch bao nhiêu, gia đình cách bao xa, hoặc hai gia đình hai bên là kẻ thù, chỉ cần lấy sợi tơ hồng này buộc lên chân hai người, thì chuyện hôn nhân của họ sẽ không thoát được”. Vi Cố nghe thấy liền hỏi: “Vậy ông xem cháu và vị tiểu thư hẹn gặp hôm nay có thể thành không?” Lão nhân nói: “Không thành, sợi dây của hai người đều đã buộc xong rồi”. Vi Cố hỏi: “Vậy ông nói xem vợ của cháu đang ở đâu?” Lão nhân nói: “Vợ của cậu bây giờ mới có ba tuổi”. Vi Cố nói: “Ông có thể để cháu nhìn cô ấy một chút không?” Ông già nói: “Cậu không cần nhìn, tôi nói với cậu, một lát nữa họp chợ có bà lão họ Trần bán rau ôm một đứa trẻ, chính là cô ấy”.

Trời vẫn còn chưa sáng, anh đi cùng với lão nhân. Vi Cố đến khu chợ đó vừa nhìn thì đúng là có một người bán rau, bà lão này bị mù một mắt, toàn thân bẩn thỉu ôm một đứa trẻ, đứa trẻ này lớn lên có thể xấu xí và bẩn thỉu. Ông già nói đó chính là vợ của anh, dây tơ hồng đã buộc xong rồi. Anh ta vừa nhìn thì thấy trong lòng rất khó chịu, về đến nhà liền rất tức giận, anh nói đã bẩn thỉu lại còn xấu xí. Anh liền mài dao, sau đó nói với thủ hạ, rằng ngươi đi giết chết đứa trẻ đó cho ta.

Ngày hôm sau, người thủ hạ này ra ngoài muốn tìm giết đứa trẻ, vì ngoài chợ đông người, người này trong tâm hoảng sợ, một đao chém xuống không chuẩn, kết quả đâm trúng ấn đường, người ta nhìn thấy có người muốn giết người, đều tụ lại, người thủ hạ sợ quá đành vội vàng bỏ trốn. Về nhà nói rằng không giết được, đâm trúng ấn đường. Không giết được, Vi Cố cũng không còn cách nào.

Sau đó Vi Cố tìm rất nhiều người con gái khác đều không thành, sau này anh ta đến vùng khác làm quan. Cấp trên của Vi Cố rất xem trọng anh ta, liền giới thiệu khuê nữ của mình cho anh, khuê nữ này rất xinh đẹp, kết hôn xong cũng rất hạnh phúc. Kết quả là sau một năm anh ta phát hiện ở giữa ấn đường của vợ mình có dán một bông hoa mai, cả năm nay chưa từng tháo xuống, anh liền hỏi: “Tại sao nàng luôn dán cái này, ngay cả rửa mặt cũng không gỡ ra?” Người vợ nói với anh: “Người cha hiện nay của thiếp không phải là cha ruột, khi cha ruột làm quan ở Tống Thành không may mắc bệnh mất sớm, mẹ và anh trai cũng bất hạnh qua đời, sau đó được nhũ mẫu họ Trần nuôi dưỡng. Lúc đó có khoảng hơn 10 mẫu đất trồng rau, bà mang thiếp theo trồng trọt, vì có tình cảm rất sâu đậm với thiếp, cho nên ngay cả khi bán rau cũng đều bế theo”. Vi Cố nghe thấy liền nói: “Có phải là bà lão đó bị mù một mắt không?” Người vợ nói làm sao chàng biết? Anh nói chính là ta sai người đâm vào ấn đường của nàng đó….. Thì ra đây là người vợ mà ông trời đã định cho anh ta, đương nhiên sau đó hai người họ có cuộc sống rất hạnh phúc, bởi vì người biết kính thiên mệnh, lòng mang sự biết ơn, không tham cầu, không hành động mù quáng, trân quý những gì đang có hiện nay, cho nên hai vợ chồng họ tôn kính lẫn nhau, quý trọng lẫn nhau, đương nhiên sẽ có hạnh phúc.

Quá khứ giảng trời đất tác thành, sự an bài của ông trời là tốt nhất, cho nên cổ nhân đều giảng kính thiên biết mệnh. Con người ngày nay, coi trọng tiền bạc, ở đâu có nhiều tiền thì đến nơi đó, mà không phải nói rằng chúng ta có một công việc có thể bảo đảm cuộc sống chính thường của chúng ta, bảo đảm cho chúng ta có thể cho đi hoặc hiến tặng cho người khác đã là rất tốt rồi. Mọi người đều là giáo viên, thực ra giáo viên là có trách nhiệm, bạn lựa chọn làm giáo viên hay lựa chọn ngành nghề khác là không giống nhau, bởi vì giáo viên là cần phải làm gương cho người khác.

Giống như đứa trẻ thường nói một câu: “Cô giáo chúng ta nói thế!” có được thanh thượng phương bảo kiếm này, người lớn nói thế nào cũng không nghe. Khi đứa trẻ nói “cô giáo nói vậy”, bạn có biết câu nói này có ý nghĩa gì không? Đây giống như “ông lão luôn nói đúng” ý nói rằng thầy cô chúng ta là đúng nhất, có phải là ý nghĩa này không? Cha mẹ bạn nói không được, thầy cô chúng ta không dạy như vậy, khi chúng nói “cô giáo chúng con nói vậy”, câu nói này có cứng nhắc không? Lý lẽ hùng hồn. Đương nhiên có thể đứa trẻ đã nghe lầm, giáo viên không giảng ý đó, nhưng lại cho rằng là như vậy. Nhưng giáo viên chúng ta nói và người bán hàng nói ý nghĩa không giống nhau, giáo viên là làm gương mẫu.

Nói vợ chồng là trời đất tác thành, chúng ta làm giáo viên cũng như vậy, thành thật mà nói công việc của bạn là trời ban lương duyên, bởi vì những cô giáo xung quanh các bạn đều là có duyên phận, chẳng phải nói rằng “tu trăm năm mới đi chung thuyền, tu ngàn năm mới nên duyên vợ chồng” mà. Cho nên nói nửa kia của bạn đã dùng dây buộc với bạn rồi, tuy nói giống như nói đùa, nhưng bạn nên quý trọng tất cả những gì bên cạnh bạn, tuy rằng tiền lương của trường mầm non nhiều hơn một chút, nhưng bạn suy nghĩ một chút bây giờ bên cạnh bạn có nhiều chị em như thế, nếu chúng ta xây dựng tốt môi trường này thì có phải là hạnh phúc của chúng ta không? Hơn nữa nơi nào nhiều tiền cũng có áp lực hơn, đúng không? Nhiều tiền có yêu cầu của nhiều tiền, để chúng ta nghiên cứu tàu con thoi thì chúng ta thực sự nghiên cứu không nổi, vậy chúng ta làm chuyện chúng ta có thể làm. Những đứa trẻ này cần chúng ta, môi trường của trường mầm non này rất tốt, đúng là trời ban lương duyên.

