Tác giả: Tiêu Lộ

[ChanhKien.org]

Ảnh: Thiên hà A1689B11 được quan sát bởi kính viễn vọng Hubble. Mũi tên hai đầu trong hình vuông chỉ phương hướng trục chủ của thiên hà xoắn ốc, hình vuông phía dưới bên phải là hình ảnh phóng to của thiên hà xoắn ốc. Chụp bởi: Kính viễn vọng Hubble/NASA

Ảnh:  Thiên hà xoắn ốc BX442. Chụp bởi: David Law/Viện thiên văn học và vật lý thiên văn Dunlap.

Theo báo cáo từ website Thiên văn (Astronomy.com) ngày 26 tháng 1 năm 2018, các nhà thiên văn học có thể đã phát hiện ra thiên hà xoắn ốc xa xôi nhất từ trước đến nay. Nhóm các nhà nghiên cứu đến từ Australia sử dụng kính viễn vọng thiên văn Gemini North ở Hawai đã đo đạc được một dịch chuyển đỏ (redshift) của một thiên hà rất xa xôi. Thiên hà này có số hiệu là A1689B11, dịch chuyển đỏ lên đến 2.54, vượt qua thiên hà xa xôi nhất BX442 (dịch chuyển đỏ là 2.1765). Khi xác định rõ đó là thiên hà dạng xoắn ốc, nó sẽ thay thế thiên hà BX442 trở thành thiên hà xoắn ốc xa xôi nhất cho đến nay. Phát hiện này đã được đăng trên Tạp chí Vật lý thiên văn học vào tháng 11/2017.

Thiên hà xoắn ốc là loại thiên hà có hình dạng xoắn với các nhánh xoắn ốc. Hệ Ngân hà của chúng ta là một dạng thiên hà xoắn ốc điển hình. Do nhánh xoắn ốc thường không sáng bằng vùng trung tâm thiên hà, nên rất khó xác định được thiên hà xa xôi này có nhánh xoắn ốc hay không. Do sự giãn nở của vũ trụ, các thiên hà càng xa lại có dịch chuyển đỏ càng lớn, điều này khiến cho việc xác định vùng trung tâm của thiên hà trở nên rất khó khăn, bởi vậy càng khó khăn hơn cho các nhà khoa học để xác định được hình dạng của thiên hà. Thật may mắn là việc quan trắc thiên hà A1689B11 lần này nhờ ảnh hưởng của thấu kính hấp dẫn đã đạt được hiệu quả phóng đại rất tốt, nhờ vậy các nhà thiên văn học mới có cơ hội quan sát kỹ lưỡng thiên hà này. (Các thấu kính hấp dẫn được tạo ra bởi các cụm thiên hà khổng lồ và vật chất tối, cụm thiên hà uốn cong và khuếch đại ánh sáng của các thiên hà đằng sau nó giống như một thấu kính bình thường nhưng ở quy mô lớn hơn nhiều).

Theo học thuyết Big bang (Vụ nổ lớn), các thiên hà trong vũ trụ thời kỳ đầu được tạo thành một cách không có quy tắc và thường có những hình dạng kỳ quái. Khoảng 3,5 tỷ năm sau vụ nổ, vũ trụ mới hình thành số lượng lớn các thiên hà xoắn ốc có quy tắc. Căn cứ theo học thuyết này thì thiên hà A1689B11 được phát hiện hình thành vào 2,5 tỷ năm sau vụ nổ, trước đó thiên hà BX442 được phát hiện hình thành vào 3 tỷ năm sau vụ nổ. Vào thời kỳ sớm như vậy thì không thể hình thành thiên hà xoắn ốc có quy tắc và hình dạng được. Một số nhà thiên văn học cho rằng rất có khả năng vũ trụ vào thời sơ khai đã tồn tại rất nhiều những thiên hà xoắn ốc như vậy, nhưng do kỹ thuật quan trắc hiện nay còn hạn chế nên rất khó phán đoán được hình dạng của những thiên hà xa xôi. Kính thiên văn không gian James Webb sắp hoàn thành thay thế kính thiên văn không gian Humble sẽ có khả năng quan sát ở tầm xa hơn, rất có thể sẽ giúp chúng ta phát hiện ra nhiều thiên hà xoắn ốc xa xôi hơn. Những phát hiện mới này không nghi ngờ gì chính là thách thức to lớn đối với học thuyết Big bang.

Dịch từ: http://www.zhengjian.org/node/242026