Có một câu chuyện như thế này: Có một chú chim bị thương, được một người đưa về nhà chữa trị cho nó. Chú chim này mọc một đôi cánh màu bạc rất đẹp, vì để báo đáp ơn trị thương nên đã hót cho người đó nghe, tiếng hót đặc biệt hay. Có một ngày người này đi trên đường nghe người ta nói có loài chim mọc một đôi cánh màu vàng rất đẹp. Về nhà anh nhìn chú chim màu bạc này liền nghĩ: Nếu như có một con chim màu vàng thì tốt. Anh ta cảm thấy chú chim màu vàng hót nhất định còn hay hơn thế này, vì nghĩ như vậy nên anh ta đã chê bai chú chim màu bạc. Sau một khoảng thời gian, chú chim màu bạc nói: “Bởi vì anh đã cứu mạng tôi, vì để báo đáp anh, tôi đã hót cho anh nghe, bây giờ anh cũng không thích tôi nữa, vậy thì tôi phải đi rồi”.

Như vậy chú chim này đã bay đi, lúc này trời sắp hoàng hôn, chú chim này hướng về phía mặt trời bay đi, anh ta nhìn thấy chú chim bay về phía mặt trời thì đôi cánh màu bạc phát ra ánh sáng màu vàng, thì ra chú chim có đôi cánh màu vàng đẹp nhất mà người ta truyền tai nhau chính là ở bên cạnh mình! Đời người cũng như vậy, mất đi rồi mới biết trân quý, cho nên mọi người chúng ta cần phải trân trọng duyên phận được ngồi cùng với nhau, tương lai bạn kết giao bạn bè, kết hôn cũng phải trân trọng duyên phận của các bạn, trân trọng những người bên cạnh mình, những người đàn ông khác có đẹp trai cỡ nào, anh ta cũng không phải chồng của bạn, đúng không?

Còn một điểm này, vì anh ta là người ngoài nên bạn hiểu rất ít về anh ta. Kể một câu chuyện hiện đại, có một anh chàng cảm thấy rằng vợ anh ta ăn mặc rất không vừa ý, anh ta nhìn thấy một người phụ nữ rất xinh đẹp ngồi phía đối diện ở văn phòng làm việc của mình, cảm giác rất tốt. Vì vợ anh ta thường hay kêu ca, đầu tóc rối bù, không chú ý ăn mặc. Sau đó sắp đến ngày lễ tình nhân, anh ta muốn lãng mạn một chút, liền mua hoa tặng cho người ta, anh ta lén lút đến nhà của đồng nghiệp, đến cổng nhà cô ấy vừa nhìn thì thấy, a, đồng nghiệp nữ này đang la mắng con cái, đầu tóc cũng bù xù, còn đi một đôi dép lê, anh ta vừa nhìn đã thấy dáng vẻ này còn chẳng bằng vợ của mình.

Là ý nghĩa gì đây? Không thể chỉ nhìn nhân tố bề mặt, sự việc thông thường còn có mặt khác nữa, những người bên cạnh bạn, vì tiếp xúc nhiều nên bạn có thể nhìn ra khuyết điểm của họ, bởi vì hầu hết người và sự việc đều có hai mặt khác biệt, có mặt này thì nhất định tồn tại mặt khác, bạn trai cũng vậy, chồng cũng thế, họ tuy rằng có khuyết điểm như vậy, phải chăng còn có sở trường khác? Anh ấy tuy rằng không có tiền, tuy nói rằng không có tiền đương nhiên cũng không thể nào thiếu đói, nhưng anh ấy trân trọng bạn, đủ để sống hạnh phúc cùng với bạn. Bạn muốn tìm một người có nhiều tiền, anh ta sẽ trân trọng bạn sao? Anh ta yêu thích sắc đẹp, đợi sống chung với bạn một thời gian lâu rồi, phải chăng anh ta sẽ lại đi tìm một người xinh đẹp hơn, cho nên không thể chỉ nhìn một mặt, con người còn có mặt khác nữa. Những người quen thuộc bên cạnh chúng ta, chúng ta thường nhìn thấy chỗ không tốt của họ, nhưng họ cũng có chỗ tốt của mình, chẳng qua bạn nhắm mắt làm ngơ. Cho nên nói vợ chồng, đồng nghiệp đều là như vậy, mọi người phải trân trọng lẫn nhau.

Khi chúng ta là con gái, chúng ta cần học tốt chữ hiếu, tôn kính cha mẹ giống như trời vậy; khi chúng ta làm vợ, giữa hai người với nhau quá khứ gọi là cương nhu kết hợp, âm dương hòa hợp, nam giống đàn ông, nữ giống phụ nữ, thì hai người các bạn mới có thể hòa hợp. Chữ Trung Quốc rất thần kỳ, mọi người hãy nhìn hai chữ hòa hợp (和合) trong câu chuyện về Hòa hợp nhị Tiên, chữ “hòa” (和) là sự hòa thuận giữa bạn và anh ấy, chữ “hợp” là hợp nhất làm một, hai người các bạn hợp lại cùng nhau, hợp thành một gia đình, cho nên quá khứ giảng rằng phu hòa thê nhu, người vợ chính là một người nhu thuận. Thực ra bà lão mà chúng ta giảng ở trên cho rằng ông lão luôn đúng chính là thuận, phụ nữ chú trọng lấy nhu khắc cương, không phải là thuận theo chồng thì phụ nữ chúng ta bị bắt nạt, thực ra đó là nét đẹp của âm nhu, cũng là hạnh phúc của bạn.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (5): Người vợ dịu dàng: phụ, nam, phu, tử, hòa, hợp, phúc (Kỳ 2) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Chương 1: Hậu đức tải vật

Mục 1: Sự vĩ đại của đức tính người mẹ

2. Người vợ dịu dàng: phụ, nam, phu, tử, hòa, hợp, phúc (Kỳ 1)

Phần trước chúng ta đã giảng làm thế nào để trở thành một người con gái tốt, đó là hiếu thuận, biết ơn và tôn kính; nếu có thể hiểu rõ những điều đó, bạn cũng sẽ biết bước tiếp theo nên làm thế nào để trở thành một người vợ tốt.

Những giáo viên ngồi ở đây dường như đa phần là người trẻ tuổi, vẫn chưa đến tuổi kết hôn, nhưng những ai có bạn trai cũng có một chút cảm giác rồi. Trước hết nói về chữ “phụ” (婦) trong từ phụ nữ, bao gồm một chữ nữ (女) và bên cạnh là cây chổi (帚), phải chăng nói phụ nữ chính là phải quét dọn? Người cổ đại tạo ra chữ viết rất có dụng ý, vậy thì người nữ sẽ gắn liền với công việc nhà. Có cô gái nói rằng, vì sao phải để nữ giới chúng tôi quét dọn? Còn người nam thì sao? Họ làm việc gì đây? Mọi người nhìn chữ nam (男) này có một chữ điền (田) và một chữ lực (力), nghĩa là người nam phải ra đồng dốc sức làm việc.

Nếu chúng ta sống vào thời cổ đại, có lẽ chúng ta không phải ở đây làm giáo viên mà có thể đang ở nhà đóng đế giày hoặc dệt vải rồi. Thực ra ở nhà cũng rất hạnh phúc. Như mọi người biết, hiện nay cuộc sống ở bên ngoài không hề dễ dàng, phụ nữ thời hiện đại lại càng không dễ dàng, cho nên tôi nói rằng phụ nữ thời nay vô cùng vĩ đại, bởi vì phụ nữ ngày nay đã ở bên ngoài làm công việc của đàn ông, về nhà còn phải làm công việc của phụ nữ. Ở thời cổ đại, dốc sức làm việc là chuyện của đàn ông, nào là đánh trận, làm ruộng, săn bắt, những việc này đều là việc của đàn ông. Còn người phụ nữ ở nhà nuôi tằm, dệt vải, giáo dục con cái, đều là những công việc nhẹ nhàng.

Chúng ta tại đây hôm nay tuy tuổi đời không lớn, nhưng phải làm rất nhiều việc, vừa phải lo việc bên ngoài còn phải lo việc gia đình, bạn nói xem có mệt mỏi không? Sau khi kết hôn rồi, đàn ông đi làm, phụ nữ cũng đi làm, vậy thì khi về nhà có phải việc nhà cũng mỗi người một nửa không? Trên thực tế, chúng tôi thấy rằng đại đa số vẫn là phụ nữ gánh vác việc nhà nhiều hơn, cho nên bạn làm nhiều công việc nhà, công việc bên ngoài cũng làm không ít, bạn nói xem bạn có thoải mái không? Ngày nay người ta quan niệm rằng “giải phóng phụ nữ”, “giải phóng phụ nữ”, thực ra phụ nữ thời cổ đại không biết nói “giải phóng phụ nữ”, bởi vì họ hạnh phúc. Ngày nay nói “giải phóng phụ nữ”, nhưng phần lớn phụ nữ đã thật sự được “giải phóng” chưa? Ngược lại gánh nặng của phụ nữ càng thêm trầm trọng, ly hôn nhiều hơn, không phải đa phần là vì một chút chuyện cỏn con, mà nguyên nhân là do ngoại tình, vợ hai, tình nhân, bán dâm,… không còn luân thường đạo lý nữa, không còn là xã hội chính thường nữa. Cho nên quá khứ giảng rằng phụ nữ lo việc trong nhà đàn ông lo việc bên ngoài, cương nhu kết hợp, như vậy mới hài hòa.

Mọi người xem chữ “thê tử” (妻子) này, giữa chữ thê cũng có một chữ giống như cái chổi, thực ra là một cánh tay, cũng có nghĩa là lo việc nhà. Chữ “phu thê” là một từ ghép từ chữ trượng phu và phu thê. Mọi người cùng xem từ “trượng phu” (丈夫), chữ 一 (nhất) và chữ 人 (nhân) ghép thành chữ 大 (đại), chữ “thiên” (天) cũng như thế, do chữ 一 (nhất) và chữ 大 (đại) ghép thành, chữ “trượng phu”( 丈夫) và “thê tử” (妻子) trong chữ phu thê (夫妻) phía trên đều có một nét ngang, cổ nhân tạo chữ vô cùng tinh tế, rất có ý nghĩa. Nét ngang đó thể hiện điều gì? Mọi người biết rằng cổ nhân thường cài trâm, một khi cài trâm lên tóc là thể hiện người đó đã trưởng thành, không còn là bé trai hay bé gái nữa, có thể trở thành vợ chồng rồi. Chữ phu (夫) này giống với chữ thiên (天), được tạo thành từ chữ nhất (一) và chữ đại (大), vậy thì người chồng ở nhà giống như trời (天). Vào thời cổ đại, làm quan còn được gọi là đại phu (大夫), như Khuất Nguyên thì gọi là đại phu Khuất Nguyên. Đất nước (國) gọi là quốc gia, chủ của một nước gọi là quân (君), vậy thì chữ gia (家) trong quá khứ không chỉ là một gia đình nhỏ, mà là một gia tộc, chủ của một gia đình gọi là đại phu, cho nên người trượng phu ở nhà giống như trời, người chồng ở nhà là trời.

Vậy tại sao người vợ lại đọc là thê (1), bởi vì “thê giả, tề dã, phụ dự phu tề giả” (ý nói rằng người vợ là ngang hàng, vợ và chồng là những người ngang hàng), cho nên chồng và vợ là ngang bằng, bình đẳng. Nói người phụ nữ cầm cây chổi không phải có ý kỳ thị, mà ý là làm công việc nhẹ nhàng. Phát âm của chữ “phụ” (婦) và chữ “phục” (服) rất giống nhau, cổ nhân nói “phụ giả, phục dã” có nghĩa là phụ nữ là người hầu hạ chăm sóc. Trong quá khứ, phụ nữ chính là người phục vụ người khác, hiện nay sẽ có người nói, tại sao tôi phải phục vụ anh ta chứ? Mọi người biết có một câu nói như thế này: “Thê hiền phu họa thiếu, tử hiếu phụ tâm an” (Nghĩa là vợ hiền lành thì chồng ít gặp tai họa, con hiếu thảo cha mẹ được an tâm). Nếu con cái chúng ta đều nghe lời, thì giáo viên chúng ta cũng nhẹ lòng, vậy thì làm một người vợ, điều người phụ nữ làm chính là phục vụ người khác.

Các ông lão luôn làm đúng

Mọi người chắc hẳn đã nghe qua câu chuyện “Ông lão đánh cá và con cá vàng”: Ông lão đánh cá bắt được một con cá vàng. Bà lão muốn nhà, nhà có rồi thì lại muốn cung điện, cung điện có rồi thì lại muốn Thần Tiên đến hầu hạ mình, lòng tham không đáy. Kết quả cuối cùng là hai bàn tay trắng. Nguyên nhân hai bàn tay trắng là gì? Có phải là do lòng tham của bà lão gây ra không? Những tham quan hiện nay cũng như vậy, không ngừng bành trướng lòng tham, tham ô hàng chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu, bản thân chi tiêu không nhiều, nhưng cuối cùng phải ngồi tù, và hai bàn tay trắng, có giống với kết cục của bà lão không? Người như vậy vô cùng ngốc, anh ta vốn dĩ muốn tích góp của cải, kết quả là phải ngồi tù. Anh ta cũng muốn hạnh phúc, nhưng không tìm được hướng đi đúng đắn. Tại sao chúng tôi lại giảng những điều này? Chính là hy vọng rằng mọi người hiểu rõ đạo lý, cho nên hôm nay liên tục giảng về việc làm thế nào để được sống hạnh phúc.

Một ví dụ khác đó là “Ông lão luôn làm đúng” trong truyện cổ tích Andersen, mọi người có nghe câu chuyện này chưa? Ông lão này luôn làm đúng là vì bà lão luôn tin tưởng chồng mình. Chúng ta nói ngắn gọn nhé. Nhà họ có một con bò, ông lão vội mang ra chợ bán. Trên đường đi gặp được một người đang dắt một con cừu, ông liền nghĩ con cừu này không tệ, thế là ông nói với người ta: “Tôi đổi con bò của tôi lấy cừu của ông có được không?” Người kia nghe thấy liền nói đương nhiên là được. Thế là ông lão liền đổi lấy cừu rồi đi ra chợ. Đang đi trên đường lại nhìn thấy một người ôm một con gà, ông nghĩ con gà này không tệ, thế là nói với người ta: “Tôi đổi con cừu của tôi lấy con gà này của anh có được không?” Người này đương nhiên muốn đổi, thế là lại đổi được một con gà, ông ôm con gà đi tiếp.

Cuối cùng đã đến chợ. Khi ông chuẩn bị vào quán cơm thì đụng phải một người trẻ tuổi, trong tay người trẻ tuổi này có xách một túi táo thối, ông lão nghĩ táo này không tệ, thế là nói: “Tôi đổi gà của tôi lấy táo của anh, anh thấy thế nào?” Anh này nghe thấy liền nói, túi táo thối này tôi vốn dĩ muốn vứt đi, bây giờ bỗng nhiên lại có người đem gà đổi lấy, tìm đâu ra chuyện tốt như vậy chứ, đương nhiên là đồng ý rồi. Ông lão cầm lấy táo đi vào trong quán, rồi đặt táo thối lên trên bếp lò, liền nghe thấy tiếng “la mắng”. Bởi vì mùa đông cần đốt lò, ông không biết điều này. Hơn nữa táo thối mà lại đem đi nướng, bạn nói xem có thể được không? Sau đó ông lão trò chuyện với mọi người về trải nghiệm của mình trên đường, bản thân còn vô cùng cao hứng.

Đúng lúc đó, hai người thương nhân nghe được câu chuyện cảm thấy ông lão này thật ngốc, liền nói: “Ông vẫn còn ở đây đắc ý, đợi khi về nhà xem vợ ông có mắng ông một trận tơi bời không nhé”. Ông lão nói: “Không đâu, bà ấy sẽ không mắng tôi đâu, không những không mắng tôi, còn sẽ hôn tôi một cái”. Thương nhân nghe thấy liền nói: “Cái gì, còn hôn ông một cái à? Sao có thể tin được chứ?” Thế là thương nhân đánh cược với ông lão và nói: “Nếu như tôi theo ông về nhà, bà lão không mắng ông, mà còn hôn ông một cái, ông xem túi vàng này, nếu thua chúng tôi sẽ tặng nó cho ông”. Trong mắt của thương nhân đây là chuyện tuyệt đối không thể xảy ra, bạn nghĩ xem, nếu bạn là người vợ, chồng của bạn dắt một con bò đi, cuối cùng đổi về một túi táo thối, bạn sẽ như thế nào? Chúng ta có phải cũng cảm thấy ông lão này thật ngốc?

Thế là thương nhân thuê một chiếc xe và theo ông lão về nhà, về đến nhà ông lão nói với vợ: “Tôi đổi một con bò lấy một con cừu”. Vừa nghe thế bà lão nói: “Ôi chao, thật là tốt! Tôi vừa nghĩ cần một con cừu, có cừu rồi chúng ta có thể uống sữa cừu, còn có thể cắt lông cừu để dệt áo len. Tôi từ lâu cũng muốn may áo lông cừu cho ông”. Ông lão lại nói: “Nhưng mà, tôi lại đổi cừu lấy một con gà”. Bà lão nghe xong lại cao hứng: “Ôi chao, có gà cũng tốt! Nếu có một con gà, chúng ta có thể cho nó đẻ rất nhiều trứng, sau đó ấp ra rất nhiều gà con, gà ấp trứng, trứng nở ra gà, năm sau chúng ta có thể có một trang trại gà, vậy sẽ có rất nhiều gà và trứng rồi”. Bà lão không hề tức giận.

Ông lão lại nói: “Nhưng tôi lại đổi gà lấy táo thối rồi”. Bà lão nói: “Ái chà, tốt quá! Vừa nãy tôi muốn làm bánh trứng cho ông, sang nhà hàng xóm xin hành lá, hàng xóm không những không cho, còn nói ‘Nhà tôi ngay cả một quả táo thối cũng không có’, lần này nhà chúng ta có một túi táo thối, tôi phải tặng cho bà ấy hai quả cho bà ấy xem”. Càng nói càng cao hứng, nhất thời kích động liền hôn ông lão một cái. Thương nhân nhìn thấy thì ngẩn người ra, thế là thương nhân đã thua một túi vàng, và đưa túi vàng đó cho ông lão. Câu chuyện này chính là “Ông lão luôn làm đúng”.

Mọi người có biết câu chuyện trên có ý nghĩa gì không? Theo góc nhìn của chúng tôi một đôi vợ chồng như vậy chính là một ông lão ngốc và bà lão ngốc, nhưng vừa hay một ông lão ngốc như vậy cuối cùng lại thắng được một túi vàng. Vậy ban nãy nói tới ông lão đánh cá và vợ có ngốc không? Quá thông minh rồi, đến cuối cùng cái gì cũng không đạt được, có phải như vậy không? Mọi người xem một đôi “vợ chồng già ngốc” như vậy, tôi cảm thấy từ ngốc này phải thêm dấu ngoặc kép, hai người họ có phải rất hạnh phúc không? Vợ ông hoàn toàn tin tưởng chồng của mình, nói rằng điều chồng tôi làm thì nhất định là đúng. Trong suy nghĩ của bà thì ông lão luôn làm đúng, bà tín nhiệm ông lão như vậy có phải sẽ không oán hận ông không? Nếu bà vợ cảm thấy chồng mình không đúng, bà ấy có thể vui vẻ mà nói ông làm sai rồi không? Bà ấy sẽ oán trách ông, một khi oán trách sẽ tức giận, phát cáu, thật sự không tốt.

Có một tài liệu nói rằng, con người tức giận một tiếng đồng hồ tương đương với tăng ca sáu tiếng, bạn nói xem tăng ca có mệt không? Đương nhiên rồi, tức giận còn có chỗ không tốt hơn nữa, đó là khi con người tức giận, thân thể sẽ sản sinh ra độc tố. Người nước ngoài cũng đã làm qua thí nghiệm, lấy một chai nước sạch rồi thổi không khí vào trong. Khi chúng ta vui vẻ hoặc lúc bình tĩnh, nước sẽ trong suốt, khi chúng ta tức giận hoặc lúc không vui nước sẽ vẩn đục. Khi bạn vô cùng tức giận, nước sẽ rất đục, vì vậy mọi người nên chú ý, hễ bạn mà tức giận, thân thể của bạn sẽ sản sinh ra nhân tố không tốt.

Khi bạn vô cùng tin tưởng chồng của mình sẽ sản sinh ra cảm giác vô cùng hạnh phúc. Vậy chúng ta suy nghĩ một chút: Nếu nhà bạn có một con bò, nếu con bò này mất đi, bạn sẽ có biểu hiện ra sao? Bạn có oán hận người khác không? Có trách móc lẫn nhau không? Mà hai vợ chồng trong câu chuyện cổ tích này không những không nảy sinh mâu thuẫn, mà còn vô cùng thoải mái. Cho nên ở đây chúng tôi giảng, là một người phụ nữ cần tin tưởng chồng mình, tin tưởng chồng của mình cô ấy có hạnh phúc không? Hạnh phúc! Chúng ta có những cô gái cứ mãi oán trách chồng mình: “Nhìn nhà người ta kìa, đều mua ô tô rồi, anh còn đi xe đạp”. Nếu tôi nói đạp xe đạp rất tốt, đi xe đạp còn bảo vệ môi trường, lái xe đạp cũng an toàn nữa. Cho nên khi người vợ xem thường chồng mình, cô ấy sẽ không vui.

Ở đây nói rằng ông lão luôn làm đúng, còn có một mặt khác, các bạn có biết tại sao ông lão luôn làm đúng không? Có phải điều này chỉ giảng cho phụ nữ chúng ta? Bạn cảm thấy mình chịu thiệt rồi, vì người đàn ông, người chồng cũng vậy, bạn trai cũng vậy, họ không biết được vì sao bà lão tin tưởng rằng ông lão luôn đúng. Bà lão tin tưởng ông lão như thế, vậy thì những việc ông lão làm rốt cuộc có đúng không? Khi ông dùng một con bò đổi lấy một con cừu, ông lão này đã nghĩ gì? Mọi người nghĩ xem, ông ấy có thực sự ngốc như thế không? Ông ấy không biết bò với cừu con nào đáng tiền hơn sao? Ông ấy thực sự ngốc đến mức độ đó hay sao?

Thực ra khi ông lão nhìn thấy con cừu, ông nhớ lại ngày hôm đó vợ ông từng nói: “Nếu chúng ta có một con cừu thì tốt rồi, vừa có thể may áo lông cừu, vừa có thể uống sữa cừu”. Vì vậy khi ông nhìn thấy con cừu đó, ông đã nghĩ gì đây? Nghĩ đến nhu cầu của vợ ông, mọi người có hiểu ý này không? Khi ông nhìn thấy con cừu, ông không hề suy nghĩ xem con cừu có đáng giá hay không, mà từ góc độ nhu cầu của người vợ mà nghĩ vấn đề: “Ái chà, vợ tôi rất thích cái này!” Là nói cách nghĩ của ông chính là cách nghĩ của bà lão, khi ông nhìn thấy con cừu, ông chỉ nghĩ rằng người vợ sẽ vui vẻ, ông có nghĩ đến tiền không? Ông không nghĩ điều chi nữa, các bạn nghĩ xem, ai tìm được người chồng như thế này thì có hạnh phúc không? Khi ông chỉ nghĩ đến nhu cầu của vợ, thì thứ gì cũng không quan trọng nữa, chỉ muốn làm hài lòng vợ.

Các cô gái ngày nay sẽ cho rằng ông lão đó quá ngốc rồi, không biết kiếm tiền. Mọi người nghĩ xem, nếu trong đầu ông lão này toàn là kiếm tiền, liệu ông có tính toán với vợ mình không? Tuy nói rằng ông lão không biết kiếm tiền, nhưng ông chỉ quan tâm đến vợ của mình, mọi người hiểu rõ ý này không? Cho nên một người chồng như vậy, mới gọi là điều ông lão làm luôn luôn đúng. Khi ông nhìn thấy một con gà, ông không nghĩ rằng con nào có giá trị, con nào không có giá trị, chỉ nghĩ rằng vợ mình sẽ cảm thấy vui; nhìn thấy quả táo cũng như vậy, chỉ suy nghĩ tới nhu cầu của vợ. Mọi người nghĩ xem, ai tìm được một ông lão như vậy thì quả là hạnh phúc, cũng chính là nói ông hễ nhìn thấy cái gì thì sẽ nghĩ tới người vợ, ông nhìn thấy bộ quần áo này đẹp, có giá bán 8000 tệ, nếu là người thông minh sẽ nói 8000 tệ đắt quá! Cái này chỉ tầm 80 tệ, chi bằng ta sẽ mua cái 80 tệ. Nếu giống như ông lão trong truyện cổ tích, một khi nhìn thấy 8000, không quan trọng là 8000 hay bao nhiêu, vợ tôi nhất định sẽ thích, cho dù tôi thắt lưng buộc bụng cũng phải mua! Thân làm người vợ, khi trong tâm người chồng nghĩ cho bạn như thế, bạn có hạnh phúc không?

Chúng ta chọn chồng như thế nào? Phải tìm người trong tâm đặt mình ở phía trên, nhưng bạn không thể đặt bản thân mình ở phía trên, bạn nên suy nghĩ về anh ấy nhiều hơn. Chính là nói có những ví dụ như vậy, ví như nói chồng nhận được tiền thưởng, giả sử anh ấy nhận được 5000 tệ, thật vui biết bao, lương một tháng cũng chưa tới 5000. Họ đi mua tủ lạnh. Một lúc sau trở về, tủ lạnh còn chưa mua, mà bên này nghe thấy tiếng cửa đóng “rầm”, bên kia cũng “rầm” một tiếng, kết quả là phòng này một người, phòng kia một người, không ai quan tâm đến ai nữa, cả tuần họ không ngó ngàng nhau.

Mọi người biết tại sao không? Có phải vì nhận tiền rồi nên hai người họ không vui không? Người chồng nói tôi muốn mua một cái tủ lạnh to, người vợ nói mua cái to như thế làm gì? Để cho mấy người dùng đây? Còn tiền điện thì sao? Phụ nữ thông thường thích nhỏ gọn, đàn ông nói đến Tết cần mua nhiều đồ không có chỗ để, người chồng thích cái to, hoặc nói là anh ấy thích cái này, người vợ lại thích cái kia. Cuối cùng hai người không đạt được sự thống nhất rồi gây gổ với nhau. Bạn nói xem nhận 5000 tệ tiền thưởng phải chăng là chuyện tốt? Kết quả dẫn đến hai người gây gổ với nhau, giả sử nói ông lão luôn làm đúng, sẽ có mâu thuẫn như vậy không?

Vậy thì người đàn ông sẽ nghĩ: “Vợ tôi thích cái nhỏ, tuy tôi thích cái to, nhưng vợ tôi thích cái nhỏ, vậy thì mua cái nhỏ thôi!” Có phải nghĩ như vậy thì sẽ không xảy ra chuyện? Thân là người vợ, nếu bà ấy nghĩ như thế này: “Tôi rất thích kiểu dáng này, nhưng chồng lại thích kiểu kia, vậy mua kiểu kia đi, ông ấy vui là được!” Bạn thấy đấy, vợ chồng nếu có thể từ góc độ của đối phương mà nghĩ cho nhau, cho dù như thế nào họ đều sẽ hạnh phúc, mua hay không cũng không sao, chỉ cần nghĩ cho đối phương, bất kể như thế nào đều hạnh phúc, đừng vì nhận tiền thưởng rồi lại đánh nhau. Cho nên quan niệm “ông lão luôn làm đúng” là vô cùng cần thiết.

Khi chúng ta mở rộng ra mọi phương diện trong cuộc sống, sẽ rất có ý nghĩa, bởi vì Trung Quốc cổ đại giảng đạo lý làm người. Câu chuyện “ông lão luôn làm đúng” này không phải mê tín, bạn nghĩ xem nếu những đứa trẻ trong lớp của các bạn cho rằng “giáo viên của chúng luôn làm đúng”, bạn cảm thấy chúng có hạnh phúc không? Mọi người nghĩ xem có phải đạo lý này không? Nói rằng những đứa trẻ trong lớp của chúng ta rất tin tưởng vào giáo viên, khi giáo viên phê bình chúng, chúng nói: “Ồ, cô giáo chúng ta phê bình đúng, cô giáo nói về tôi, nhất định tôi đã làm sai chỗ nào đó, tuy rằng bây giờ tôi có chút không hiểu, nhưng cô giáo luôn làm đúng!” Đứa trẻ như vậy bạn sẽ dễ dạy bảo, có phải đạo lý này không? Nhưng nếu bạn là giáo viên, thì trong tâm bạn thực sự phải có đứa trẻ.

Tuy đứa trẻ không thể giống như người lớn lý trí cho rằng “giáo viên luôn luôn đúng”, nhưng khi bạn phê bình chúng rất nghiêm khắc, thậm chí phê bình chúng đến phát khóc, chúng vẫn cho rằng cô giáo rất yêu chúng, chúng nghĩ: “Cô giáo rất thích mình, rất thích mình”. Nó luôn nghĩ thế này: “Nhất định là mình làm sai rồi, khiến cô giáo tức giận”. Có như thế chúng mới nghe lời giáo viên, có phải như vậy thì vấn đề dễ giải quyết rồi. Bạn vừa nói chúng liền không vui, chúng cho rằng bạn không hiểu chúng, bạn nghĩ xem chẳng phải lại gây ra mâu thuẫn sao? Đây là nói cho giáo viên và phụ huynh của những đứa trẻ.

Vậy chúng ta đối với lãnh đạo, “ông chủ luôn làm đúng”, bạn có thể tin tưởng không? Phải chăng việc ông ấy làm là có sự lựa chọn ở độ cao mà ông ấy đang đứng? Giống như khi bạn làm giáo viên phê bình đứa trẻ, có đứa trẻ thực sự cảm thấy chúng không làm sai, nhưng tại sao lại phê bình chúng? Có phải bạn có tầm cao của bạn? Vậy khi bạn phê bình chúng, bạn có cho rằng mình sai không? Không hề, bạn nhất định muốn tốt cho chúng, nhưng đôi lúc chúng không hiểu. Hiệu trưởng của chúng ta cũng vậy, khi bà ấy làm như thế thì trong tâm của bạn cũng như vậy, quan trọng là biết cảm ơn, bạn có lòng biết ơn thì bạn sẽ giữ được sự cân bằng, bạn sẽ tin “ông lão” luôn làm đúng.

Ghi chú: (1) Chữ thê có âm đọc là [qī], còn chữ tề có nghĩa là như nhau, ngang nhau cũng có âm đọc khá giống là [qí].

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (4): Người vợ dịu dàng: phụ, nam, phu, tử, hòa, hợp, phúc (Kỳ 1) first appeared on Chánh Kiến Net.

The post Giáo dục hạnh phúc (3): Con gái hiếu thuận: hiếu, kính, thuận, biết ơn (Kỳ 2) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Nguồn hình: Sưu tầm từ internet.

Chương 1: Hậu đức tải vật

Mục 1: Sự vĩ đại của đức tính người mẹ

1. Con gái hiếu thuận: hiếu, kính, thuận, biết ơn (Kỳ 1)

Hôm nay có cơ hội chúng tôi sẽ giảng thêm một chút về phụ nữ. Làm một người con gái hoặc một người phụ nữ, chúng ta trước hết nói về chữ hiếu (孝), hôm nay người trẻ tuổi tương đối nhiều. Đầu tiên chúng ta cần phải biết làm một người con gái, hoặc biết làm thế nào để là một người con gái, nói rộng ra thì chúng ta còn cần phải biết làm thế nào làm một người vợ, một người mẹ. Ở đây chúng tôi giảng về ba tầng diện, mọi người trong chúng ta có ai có con nhỏ hoặc đang làm mẹ không? Đương nhiên hôm nay có khá nhiều người trẻ tuổi ngồi ở đây, họ sẽ là những người vợ, người mẹ tương lai.

Người Trung Quốc chúng ta trong quá khứ có những dân tộc thiểu số trước khi kết hôn thường dựng một căn phòng nhỏ, dạy bạn một số kiến thức cần thiết. Những cô gái của chúng ta ngày nay trước khi kết hôn thì không ai quản, cũng không có ai dạy dỗ. Nghe nói ở Nhật Bản có trường học dành cho cô dâu, trước khi kết hôn sẽ nói cho bạn biết làm thế nào để trở thành một người vợ, làm sao để thành một người vợ tốt. Nhưng ở Trung Quốc đại lục ngày nay không còn điều ấy nữa. Không có người trẻ tuổi nào để kết hôn thì đành nhắm mắt cho qua, nghe nói có người kết hôn nhanh và ly hôn cũng nhanh, phải vậy không? Là nói rằng họ không có chuẩn bị gì cả. Ở trường mẫu giáo của chúng ta có nhiều cô giáo trẻ, chúng ta cũng mở một trường học dành cho cô dâu. Cũng nên để bạn trai của các bạn đến đây nghe, thực ra chính là học cách làm người, hôm nay chủ yếu nói về làm thế nào để làm một người phụ nữ.

Chúng tôi giảng rằng làm con gái điều đầu tiên nên làm được là chữ “hiếu”, mọi người hãy xem chữ “hiếu” (孝) này, có phần nửa trên của chữ lão (老: tức người già), nửa bên dưới là trẻ nhỏ (子). Văn hóa Trung Quốc được gọi là văn hóa Thần truyền, cổ nhân tạo ra mỗi một chữ đều đem những thứ tốt đẹp nhất để truyền vào. Hôm nay tôi sẽ nói một chút về những chữ này đến từ đâu, tại sao lại đọc như vậy, viết như vậy. Vô cùng ý nghĩa! Mọi người hãy nhìn vào chữ “hiếu” (孝) này, bên trên là người già, bên dưới là trẻ nhỏ. Ông Thương Hiệt tạo ra chữ viết rất có ý nghĩa, một chữ này của ông đã nói cho chúng ta điều gì? Mọi người hãy nhìn xem, bên trên là người già, vậy người già ở trên, người già cần giống như trời bảo hộ trẻ nhỏ; vậy thì đứa trẻ này cũng tôn kính người già ở bên trên. Đương nhiên chúng ta làm người già, cũng cần bảo hộ trẻ nhỏ, vậy thì đứa trẻ này cũng thật sự cần phải đặt người già ở trên để hiếu kính, hiếu thuận.

Cái gì được đặt ở bên trên, cái gì được đặt ở bên dưới? Mọi người từng xem bộ phim “Cừu vui vẻ và sói xám”, lão sói xám luôn ở bên dưới, sói đỏ luôn ở bên trên đánh nó, còn giẫm nó ở dưới chân. Vậy thì vào thời cổ đại, người vợ giống như sói đỏ xem ra không phù hợp lắm, cần phải đào thải. Chữ “hiếu” này nghĩa là phải thực sự tôn kính cha mẹ của mình, xem cha mẹ mình giống như trời. Những người trẻ tuổi trong chúng ta ngồi ở đây hôm nay cần phải chú ý chữ này. Vậy những người con gái này của chúng ta, có người sống xa nhà, dù thế nào cũng phải một tuần gọi điện thoại về nhà một lần. Có giáo viên nào trong chúng ta làm được mỗi tuần gọi điện thoại về nhà một lần không? (Một số giáo viên giơ tay) Có thầy cô đã làm được, nhưng xin lỗi, những ai không giơ tay, chúng ta hãy vỗ tay cho những thầy cô giơ tay đã làm được điều ấy!

Chúng ta không chỉ cần phải “hiếu”, chúng ta còn phải “kính”, đừng xem thường chữ “kính” này, thực ra nó không hề đơn giản. Khổng Tử đã từng nói: “Khuyển mã giai năng hữu dưỡng, bất kính hà dĩ biệt hồ” (Nghĩa là: Ngay cả chó ngựa người ta cũng nuôi dưỡng, nếu không kính cha mẹ thì có khác biệt gì?) Ví như nói rằng ở nhà chúng ta nuôi một con mèo, một con chó, chúng ta phải để chúng ăn no, có phải chúng ta không thể để chúng bị rét lạnh, có người còn cho chó mặc quần áo. Vậy chúng ta đối xử với cha mẹ mình, có phải là để cha mẹ ăn no, không bị lạnh là được rồi phải không? Nếu như vậy thì cách đối đãi với cha mẹ có khác gì so với cách đối xử với một con chó? Không thể! Do đó cần phải thực sự tôn kính, đặt cha mẹ ở bên trên.

Tôi muốn hỏi mọi người một chút, có bao giờ như thế này, bố mẹ gọi điện cho bạn, bạn nói: “Con đang phiền đây…” hoặc như thế nào đó. Có những cô gái gọi điện thoại cho bạn trai hay cho ai đó rất dịu dàng, ngược lại khi gọi cho mẹ mình, mùi vị đó nghe ra thì như: “Phiền phức, không nuốt nổi!” Hoặc người già nói thêm mấy câu liền không nhịn được: “Mẹ quản nhiều thế làm gì!” Chúng ta phải tôn kính, có một câu gọi là “tương kính như tân”, giống như đối xử với khách vậy, đối xử với cha mẹ mình lại càng nên tôn kính.

Còn một chữ nữa gọi là “hiếu thuận”, ngày nay khi nói đến “hiếu thuận” thì chỉ có “hiếu” mà không có “thuận”, “thuận” có ý nghĩa gì, là thuận theo, vậy thì cha mẹ bạn nói gì thì bạn làm cái đó, đây mới gọi là thuận theo, vậy mới gọi là “Cha mẹ gọi, trả lời ngay; cha mẹ bảo, chớ làm biếng; cha mẹ dạy, phải kính nghe; cha mẹ trách, phải thừa nhận”.

Ai trong chúng ta có thể làm được bốn điều trên? Có ai không? Khi “cha mẹ gọi” có chạy đến liền không? “Cha mẹ dạy” có tôn kính lắng nghe không? Khi cha mẹ quở trách có thành thật lắng nghe không? Có phải làm được rất khó? Là rất khó, nhưng như vậy mới gọi là “thuận”, chữ thuận này chính là thuận theo cha mẹ, chúng ta là một người con gái phải thuận theo cha mẹ, mọi người nghĩ xem, có phải mọi người thường xuyên không thuận theo không, rõ ràng là sai rồi, bạn tự mình không thừa nhận còn nói: “Đừng quản con, phiền quá đi!” Có người còn viết câu này lên trên áo: “Phiền phức, đừng quản tôi!”

Phiền phức này của con người là một loại trạng thái, nhưng bạn làm một giáo viên, khi đứa trẻ đằng sau lưng mỗi người đều viết rằng “Phiền phức, đừng quản con”, bạn còn dạy nổi chúng không? Bạn vừa nói: “Con làm bài tập đi”, đứa trẻ liền nói: “Phiền quá, đừng quản con”; bạn nói đứa trẻ học toán đi, nó liền đáp: “Phiền phức, đừng quản con”, một đứa trẻ như thế bạn dạy dỗ thế nào đây? Có phải không? Cho nên hiếu thuận chính là văn hóa truyền thống, văn hóa truyền thống chính là đem những thứ tốt đẹp truyền thừa lại. Chúng ta làm thầy cô giáo đương nhiên đều biết, nếu như lớp học này của chúng ta chỉ có 20 đứa trẻ cũng được, hay là 30 cũng được, giả dụ những đứa trẻ này muốn làm gì liền làm nấy, muốn ăn thì ăn, muốn ngủ liền được ngủ, vậy thì chúng ta không quản nổi lớp học này, đúng không?

Vậy thì phải có trật tự, trật tự này ở thời Trung Quốc cổ đại được gọi là lễ, chính là phải tôn kính thầy cô. Vậy khi chúng ta muốn đứa trẻ tôn kính thầy cô giáo thì chúng ta phải tôn kính ai? Chúng ta tôn kính hiệu trưởng, tôn kính cha mẹ, đúng không? Bạn tôn kính người khác thì chúng mới có thể tôn kính bạn. Cho nên về vấn đề hiếu kính, hiếu thuận này, chỉ khi chúng ta tự mình làm gương thì những đứa trẻ mới có thể học tập giống chúng ta được. Bạn vừa giảng: “Cha mẹ gọi, trả lời ngay; Cha mẹ dạy, phải kính nghe”. Vậy mà bên kia vừa gọi đến, bạn hễ nhấc máy liền nói: “Phiền quá, đợi một lát rồi nói!” Con bạn nhìn thấy thì nó sẽ học lời giảng trong “Đệ Tử Quy” hay là học thái độ bạn khi nhận cuộc điện thoại đây?

Trong chúng ta, những chuyện như vậy thường xảy ra, có những phụ huynh nói rằng đứa trẻ này vì sao nói gì cũng không nghe? Bạn nói xem vì sao chúng không nghe? Bạn tự mình còn không làm được, đứa trẻ nhớ rằng hôm đó lúc bà ngoại gọi nhưng bạn không đến, bạn nói đứa trẻ học theo bạn như thế nào đây? Thực ra độ khó việc học “Đệ Tử Quy” không phải ở đứa trẻ, trẻ em vốn học rất nhanh, người lớn đều làm như vậy thì đứa trẻ cũng làm như vậy. Còn có “sáng phải thăm, tối phải viếng”, hiện nay rất nhiều người dạy “Đệ Tử Quy” đều trọng điểm đặt ở việc đọc và học thuộc, chúng ta giảng “Đệ Tử Quy” cho trẻ nhỏ đều là giảng chi tiết, vì sao lại như thế? Bởi vì hiện nay chúng đã mất đi hoàn cảnh đó rồi.

Nếu như nói “sáng phải thăm, tối phải viếng”, có thể ở nông thôn ngày nay vẫn còn tốt một chút, đặc biệt là trẻ nhỏ sống trong thành phố, chúng đã mất đi loại hoàn cảnh lúc ban sơ rồi. Trong quá khứ, những người lớn tuổi một chút khi sáng sớm thức dậy nhất định phải thăm hỏi cha mẹ, tối đến cũng phải hỏi thăm, mặc dù đứa trẻ này chưa học qua “sáng phải thăm, tối phải viếng”, nó cũng sẽ làm như vậy, bởi vì đây là một thói quen thường ngày, cả ngày đứa trẻ nhìn thấy cha mẹ mình làm như vậy, khi nó lớn lên cũng sẽ làm như vậy. Hoàn cảnh gia đình đó cũng là “trường học”, bởi vì đứa trẻ đang học. Văn hóa Trung Quốc rất có ý nghĩa, ngay cả âm đọc cũng phải liên kết với nhau, cha mẹ của chúng ta hiếu thuận với ông bà nội, trẻ nhỏ sẽ noi theo, cũng hiếu thuận với cha mẹ, cũng thăm viếng với cha mẹ như vậy. Có phụ huynh nói rằng đứa trẻ này vì sao không nghe lời như vậy, vậy thì chúng ta tự hỏi đã nghe lời của ông bà nội, ông bà ngoại của đứa trẻ chưa? Không phải những thứ cha mẹ dạy đứa trẻ là không đúng, là vì bản thân chưa làm được tốt, do đó khi dạy đứa trẻ thì nó sẽ không nghe.

Cho nên ở đây chúng ta nhấn mạnh hiếu thuận và hiếu kính. Mọi người có biết có một câu thành ngữ là “thốn thảo xuân huy”, nó xuất phát từ bài thơ “Du tử ngâm”: “Thùy ngôn thốn thảo tâm, Báo đắc tam xuân huy” (Ai dám nói tấm lòng của một tấc cỏ, lại có thể báo đáp nổi ánh nắng của ba xuân) mọi người có biết là ý nghĩa gì không? “Thốn thảo” là chỉ cỏ non của mùa xuân, một tấc cỏ yếu đuối biết nhường nào? Mà mặt trời của mùa xuân lại mạnh mẽ và to lớn biết nhường nào, nó cung cấp ánh sáng cho tất cả cây cỏ, bao gồm cây cổ thụ và tất cả các loại cây. Cỏ non lớn lên được là vì nó hấp thu rất nhiều nước và ánh sáng mặt trời, có thể nói sinh mệnh của nó là do mặt trời ban cho, đúng không? Không có mặt trời thì không có sinh mệnh của nó. Khi nó lớn lên có thể nào không báo đáp ân huệ mà mặt trời đã dành cho nó? Thực ra là báo đáp không nổi, vậy mới nói rằng “Thùy ngôn thốn thảo tâm, Báo đắc tam xuân huy”.

(Còn tiếp)

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (2): Con gái hiếu thuận: hiếu, kính, thuận, biết ơn (Kỳ 1) first appeared on Chánh Kiến Net.

[ChanhKien.org]

Xin kính chào quý thầy cô!

Hôm nay hiếm khi mọi người được nghỉ nửa ngày, để giúp mọi người thư giãn một chút, chúng tôi sẽ giảng một số đạo lý về phương diện làm một người phụ nữ như thế nào, đạo nữ giới trong văn hóa truyền thống, đó chính là hậu đức tải vật. Chúng tôi sẽ giảng làm thế nào để trở thành một người con hiếu thảo, một người vợ dịu dàng, một người mẹ hiền từ, thực ra là mong muốn mọi người làm một người phụ nữ hạnh phúc. Bởi vì mọi người đều là giáo viên cho nên tôi sẽ nói với mọi người trách nhiệm thần thánh, hạnh phúc tốt đẹp của các giáo viên, thực ra cũng là đang giảng thế nào là nền giáo dục thật sự.

Quan niệm về giáo dục và học tập ngày nay có sự khác biệt rất lớn với thời cổ đại. Mọi người học “Đệ Tử Quy”, trong đó giảng: “Đệ tử quy, thánh nhân huấn; thủ hiếu đễ, thứ cẩn tín; phiếm ái chúng, nhi thân nhân; hữu dư lực, tắc học văn.” (Lời dịch: Phép người con, Thánh nhân dạy: Hiếu đễ trước, kế cẩn tín; yêu mọi người, gần người nhân; có dư sức, thì học văn). Trong bảy phương diện của “Đệ Tử Quy”, thì sáu phương diện là hiếu, đễ, cẩn, tín, phiếm ái chúng, thân nhân; sáu phương diện này có nhắc đến việc học tập tri thức không? Bạn xem hiếu và đễ là chỉ điều gì? Có phải phương diện đạo đức không? Vậy thì cẩn, tín là tri thức sao? Cho nên quá khứ Thánh nhân dạy dỗ người, không chú trọng vào kiến thức như ngày nay, họ giảng “truyền đạo, giảng dạy tri thức, giải đáp thắc mắc”, họ thông qua giảng dạy để thực hiện mục đích căn bản là truyền đạo.

Đạo này trong văn hóa Nho gia là Đạo làm người, vậy làm người như thế nào? Đó chính là sáu phương diện hiếu, đễ, cẩn, tín, phiếm ái chúng, thân nhân, yêu tất cả mọi người, gần gũi với người nhân đức. Cho nên mọi người xem bảy phương diện của “Đệ Tử Quy” thì có đến sáu phương diện không hề nhắc đến học tập tri thức, hiện nay khi chúng ta đào tạo các thầy cô giáo, đều là dạy tiếng Anh, các loại kỹ thuật giảng dạy, v.v. Nhưng trong “Đệ Tử Quy” nói rằng có dư sức những điều ấy rồi thì mới học văn. Cổ nhân cho rằng chỉ khi làm được tất cả sáu phương diện hiếu, đễ, cẩn, tín, phiếm ái chúng và thân nhân này, mới có thể học những tri thức mà chúng ta ngày nay gọi là kiến thức thi đại học. Ví dụ môn ngữ văn, toán học, Anh văn, địa lý, mỹ thuật,v.v. Những môn học này đều thuộc về “văn”. Nhưng trong giáo dục của chúng ta ngày nay vì sao không hề có sáu phương diện hiếu, đễ, cẩn, tín, phiếm ái chúng, thân nhân này?

Vậy thì trong “Đệ Tử Quy” giảng, chỉ khi làm được sáu phương diện này mà “hữu dư lực, tắc học văn”. Nếu như chưa làm được những điều này thì bạn đừng nên học. Tại sao không nên học? Mọi người có biết ý nghĩa của nó là gì không? Ví dụ về một người luyện võ thuật, người này luyện được rất giỏi, võ thuật này là một loại kỹ năng, kỹ năng này ai có thể nắm vững, ở tình huống thông thường, cảnh sát mà nắm vững nó thì có thể bắt được kẻ trộm, nhưng nếu kẻ trộm cũng nắm vững thì sao? Cảnh sát thông thường cũng phải chịu thua, anh ta có thể làm nhiều việc xấu hơn. Đương nhiên nếu cảnh sát trở nên tà ác, vậy thì việc xấu người này làm sẽ càng nhiều. Thứ kỹ thuật này nếu không có đức sẽ xuất hiện tình huống gì? Có thể làm càng nhiều chuyện xấu, sẽ nguy hại rất lớn cho xã hội. Cho nên cổ nhân giảng “đức giáo vi tiên” (giáo dục đạo đức là ưu tiên hàng đầu), đầu tiên cần giảng đức, như vậy thầy cô là những người giáo dục con người, thì càng nên coi trọng đạo đức.

Chúng tôi nói về ý nghĩa của việc giáo dục và học tập thời cổ đại và ngày nay là không giống nhau, thời cổ đại chủ yếu bắt đầu từ phương diện đạo đức, mà không phải bắt đầu từ việc học tập. Hiện nay khi chúng ta dạy học sinh, nói rằng tại sao học sinh không nghe lời, chúng không nghe lời cha mẹ và thầy cô, trên thực tế là chúng ta chỉ dạy kỹ năng cho trẻ mà không hề dạy trẻ nhiều hơn về lòng biết ơn và cách làm người, không dạy trẻ biết trọng đức. Chúng ta không chỉ muốn dạy trẻ có đức, mà còn phải là hậu đức. Hôm nay chúng tôi giảng hậu đức tải vật là giảng cho các thầy cô giáo, bởi vì đó (hậu đức tải vật) tượng trưng cho đại địa.

Dịch từ: https://www.zhengjian.org/node/149017

The post Giáo dục hạnh phúc (1): Lời mở đầu: Hậu đức tải vật – Sự vĩ đại của đức tính người mẹ first appeared on Chánh Kiến Net.